Bu doküman Resmi Gazete dışında bir kaynakta yayınlanmıştır. Konsolide metin çalışmaları ilgili kaynak güncellendikçe sağlanabilmektedir.
T.C.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
MANİSA VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI
Sayı53445970-27-5-89
09/08/2012
KonuDernek tarafından yapılan birtakım ödemeler üzerinden Gelir vergisi tevkifatı ve belge düzeni.
İlgide kayıtlı özelge talep formunda; Derneğiniz tarafından cami temizliği ve caminin bahçesinde bulunan zeytin ağaçlarının budanması için ödenen işçilik ücreti, camiye çimento vb. malzeme taşıyan at arabası için verilecek ücret ve cami inşaatında çalışan ustalar ile boya badana yapan kişiye ödenecek ücret karşılığında hangi belgenin düzenlenmesi gerektiği ayrıca bir fakire ve/veya öğrenciye karşılıksız yapılacak yardım ile esnaf olmayan kimsenin camiye satmış olduğu mal için ödenecek bedel karşılığında hangi belgelerin düzenlenmesi gerektiği hususunda tereddüde düşüldüğü, diğer taraftan cami temizliği ve zeytin ağacı budama işini yapan kimselerin hayatlarını bu işlerle idame ettirmediği ancak cami inşaatında çalışan ustalar ile boya badana yapan kişiler ve at arabası ile malzeme taşıyan kişilerin geçimlerini bu işlerle sağladığı, Derneğinize satış yapan kimselerin ise ellerinde kalan malları para karşılığında satan kimseler olduğu belirtilerek gider pusulası ile ödenecek olanların hangilerinden stopaj kesilmesi gerektiği, fon payı kesintisi yapılıp yapılmayacağı hususlarında bilgi istenilmektedir.
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 9 uncu maddesinde vergiden muaf esnafa ilişkin düzenlemelere yer verilmiş, kimlerin esnaf muaflığından faydalanacakları da maddede bentler halinde sayılmıştır.
Aynı maddenin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinde, "Motorlu nakil vasıtaları kullanmamak şartı ile gezici olarak veya bir işyeri açmaksızın perakende ticaret ile işgal edenler (Giyim eşyalarıyla zati ve süs eşyaları, değeri yüksek olan ev eşyaları ile pazar takibi suretiyle gıda, bakkaliye ve temizlik maddelerini ve sabit işyerlerinin önünde sergi açmak suretiyle o işyerlerinde satışı yapılan aynı neviden malları satanlar hariç.)", (2) numaralı bendinde, "Bir iş yeri açmaksızın gezici olarak ve doğrudan doğruya müstehlike iş yapan hallaç, kalaycı, lehimci, musluk tamircisi, çilingir, ayakkabı tamircisi, kundura boyacısı, berber, nalbant, fotoğrafçı, odun ve kömür kırıcısı, çamaşır yıkayıcısı ve hamallar gibi küçük sanat erbabı" hükmü yer almakta olup maddenin mülga ikinci fıkrasından sonra gelen üçüncü fıkrasında, ticari, zirai veya mesleki kazancı dolayısı ile gerçek usulde gelir vergisine tabi olanlar ile yukarıda sayılan işleri gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerine bağlılık arz edecek şekilde yapanların esnaf muaflığından faydalanamayacakları açıklanmış, son fıkrasında da "Bu muaflığın Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesi uyarınca tevkif suretiyle kesilen vergiye şümulü yoktur." denilmiştir.
Diğer taraftan, aynı Kanunun 61 inci maddesinde "Ücret, işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir.
Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (Mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez." hükmü yer almaktadır.
Öte yandan, Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasında, vergi tevkifatı yapmak zorunda olanlar ile tevkifata tabi tutulacak ödemeler belirtilmiş, 13 numaralı bendinde esnaf muaflığından yararlananlara mal ve hizmet alımları karşılığında yapılan ödemelerden (2009/14592 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca);
...
d) Diğer hizmet alımları (a, b ve c alt bentleri hariç olmak üzere mal ve hizmet bedelinin ayrılamaması hali de bu kapsamdadır) için %10,
oranında gelir vergisi tevkifatı yapılması hükme bağlanmıştır.
Yukarıdaki açıklamalar çerçevesinde, Derneğinizce caminin temizlenmesi, ağaçların budanması, at arabasının camiye malzeme getirmesi, caminin badanası ve boyanması, cami inşaatında kişi çalıştırılması işinin,
- Bir hizmet sözleşmesine dayalı olarak işçi-işveren ilişkisi doğuracak şekilde yaptırılması halinde, yapılan ödemelerin ücret kabul edilerek Gelir Vergisi Kanununun 61, 63, 94, 103 ve 104 üncü maddelerine göre vergilendirilmesi,
- Esnaf muaflığı kapsamında faaliyette bulunanlara yaptırılması halinde, bunlara yapılan ödemeler üzerinden, Gelir Vergisi Kanununun 94/13-d maddesi gereğince %10 oranında vergi tevkifatı yapılması
- Esnaf muaflığından yararlanmayan ve vergi mükellefiyeti bulunmayanlara ( başka bir ifade ile temizlik işini mutat meslek halinde ifa etmeksizin bir defaya mahsus olarak yapanlara) yapılan ödemeler üzerinden gelir vergisi tevkifatı yapılmaması,