2279 Ödünç Para Verme İşleri Hakkında Kanun (mülga)

Ödünç para verme işlerile uğraşanlar bu kanunun mer’iyetinden itibaren üç ay içinde ve bundan sonra her sene mayıs ayı içinde beyanname vermeğe mecburdurlar.

Beyannamede borçlulardan alınacak faizin en yüksek haddi ve borçlulara tahmil edecekleri şartlar bildirilecektir.

Anonim, limitet, kooperatif ve sermayesi eshama ayrılmış komandit şirketi şeklindeki bankalar, hususî kanunlar mucibince yapılan teşekküller müstesna olmak üzere diğer hükmî ve hakikî şahıslar ödünç para verme işlerine tahsis edecekleri sermayenin Türk lirası olarak miktarını ve ticarî ikametgâhlarını beyannamelerine kaydedeceklerdir.

Beyannameler üç nüsha olarak makbuz mukabilinde mahallin en büyük mülkiye memuruna verilir.

Bu beyannameler üzerine kendisine vilâyetlerce izin vesikası verilir. Beyannamelerin bir nüshası izin vesikası suretile birlikte İktisat Vekâletine, ikinci nüshası alâkadar malmemurluğuna, üçüncü nüshası da kayıt ve ilân edilmek üzere ticaret sicilli memurluğuna gönderilir.

Ödünç para verme işlerile meşgul olanlar beyannamenin büyük harflerle yazılmış bir suretini ticarî ikametgâhlarına halkın görebileceği bir yere asmağa mecburdurlar.

Senesi içinde beyannamelerindeki şartlarını değiştirmek istiyenler İktisat Vekâletine müracaat ederler. Vekâletin muvafakati halinde kendilerine yeni bir izin vesikası verilir ve usulü dairesinde ilân edilir.

İzin usulüne tâbi hakikî ve hükmî şahıslar yaptıkları ödünç para verme işlerini noterlikten tasdikli bir deftere müfredatı ile yazarlar. Bu defterler İktisat Vekâletince her zaman tetkik olunabilir. Her ticarî sene sonunda defterlerin birer sureti İktisat Vekâleti teşkilâtı bulunan yerlerde bunlara, İktisat Vekâleti teşkilâtı bulunmıyan mahallerde valilere verilir.

Ödünç para verme işlerde uğraşanlar kendilerinden para alanlara verdikleri paranın miktarını ve şartlarını gösteren imzalı bir vesika vereceklerdir.

Müddeti içinde beyanname vermiyenlerin izin vesikaları iptal edilir.

Ödünç para verme işlerinde 15 nci maddede yazılı kumüsyon ve hesap masrafları da dahil olmak üzere en çok % 12 ye kadar (12 dahil) faiz alınabilir. Bundan fazla alınan faizlerin aşağıda gösterilen nisbetlar dahilindeki miktarları vilâyet hususî idarelerine ait olup bu idareler tarafından takip ve tahsil olunur.

% 12 den 15 e kadar alınacak faiz farkının % 25'i,

% 15 den 18 e kadar alınacak faiz farkının % 35'i,

% 18 den 20 ye kadar alınacak faiz farkının % 50'si,

% 20 den 25 e kadar (25 dahil) alınacak faiz farkının %90'ı.

25 den yukarıya alınacak faiz farkının tamamı birinci fıkra mucibince alınır.

Bu suretle hususî idarelerce toplanılacak paralardan izin beyannamesine uygun olanlardan hasıl olacak mebalığin % 25 i ve izin beyannamesi hilâfında olup da borçlunun ihbarı üzerine tahakkuk ve tahsil edilenlerin % 50 si bu faizleri ödeyen borçlulara iade edilir.

Hususî idareler tahsil ettikleri paralardan borçluları ilân usulile haberdar ederler. Alâkadarlar ilân tarihinden itibaren altı ay zarfında müracaat ederek yukarıdaki fıkra mucibince kendilerine iade edilmesi lâzımgelen hisseyi almazlarsa bu hisseler de hususî idarelere kalır.

Kabul eyledikleri vadesiz mevduata % 4,5 dan fazla faiz verenler fazla verdikleri faizin aşağıda yazık nisbetler dahilindeki miktarı vilayet hususî idarelerince takıp ve tahsil olunur:

% 4,5 dan % 6 ya kadar alınacak faiz farkından % 50 si,

% 6 dan % 7 ye kadar alınacak faiz farkından % 75 i,

% 7 den (7 dahil) yukarı olanlardan alınacak faiz farkının % 90 ı.

Kabul eyledikleri altı ay ve daha uzun vadeli mevduata % 6,5 tan fazla faiz verenlerin fazla verdikleri miktar aşağıda yazılı nisbetler dahilinde vilâyet hususî idarelerince takip ve tahsil olunur:

% 6,5 tan % 7 ye kadarından % 50,

% 7 den % 8 e kadarından % 75,

% 8 den yukarı olanlardan % 90,

(Bu vergilerin tamamı hususî idarelere aittir.)

Emlâk ve Eytam Bankasının kanunu mahsusu mucibince eytam hesabı carisine verdiği faizler onuncu madde ile bu madde hükümlerine tâbi değildir.

Listesi İcra Vekilleri Heyeti kararile tertip edilecek tasarruf sandıklarının tevdiata verecekleri faiz haddi % 5 e kadar olabilir. Fazlası yukarıda yazılı hükme göre muamele görür.

9, 10 ve 11 inci maddeler mucibince vilâyet hususî idarelerine verilecek paralar, tahsil edenler tarafından her ayın sonunda tahakkuk ettirilerek ertesi ayın ilk haftası içinde hususî idare sandıklarına yatırılır. Yatırılmazsa tahsili emval kanunu mucibince tahsil olunur.