B.07.0.GEL.0.44/4402-266/ 2326 Sayılı Özelge

İlgide kayıtlı yazılarınız ve eklerinin incelenmesinden; fındık ticareti ile uğraşan mükellefler tarafından hamallara yapılan ödemelerin ücret olarak değerlendirilip değerlendirilemeyeceği ile bu kişilerin esnaf muaflığından yararlanıp yararlanamayacağı hakkında Bakanlığımız görüşünün istenildiği anlaşılmıştır.

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 61 inci maddesinde, "Ücret, işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir.

Ücretin, ödenek, tazminat, kasa tazminatı (Mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez..." hükmüne yer verilmiştir.

Bu hükümlere göre, bir ödemenin ücret olarak kabul edilebilmesi ve buna göre vergilendirilebilmesi için hizmet erbabının;

-Bir işverene tabi ve onun göstereceği işyerinde,

-İşverenin emir ve talimatı dahilinde hizmet görmesi,

-Hizmet karşılığında para veya para ile temsil edilebilen bir menfaat elde etmesi,

gerekmektedir.

Diğer taraftan; aynı Kanununun vergiden muaf esnaf başlıklı 9 uncu maddesinin 2 numaralı bent hükmüne göre, bir işyeri açmaksızın gezici olarak ve doğrudan doğruya müstehlike iş yapan hallaç, ayakkabı tamircisi ve hamallar gibi küçük sanat erbabı gelir vergisinden muaftır.

Aynı maddenin ikinci fıkrasında ise "Ticari, zirai veya mesleki kazancı dolayısı ile gerçek usulde Gelir Vergisine tabi olanlar ile yukarıda sayılan işleri Gelir ve Kurumlar Vergisi mükelleflerine devamlılık ve bağlılık arz edecek şekilde yapanlar esnaf muaflığından faydalanamazlar." hükmü yer almaktadır.

Buna göre; yukarıda belirtilen ücrete ilişkin unsurların varlığı halinde fındık yükleme ve boşaltma işlerinde çalıştırılan kişilere yapılan ödemelerin ücret kapsamında değerlendirilmesi, bu unsurların bulunmaması halinde, sözü edilen hamalların esnaf muaflığından yararlandırılması gerekir.

Bu durumda, esnaf muaflığından yararlanan hamallara fındık ticareti ile uğraşan ticari kazancı gerçek usulde tespit edilen mükellefler tarafından yapılan ödemeler üzerinden, Gelir Vergisi Kanununun 94/13 üncü maddesine göre vergi tevkifatı yapılması gerekir.

Bilgi edinilmesini ve gereğinin buna göre yapılmasını rica ederim.