Bu başlığın eski bir sürümünü görüntülemektesiniz. Güncellenmiş haline
bu bağlantıdan ulaşabilirsiniz.
Aşağıda bir kısmını gördüğünüz bu dokümana sadece pakete abone olan üyelerimiz erişebilir.
3.11. Sözleşme Dili
378
Son zamanlarda tekrar gündeme gelen bir düzenleme var Türk hukukunda; 805 sayılı…
379
Gerçekten 805 sayılı Kanun bir devrim kanunu olarak 1926 Türkiye’sinde yürürlüğe…
380
Karara konu olayda, taraflarından biri Türk diğeri yabancı olan şirket arasında imzalanan…
381
Teorik olduğu düşünülebilecek bu tartışmanın ilginç tarafı şu: 805 sayılı Kanun,…
382
Gerekçenin Latin harflerine “dönüştürülmüş” metni ise şu şekilde:…
“ESBABI MUCİBE…
Arz ve beyandan müstağni olduğu üzere dilin insanların umumî hayat ve muamelâtında olan tesiri büyüktür. Bütün medenî memleketlerde vatan fertleri arasında millî lisanın tekellümü taammüm ettiği ve bilhassa resmî muamelâtta istimali mecburî olduğu halde bizde her nasılsa mazinin gaflet ve teseyyübü eseri olarak dil ihmal edilmiş ve memlekette yaşayan ve çalışan ecnebi fert ve müesseselerden sarfınazar Türk camiasına dahil olan eşhas ve müessesat bile Türkçeden maada lisanları itiyat edinmişlerdir. Bunun neticesi olarak ticaret sahasında millî hars bir nevi tevekkufa dûçar olduğu gibi, Türkiye dahilindeki millî esaslara müstenit tahsil sistemi dolayısıyle kâfi derecede lisan âşina olmayan Türk anasır da kendi…
Bugün memlekette bu sahada umumî intibah ve inkişaf arzularıyla tamamen muhalif bir istikamette kuvvet bulan bir vaziyet mevcuttur. Ve bunun da sınıfı mesaide amele ve mütehassısa ihtiyacımız bulunduğu bu devrelerden âcilen halli icabetmektedir. Merbut lâyihai kanuniye bu noktadan ve mazi ve hale müstenit uzun bir tecrübe ve tetkik devresi mahsulü olmak üzere ihzar ve tespit edilmiş ve kelime ve cümleleri üzerinde ve hadisata tatbik suretiyle haylice iştigal edilmiştir.…
Bu lâyiha başlıca üç kısımdan terekküp etmektedir:…
Birincisi: Türkiye’de çalışan Türk tabiiyetinde müesseseler ki bunların sureti mutlakada Türk dili kullanmaları mecburiyet altına alınmıştır.…
İkincisi: Ecnebi müesseseler: Bunlarda Türkçe mecburiyeti Türk müessesatı, eşhas ve devairi ile olan muhabere, muamele ve temaslarına ve hükümete ibraz mecburiyetinde bulundukları evrak ve defterlerine hasredilmiş ve ayrıca Türkçe olmayan kayıt ve defterlerinin Türk mahkemelerinde lehlerine kabili ibraz olamayacağı tasrih edilmiştir. Bu suretle esas hatlarıyle umum muamelâtın Türkçeleşmesi istihdaf edilmiş bulunmaktadır. Halen bu kabil müessesata müracaat eden Türk gençlerinden birden ziyade lisanlarda aynı seviyei kîfayet istenmektedir ve bilhassa kendilerini alâkadar eden lisan tercüme olunarak binnetice unsuru asliden birçok gençler için maddeten çalışmak imkânı bırakılmamaktadır.Üçüncüsü: Lâyihanın bütün kuvvet ve ruhu cezayı ihtiva eden dördüncü maddede toplanmaktadır. Bu maddenin böylece vaz ve muhafazasına zaruret vardır.…
Lâyihanın bir an evvel teyit ve tespiti hususu hassaten rica olunur…
383
Bu gerekçeden ne anladığınıza kendiniz karar verin; doğrusu ben tam olarak anladığımı…
“İnsanların hayat ve işlerinin genelinde dilin etkisinin büyük olduğunu belirtmeye gerek bile yoktur. Bütün medenî memleketlerde ülkede yaşayan kişiler arasında millî dilin konuşulması genel bir kural haline geldiği özellikle resmî işlerde kullanılması mecburiyeti olduğu halde, bizde geçmişin gaflet ve kayıtsızlığı sebebiyle dil ihmal edilmiş, ülkede yaşayan yabancı kişi ve kuruluşlar bir yana, Türk toplumuna dâhil şahıs ve kurumlar bile Türkçe’den başka dilleri kullanmayı alışkanlık haline getirmişlerdir. Bunun sonucu olarak, ticaret alanında millî kültür duraklamaya maruz kalmış, milli prensiplere dayanan öğrenim sistemi dolayısıyla yeterli derecede dil bilmeyen Türkler de kendi ülkelerinde iş bulamamışlar, ticaret hayatında ikinci, üçüncü derece konumlarda kalmışlardır. Meşrutiyetin ilanından sonra dil birliğini kurmak üzere oluşan eğilimin etkisiyle 10 Mart 1326/23 Mart 1911 tarihinde bir kanun çıkartılmışsa da, bilinen engeller, birinci dünya savaşı felaketi, ülkenin o zamanki bünyesi ve kanunun zayıf uygulanma kabiliyetinden mahrum olması ilmi bir yarar elde edilmesine engel olmuştur. (Ankara’da) Milli hükûmetin kurulmasından sonra, bu kanunu desteklemek üzere hazırlanan 4 Kanunısani 1339/4 Ocak 1923 tarihli genelge de esaslı bir sonuç sağlamamıştır.Bugün ülkede bu alanda genel uyanış ve gelişme arzularıyla tamamen aksi bir istikamette güçlenen bir durum mevcuttur. Bunun çalışma hayatının çeşitli alanlarında işçi ve uzmana ihtiyacımızın bulunduğu bu dönemde çözülmesi gerekmektedir. Ekli kanun tasarısı bu noktadan, geçmiş ve geleceğe dayalı uzun tecrübe ve inceleme döneminin ürünü olmak üzere hazırlanmış ve belirlenmiş, kelime ve cümleleri üzerinde ve olaylara uygulanması şekli üzerinde çok çalışılmıştır.…
Bu tasarı üç kısımdan oluşmaktadır. Birincisi: Türkiye’de çalışan Türk tabiiyetindeki müesseselerin mutlak surette Türk Dili kullanmaları mecburi hale getirilmiştir. İkincisi yabancı müesseseler: Bunlarda Türkçe mecburiyeti Türk müesseseleri, şahısları ve daireleri ile olan muhabere, muamele ve temaslarına ve hükûmete sunmak mecburiyetinde bulundukları evrak ve defterlerle sınırlı tutulmuş, ayrıca Türkçe olmayan defter ve kayıtların Türk mahkemelerinde lehlerine kullanılamayacağı açıklanmıştır. Bu şekilde, ana hatlarıyla genel olarak iş ve işlemlerin Türkçeleşmesi hedeflenmiş olmaktadır. Halen bu gibi kurumlara müracaat eden Türk gençlerinden birden çok dilde aynı seviyede yeterlilik istenmektedir. Özellikle kendilerini ilgilendiren dil tercüme edilerek, sonuçta birçok Türk genci için maddeten çalışma imkânı kalmamaktadır.…
EN
TR
