Kozmetik Ürünler veya Hammaddeleri ile Yapılan Perkütan Absorpsiyon/Penetrasyon Testlerine İlişkin Kılavuz (mülga)

Dayanak

Bu Kılavuz; 30/03/2005 tarihli, 5324 sayılı Kozmetik Kanununun 4 üncü maddesinin (d) bendi ve 23/05/2005 tarihli, 25823 sayılı Kozmetik Yönetmeliğinin 6 ncı maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.

Tanımlar

(1) Bu Kılavuzda geçen;

a) In vitro: Laboratuvar ortamında ya da yapay koşulları,

b) In vivo: Yaşayan organizmadaki ,

c) Ex vivo: Canlı organizmadan çıkarılan organ, doku veya hücrenin canlı ortamını taklit eden yapay laboratuvar koşullarını,

d) Perkütan penetrasyon: Test materyalinin derinin stratum corneum tabakasının yüzeyinden sistemik dolaşıma geçmesini,

ç) Perkütan absorpsiyon: Topikal olarak uygulanmış materyalin derinin içine geçmesini,

d) Stratum corneum: Epidermisin ölü hücrelerden oluşan en üst tabakasını, ifade eder.

Absorpsiyon/penetrasyon testlerine ilişkin genel bilgiler

(1) Kozmetik Yönetmeliğinde yapılan son değişikliklikler hayvan testleri hususunda yasaklar içermektedir. Bu nedenle maddelerin perkütan absorpsiyon/penetrasyon özelliklerinin değerlendirilmesi için etik sebepler ve uygulanabilirlik koşulları da göz önünde bulundurulduğunda in vitro (üç boyutlu yapılandırılmış deri modelleri) veya ex vivo (canlıdan çıkarılmış deri örnekleri) yöntemler tavsiye edilmektedir. Perkütan absorpsiyon/penetrasyonu canlılarda etkileyen parametreler: biyolojik faktörler, derinin fizyolojik durumu, deriye uygulanan madde veya karışımın fizikokimyasal özellikleri, deriye uygulanan formülasyonun yapısı olarak özetlenebilir. Kozmetik amaçlı testler için kesilmiş ve standardize edilmiş deri, çeşitli türlerden (kesim hayvanları) elde edilebilmektedir.

(2) Genellikle, penetrasyon testleri için derinin canlılığı bir ön koşul değildir, süreç pasif difüzyona dayalı olarak yürür. Ayrıca çoğunlukla metabolizma düşük öneme sahip olup istisnai durumlarda metabolizma izlenebilir.

(3) Bu kılavuz, kesilmiş memeli derisi (kesim hayvanlarından elde edilen) kullanılarak yapay koşullarda maddelerin deriden geçişini ölçme amaçlı yöntemlere ilişkin genel hususlara değinmektedir. Perkütan absorpsiyon veya penetrasyonun araştırılması amacıyla kullanılacak yöntemlerin standardize edilmiş ve geçerliliği kanıtlanmış yöntemler olması ve bu amaçla güncel bilimsel yöntemler olması gerekmektedir. Bu doğrultuda, referans kaynaklar veya kılavuzlara başvurulabilir (farmakope ve/veya İktisadi İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı-OECD kılavuzları).

(4) Derinin bariyer özellikleri genelde vücuttan çıkarıldıktan sonra da devam eder ve derin dondurucuda 3 aya kadar uygun koşullarda (-20 oC, -30oC) saklanması ile devam edebilir. Çünkü bütünlüğü kontrol edilecek temel difüzyon bariyeri olarak stratum corneum tanımlanmıştır.

(5) Perkütan absorpsiyon/penetrasyon kozmetik bileşenlerin ve bu bileşenleri içeren kozmetik ürünlerin güvenlilik değerlendirmesi için önemli bir parametredir. Absorpsiyon/penetrasyonun tespit edilmesi topikal uygulama ile maruziyet sonucu sistemik toksisitenin değerlendirilmesini mümkün kılar. Güvenlilik değerlendirmesinde benzer deneylerden elde edilen çıktılara dayanarak genel güvenlilik değerlendirmesi kapsamında olan hayvanda toksisite çalışmaları, bu kılavuzda değinilen yöntemlerin kullanımı ile en aza indirgenebilir. Benzer çalışmaların sonuçları diğer gerekli test tasarımlarının optimizasyonu için yol gösterici olacaktır.

(6) Bu kılavuzda değinilen yöntemler, stratum corneumun perkütan absorpsiyonda hız sınırlayıcı bariyer olduğu durumlar hakkında bilgi verir ve bu nedenle hedeflenen reseptör sıvısında yeterli çözünürlüğe sahip olan bileşenlere uygulanabilir. In vivo durumu tahmin etmek için yapılacak in vitro/ex vivo perkütan absorpsiyon/penetrasyon yöntemlerinin kullanılabilmesi için in vivo ile korelasyonu hususunun değerlendirilmesi ve çalışılması önem kazanır. Uygun şekilde hazırlanmış (tam kalınlıkta, kısmi kalınlıkta veya izole edilmiş epidermis) deri membranlarının kullanımı sistemik dolaşıma geçen ve epidermis veya dermise geçen bileşen miktarının ölçülmesine imkân sağlar.

(7) Ex vivo yöntemin avantajları uygun türlerden alınan derilerin kullanılabilmesi, canlı hayvana ihtiyaç duyulmaması ve vücutta metabolize edilen bileşikler için de uygun olmasıdır.

(8) Ex vivo yöntemde test edilecek madde doğrudan ya da uygun bir çözücüde veya bir formülasyonda çözünmüş halde, durgun ya da sürekli akış durumunda çalıştırılabilen difüzyon hücresinin (Franz tipi difüzyon hücresi kullanılabilir) alt ve üst odacıklarını/kompartmanlarını ayıran deri diskinin verici/donör kompartman tarafında bozulmamış yüzeyine uygulanır. Test örneği belli bir süre (durulanan veya durulanmayan, amaçlanan kullanım koşullarına göre) deri ile temasta kalır. Reseptör kompartmanda yer alan reseptör sıvıdan testin sonunda veya belirli