Sayfa 129Tacir Yardımcılarının Bağımsızlığının Tayininde Bir Yol Gösterici: Alman Ticaret…
Dr. Ufuk TEKİN…
ÖZET…
Öğretide tacir yardımcıları, tacire bağımlı olup olmadıklarına göre ikili bir tasnife…
Anahtar Kelimeler: Tacir Yardımcıları, Bağımsız Tacir Yardımcıları, Bağımlı…
ABSTRACT…
In the doctrine, intermediaries are subjected to a dual classification according…
Keywords: Intermediaries, Self-Employed Intermediaries, Intermediaries as…
1. Her tacir daha çok müşteriye ulaşmak amacıyla faaliyet alanını genişletmek ister. Ancak, faaliyet alanı ve işlem hacmi genişleyen tacirin ticari faaliyetlerini tek başına yürütmesi son derece güçtür. Bu güçlüğü aşmak isteyen tacir, işletmesiyle ilgili faaliyetleri yürütürken çeşitli tacir yardımcılarının emek ve mesailerinden yararlanmak isteyebilir. Yardımcılarının bir kısmı tacire bağımlı bir şekilde faaliyette bulunmakta iken, bazıları ondan bağımsız hareket eder. Türk öğretisinde bu durumdan hareketle tacir yardımcıları bağımlı ve bağımsız…
2. Her şeyden önce belirtmek gerekir ki, her ne kadar bu tasnif öğretide neredeyse tüm yazarlar tarafından kabul edilmiş olsa da, Türk hukukunda, tacir yardımcılarını düzenleyen hükümler arasında bağımlılık ve bağımsızlık kavramları ne tanımlanmış ne de bu hususta bir belirlemeye yer
ATK § 84’ün 1. fıkrasına göre, “[a]cente, başka bir işletmenin işlemleri için sürekli olarak aracılık eden yahut bu işlemleri onun adına yapmayı bağımsız bir işletmeci olarak meslek edinen kimsedir. Faaliyetlerini büyük ölçüde serbestçe düzenleyebilen ve çalışma zamanını kendisi belirleyebilen kişi bağımsız sayılır.” Emredici…
Hemen ifade edelim ki, her ne kadar Türk hukukunda ATK § 84 hükmüne paralel bir düzenleme…
3. Alman öğretisinde söz konusu hüküm hakkında Emde, önüne gelen bir uyuşmazlıkta yardımcısının tacire bağımlı olup olmadığını tespit etmek
3.1. Tarafların aralarındaki ilişkiyi ne şekilde nitelendirdiklerinin, tacir yardımcısının bağımsızlığının tayininde yararlanılabilecek ölçütlerden biri olduğu ifade edilmektedir.…
3.2. Tacir yardımcısının aynı anda birden fazla tacir adına faaliyette bulunmasının ya da tek bir tacir adına faaliyette bulunmasının da onun bağımsızlığı bakımından yol gösterici olabileceği ifade edilmektedir.…
3.3. Tacir yardımcısının kendi defterlerini tutması ve ayrı bir muhasebeye sahip olması da onun tacire bağımlı olup olmadığının tespitinde göz önünde bulundurulabilecek ölçütlerden biridir.…
Bu çerçevede, üzerinde durulmasında fayda umulan diğer bir husus da bir işletmeye…
3.4. Tacir yardımcısının gerçekleştirdiği faaliyetler sebebiyle vergi ödemesi…
3.5. Tacir yardımcısının ilgili ticaret yahut esnaf odasına kaydolması ve gerekli üyelik ile katılım aidatını ödemesi halinde de bağımsızlığından söz etmek mümkündür.…
3.6. Tacir yardımcısının kendi mührüne ve kaşesine yer verdiği evrakı kullandığı…
Mesai saatlerine ilişkin ölçüt bakımından değerlendirme yapılırken de bir işverene…
3.7. Tacir yardımcısının iş organizasyonunu kendisinin belirlediği…
3.8. Tacir yardımcısının gerçekleştirdiği faaliyetlere ilişkin olağan masrafları ve riskleri…
3.9. Tacir yardımcısının tacirden emir ve talimat almadan, onun gözetimi ile denetimi olmaksızın faaliyette bulunabildiği hallerde de bağımsızlığından söz etmek mümkündür.…
Acenteye verilmesi mümkün talimatların bir kısmı TTK’da açıkça ifade edilmiştir.…
3.10. Tacir yardımcısına ödenecek ücretin belirlenme şeklinin onun bağımsızlığının tespitinde başvurulabilecek ölçütlerden biri olduğu ifade edilmektedir.…
Ücretin, gerçekleştirilen faaliyetlere, başka bir ifadeyle, performansa dayalı belirlendiği…
Benzer şekilde, acente bakımından özellik ve farklılık arz eden, dolayısıyla üzerinde…
4. Yukarıda sayılan ölçütleri sayıca artırmak mümkün olmakla birlikte, çalışmamızda yargı kararları ve öğretide sıklıkla başvurulanlar ele alınmaya çalışılmıştır. Bu vesileyle tekrar ve önemle belirtmek isteriz ki, yukarıdaki ölçütlerin tamamı tacir yardımcısının bağımsızlığının tayininde oldukça önemli emareler olmakla birlikte; bu ölçütlerden, yardımcısının tacirden bağımsız olup olmadığını belirlemeye tek başına elverişli…
KAYNAKÇA…
Arkan, S.: Ticari İşletme Hukuku, 25. Bası, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma…
Ayan, Ö.: Acentenin Denkleştirme Talep Etme Hakkı, Seçkin Yayınevi, Ankara…
Baş, K.: Online Platformların Acentelik Niteliği ve Bu Platformlar Özelinde…
TR
EN
