75935942-050.01.04-[01/309] Faizsiz Finans Kuruluşlarının Bağımsız Denetimini Yürüten Denetçiler İçin Etik Kurallar

Faizsiz Finans Kuruluşlarının Bağımsız Denetimini Yürüten Denetçiler İçin Etik Kurallar

1. Giriş

Muhasebe, İslam dininin Farz-ı Kifaye olarak gerekli kıldığı mesleklerden biridir. Teknik tanımlarına ilaveten muhasebe; Fıkhî hükümlerin yerine getirilmesinde, hakların adil biçimde kaydedilmesi, ölçümü ve hak sahipleri arasında dağıtımı için kullanılan bir vasıtadır. Adil olma kavramı (adalet), Kur’an-ı Kerim’de birçok ayette** geçmektedir; {Şüphesiz Allah, adaleti, iyilik yapmayı, yakınlara yardım etmeyi emreder...}¹ ve {Allah size, emanetleri mutlaka ehline vermenizi ve insanlar arasında hükmettiğiniz zaman adaletle hükmetmenizi emrediyor...}². Adalet kavramının muhasebe felsefesinde “önyargı taşımama” olarak bilinen bir karşılığı da vardır. Muhasebe ve denetim standartları ilkesel olarak bu kavramın hayata geçirilmesine öncülük etse de adalet esasen etik bir değerdir. Bu sebeple mesleki görev veya hizmetlerini yerine getirirken denetçilere yol gösterecek etik kurallara ihtiyaç bulunmaktadır.

Etik kuralların ahlaki açıdan ikna gücüne sahip olabilmesi için bu kuralların temel ve ilkelerinin dayanabileceği sağlam ve meşru bir kaynağı olmalıdır. Böylece kuralların getirdiği hükümlere uyulması için gereken dayanak sağlanmış olacaktır. Bağımsız denetçiler için mevcut etik kurallar tamamen İnsan muhakemesine dayanır. Bu kuralların uygulanabilirliği mesleki aidiyet duygusuna, mesleği geliştirme ve müşterilerin -ve daha geniş anlamda- kamuoyunun güvenini kazanma arzusuna dayanır. Bu kuralların uygulanması yasal bir zorunluluk da olabilir. İslami bakış açısıyla, denetçilerin³ uyacağı etik kurallar ise temel olarak (önceki tüm dayanaklara İlaveten) İslam inancının ve Fıkhın ilke ve kurallarına dayanır. Ayrıca Fıkhı ilke ve kurallar; bu etik kurallara, amaçlan bakımından diğer tüm saiklerin üzerinde, sürekli ve değişmez, dini kaynaklı potansiyel bir yaptırım gücü sağlar. Buna İlaveten, Fıkhî kaynaklı etik ilkeler; Fıkhın evrenselliği ile hem değişmez hem de esnek olması gibi hususiyetlerinden faydalanır. Muhasebe, toplumun değerlerine ve etik anlayışına duyarlı bir meslek olduğundan, Müslüman toplumların ahlak ve değer anlayışları bu mesleği etkilemelidir. Bu sebeple böyle bir toplumda, almış olduğu mesleki ve uygulamalı eğitimin yanı sıra, İslam ahlakı ve değerleri de denetçinin karakterine ve davranışlarına yansımalıdır.

Faizsiz Finans Kuruluşlarının Bağımsız Denetimini Yürüten Denetçiler İçin Etik Kurallarda (Etik Kurallar veya Kurallar) belirlenen etik davranış kuralları, Faizsiz Finans Kuruluşlarının (FFK) bağımsız denetimini yürüten denetçilere uygulanır. Denetçi, denetim sırasında yardımcıların ve kendisine bağlı çalışanların bu Kurallara uymasından sorumludur. İlave kurallar getiren ve Fıkhî ilke ve kurallara aykırı olmayan başka mesleki etik kuralların bulunması durumunda, bu tür ilave kurallara da uyulur.

2. Etik Kuralların Amaçları

Bu Kurallar, denetçiler için Fıkhî ilke ve kurallar esas alınarak oluşturulan etik bir çerçeve ortaya koyar. Bu sebeple denetçilerin, dini inançları nedeniyle ve Allah-u Teâlâ’nın emirlerine uyma ve yasakladıklarından sakınmanın yolu olarak bu Kurallara uyma motivasyonuna sahip olduğu kabul edilir. Ayrıca, denetçiler Fıkhî ilke ve kurallara aykırı olmayan etik kurallarda yer alan etik ilkelere uyma motivasyonuna da sahip olacaktır. Denetçilerin mesleki hizmetlerini yürütürken bu Kurallarda bahsi geçen etikle ilgili yol gösterici hükümlere uymalarının, aşağıdaki amaçların gerçekleştirilmesine hizmet etmesi beklenmektedir:

2/1. Denetçilerin normal mesleki elik sorumluluklarına ilaveten, İslami açıdan herhangi bir eylemin etik olarak kabul edilebilir bir davranış olarak görülüp görülmediğini belirtmeye ve mesleki uygulamalara dâhil olan etik konulara dikkatlerini çekerek denetçilerin etik farkındalığını geliştirmeye yardımcı olmak.

2/2. Finansal tablolarda sunulan finansal bilgilerin doğruluğu ve güvenilirliğini sağlamak ve böylece bu bilgilerin inanılırlığını ve denetçinin sunduğu mesleki hizmetlere duyulan güveni artırmak. İlave olarak, hem FFK'nın hem de FFK’nın ilgili taraflarının çıkarlarının daha iyi korunmasını sağlamak.