Seri No: 158 Gelir Vergisi Genel Tebliği

3393 sayılı Kanunla Gelir Vergisi Kanunu'na eklenen geçici 28 inci maddenin (b) fıkrasında, Toplu Konut ve Kamu Ortaklığı İdaresi Başkanlığınca çıkarılan menkul kıymetler konusunda yeni bir düzenleme getirilmiştir. Buna göre, söz konusu Başkanlığın çıkardığı her nevi tahvillerden sağlanan gelirlerde 31/12/1993 tarihine kadar gelir ortaklğı senetlerinden sağlanan gelirler gibi tevkifata tabi tutulacaktır.

Bilindiği üzere, 28/12/1988 tarih ve 88/13644 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile gelir ortaklığı senetlerinden elde edilen gelirler için gelir vergisi tevkifat nispeti "0" sıfır olarak tespit edilmiş bulunmaktadır.

Bu kapsamda, söz konusu Başkanlığın çıkardığı ve dövize, altına veya başka bir değere endeksli tahvillerin faizleri ile bu tahvillerin itfası sırasında oluşan değer artış gelirleri de gelir ortaklığı senetlerinden sağlanan gelirler gibi kabul edilecektir.

Bunun yanısıra, gelir ortaklığı senetleri ile söz konusu Başkanlık tarafından çıkarılan tahvillerin ticari işletmeye dahil bulunması halinde, bunlardan 1/1/1987 tarihinden itibaren elde edilen faiz gelirleri, 31/12/1993 tarihine kadar Gelir Vergisi Kanunu'nun mükerrer 39 uncu maddesine göre ilgili yıl ticari kazancından indirilecektir. Bu çerçevede söz konusu faiz gelirlerinin, öncelikle sonuç hesaplarına hasılat kaydının yapılması, daha sonra ticari kazançtan indirilmesi gerekmektedir. Kurumlar vergisi mükellefleri bu indirimi beyanname üzerinden yapacaklardır.

Diğer taraftan, Kurumlar Vergisi Kanununun 8 inci maddesinin 17 numaralı bendinde, Devlet tahvili, Hazine bonosu ve gelir ortaklığı senetlerinin elden çıkarılmasından sağlanan kazançların kurumlar vergisinden istisna edilmesi hususu hükme bağlanmıştır. Bu istisna, sadece Devlet tahvili, Hazine bonosu ve gelir ortaklığı senetlerinin elden çıkarılmasından sağlanan kazançlarla ilgili bulunduğundan, Toplu Konut ve Kamu Ortaklığı İdaresi Başkanlığınca çıkarılan gelir ortaklığı senetleri dışındaki menkul kıymetlerin elden çıkarılmasından sağlanan kazançlara söz konusu istisna hükmü uygulanmayacaktır.

2. Ticari Kazancın Tespitinde İndirilecek Menkul Kıymet Gelirleri Üzerinden Yapılacak Vergi Tevkifatı :

3505 sayılı Kanunla Gelir Vergisi Kanunu'nun 94 üncü maddesinin (A) fıkrasına eklenen 15 numaralı bent ile Gelir Vergisi Kanunu'nun mükerrer 39 uncu maddesine göre ticari kazançtan indirilen (kurumlar dahil) gelirler arasında yer alan;

- Hazine bonosu faizlerinden,

- Devlet tahvili faizlerinden,

- Toplu Konut ve Kamu Ortaklığı İdaresi Başkanlığınca çıkarılan ve Gelir Vergisi Kanunu'nun 75 inci maddesinin 5 numaralı bendinde yer alan menkul kıymetlerden sağlanan iratlardan,

vergi tevkifatı yapılacağı hükme bağlanmıştır. Ticari kazançtan indirilen söz konusu menkul kıymet gelirleri üzerinden, 28/12/1988 tarih ve 88/13644 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile % 10 oranında gelir vergisi tevkifatının yapılacağı öngörülmüştür. Ayrıca bu Kararda, mükelleflerin 1988 yılına ait olup, 1989 yılında beyanı gereken matrahlarının tespitinde ticari kazançtan indirilecek bu tür gelirler üzerinden de tevkifat yapılacağı ve bu yıl için tevkifat oranının % 5 olarak uygulanacağı açıklanmıştır.

Bilindiği gibi, Gelir Vergisi Kanunu'nun mükerrer 39 uncu maddesi ve 3393 sayılı Kanun'la Gelir Vergisi Kanunu'na eklenen geçici 28 inci maddenin (b) fıkrasına göre Hazine bonosu faizleri, Devlet tahvili faizleri ve Toplu Konut ve Kamu Ortaklığı İdaresi Başkanlığınca çıkarılan ve Gelir Vergisi Kanunu'nun 75 inci maddesinin 5 numaralı bendinde yer alan menkul kıymetlerden sağlanan iratlar, ticari kazançtan indirilmektedir.

Ticari işletmeye dahil söz konusu menkul kıymetlerin gelirleri, öncelikle gelirin elde edildiği yılın hasılatına dahil edilecek, daha sonra bu gelir, vergiye tabi ticari kazancın tespitinde indirim olarak dikkate alınacaktır. Kurumlar vergisi mükellefleri ise bu indirimi, beyanname üzerinden yapacaklardır.

Ticari işletmeye dahil olan ve iratları ticari kazançtan indirilen yukarıda belirtilen menkul kıymet gelirleri üzerinden % 10 gelir vergisi tevkifatının yapılması gerekmektedir. Bu tevkifatı hem ticari kazanç sahibi gerçek kişiler hem de kurumlar vergisi mükellefleri yapacaklardır. Söz konusu tevkifatın yapılmasında, ticari kazançtan indirilen bu gelirlerin ortaklara dağıtılıp dağıtılmamasının bir önemi bulunmamaktadır. Bu nedenle, dağıtılsın veya dağıtılmasın, bu gelirler üzerinden gerekli vergi tevkifatının yapılması zorunludur.