Sayfa 137Doğrudan Borçlandırma Sistemi (DBS) Sözleşmeleri Üzerine Bazı Düşünceler…
Dr. Öğr. Üyesi Başak ŞİT İMAMOĞLU…
ÖZET…
Satıcı tacir, bayi ve banka arasında kurulan doğrudan borçlandırma sistemi, dürüstlük…
Anahtar Kelimeler: Doğrudan Borçlandırma Sistemi, DBS, Banka, Bayi, Kredi.…
ABSTRACT…
The direct debiting system founded among the seller, dealer and the bank works in…
Keywords: Direct Debiting System, Bank, Distributor, Loan.…
1. Satıcı tacirin müşteri çevresini genişletmek amacıyla emeklerinden yararlandığı alıcı tacirle kurduğu ilişkilerin kapsamı; bu ilişkinin vücut verdiği ağ genişledikçe yoğunlaşmaktadır. Bu yoğunluk, bazı hukukî kurumların önceden rastlanmayan bir şekilde bu ilişkiye dahil olması şeklinde de belirebilmektedir. Bu çalışmada ele alınan konunun odağı olan; üretici veya te
2. Doğrudan borçlandırma sistemi veya uygulamada yaygın olarak kullanılan kısaltması ile ifade etmek gerekirse “DBS”; hazır giyim, otomotiv, akaryakıt gibi sektörlerde sıklıkla başvurulan, satıcı tacir, alıcı bayi ve banka arasında kurulan üçlü bir kredi ve/veya ödeme yöntemidir. Bu ilişkide tarafların tuttukları saflar, özetle şu şekildedir:2.a. “Satıcı tacir”; alıcı bayiin dağıtımını üstlendiği mal (veya hizmetin) genellikle üreticisi, ana dağıtıcısı veya asıl lisans alanıdır. Bayi ile aralarındaki sözleşme uyarınca bayie belirli aralıklarla mal (veya hizmet) satar; ancak taraflar arasındaki ilişki sürekli nitelik arz ettiği için satım bedelini hemen tahsil etmek yerine, bayie, kendisinden satın aldığı bu ürünleri tekrar satması fırsatını vermek üzere, vade (ödeme süresi) tanır. Bayi vadeye kadar malları satıp, satıcı tacire bedelini öyle öder. İşte DBS, satıcı tacirin bu bedeli almasını garanti eder. Şöyle ki; satıcı ile banka arasında akdedilen doğrudan borçlandırma sistemi sözleşmesi ile banka, bir komisyon…
2.b. “Alıcı bayi”, tacirin ürettiği veya ana dağıtıcısı vs. olduğu malların dağıtıcısıdır; bayilik sözleşmesi ile belli dönemlerde veya bir takvim/sözleşme yılı içinde ondan belli miktar veya sayıda mal satın alıp, bunları kendisi ad
2.c. Bankayı, DBS ilişkisine yönelten asıl amaç, tacirle akdettiği sözleşmeden elde edeceği komisyon geliri değildir. DBS, tacirin hemen tüm bayi ağını kredilendirme olanağı…
3. Bu açıklamalardan da anlaşılacağı üzere kredili DBS, sisteme katılan tüm aktörlerin menfaatine çalışır.…
4. DBS, üçlü bir ilişki kurgusunda ise de taraflar bu ilişkiye aynı ânda ve aynı sözleşme ile dahil olmamaktadır. İlk önce satıcı tacirle banka biraraya gelerek asıl sözleşmeyi yaparlar. Bu sözleşmede satıcı tacirin pazarlık gücünü, sahip olduğu bayi ağının banka nazarındaki değeri belirler. Hemen belirtelim, satıcı tacirin banka karşısında esaslı bir pazarlık gücü olsa bile, bankanın bayilerle akdedeceği sözleşmeyi incelemesi, onun koşullarına da müdahale etmesi, uygulamada çok nadir karşılaşılan bir durumdur. Satıcı tacir sadece kendi imzalayacağı sözleşmeyi, o da çoğu zaman sadece komisyon oranı ve vade süresi bakımından incelemekte; banka ile bayi arasındaki ilişkiyi tamamen bankanın inisiyatifine terk etmektedir. Salt bu durumun dahî, satıcı tacir ile bayi arasındaki sürekli sözleşme ilişkisinin güvene dayalı olması nedeniyle, bu güvenin boşa çıkması niteliğinde…
5. Asıl sözleşme ekinde, satıcı tacirin bayilerinden onay alarak oluşturduğu, bayi listesi yer alır. İşte banka bu listedeki bayileri DBS sistemine dahil etmek üzere harekete geçer veya söz konusu bayiler bankaya başvurabilirler. Bayiin, DBS ilişkisini kuracağı bankayı seçmekte özgür olması,…
6. Sistemin işleyişi kısaca şu şekilde gerçekleşir: Satıcı tacir, bayie sattığı mal karşılığında kestiği faturaya ait tutar, vade…
7. Yetki belgesi hükümlerinin, banka ile satıcı tacir arasındaki sözleşme…
7.a. Yetki belgesinin banka ile satıcı tacir arasındaki sözleşmenin eki niteliğinde olduğuna ilişkin kayıtlar: Banka…
7.b. DBS sözleşmesi ile yetki belgesi hükümlerinin örtüşmemesi: Yukarıda da değinildiği üzere (bkz. 7) yetki belgesi, asıl sözleşmeden daha kapsamlı olabilir; ancak bazı belirli hususlarda bu sözleşmelerin örtüşmesi gerekir. Bunlardan en önemlisi, kredi limitinin banka tarafından azaltılması veya iptal edilmesi halinde, hangi süre ile sınırlı olarak satıcı tacirin sisteme fatura yüklemesine izin verileceğini düzenleyen hükümdür. Bu sürenin, satıcının alıcıya
7.c. Bayiin yeni fatura girişini engelleyememesi: Bankanın, satıcı ile alıcı arasındaki ilişkiye ve herhangi bir şekilde bu ikisi arasında doğabilecek uyuşmazlıklara taraf olmamasını temin etmeye yönelik hükümler sevk etmesi sık karşılaşılan, olağan bir durumdur. Ancak, sisteme yeni fatura girişinin; bayilik ilişkisinin sona erdiğinin sadece satıcı…
EN
TR
