1. 4369 sayılı Kanun1 ile Gelir Vergisi Kanununun gelirin toplanması ve beyanı, ihtiyari toplama, yıllık beyanname verilmesi, aile reisi beyanı ve hayat standardı esasını düzenleyen maddelerinde yapılan değişiklere ilişkin açıklamalar bu Tebliğin konusunu oluşturmaktadır.
1. KONUYLA İLGİLİ KANUN MADDELERİ
2. 4369 sayılı Kanunla Gelir Vergisi Kanununun ihtiyari toplama ve beyanı düzenleyen 87 nci maddesi ile aile reisi beyanını düzenleyen 93 üncü maddesi yürürlükten kaldırılmış, “Gelirin toplanması” başlıklı 85 inci maddesi ile “Toplama yapılmayan haller" başlıklı 86 ncı maddesi başlıklarıyla birlikte değiştirilerek yeniden düzenlenmiştir. Söz konusu değişiklikler 1998 yılı gelirlerine de uygulanmak üzere 29/7/1998 tarihi itibariyle yürürlüğe girmiştir.
3. Gelir Vergisi Kanununun yeniden düzenlenen 85 ve 86 ncı maddeleri aşağıdaki gibidir.
“Gelirin toplanması ve beyan
MADDE 85
Mükellefler, ikinci maddede yazılı kaynaklardan bir takvim yılı içinde elde ettikleri kazanç ve iratları için bu Kanunda aksine hüküm olmadıkça yıllık beyanname verirler. Bu Kanuna göre beyanı gereken gelirlerin yıllık beyannamede toplanması zorunludur.
Tacirlerle çiftçiler ve serbest meslek erbabı ticari, zirai ve mesleki faaliyetlerinden kazanç temin etmemiş olsalar bile, yıllık beyanname verirler. Bu hüküm şirketlerin faaliyet ve tasfiye dönemlerine şamil olmak üzere kollektif şirket ortakları ile komanditeler hakkında da uygulanır.
Yabancı memleketlerde elde edilen kazanç ve iratlar:
1. Mükellefin bunları Türkiye’de hesaplarına intikal ettirdiği yılda;
2. Türkiye’de hesaplara intikal ettirilmemesinin mükellefin iradesi dışındaki sebeplerden ileri geldiği tevsik olunan hallerde, mükellefin bunlara tasarruf edebildiği yılda;
Elde edilmiş sayılır.
Beyanname verilmeyen haller
MADDE 86
Aşağıda yazılı hallerde yıllık beyanname verilmez.
1. Tam mükellefiyette vergiye tabi gelir (yabancı memleketlerde elde edilenler hariç) sadece:
a) Tek işverenden alınan tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücretlerden;
b) Birden fazla işverenden alınan, tevkif suretiyle vergilendirilmiş ve yıllık gayrisafi tutarları toplamı 103 üncü maddede yazılı tarifenin birinci ve ikinci gelir dilimleri toplamının yansını aşmayan ücretlerden;
c) Tevkif yoluyla vergilendirilmiş bulunan ve gayrisafi tutarları toplamı 103 üncü maddede yazılı tarifenin birinci ve ikinci gelir dilimleri toplamının yansını aşmayan menkul sermaye iratlarından ve vergi alacağı dahil kurumlardan elde edilen kâr paylarından;
d) Tevkif yoluyla vergilendirilmiş bulunan ve gayrisafi tutarları toplamı 103 üncü maddede yazılı tarifenin birinci ve ikinci gelir dilimleri toplamının yarısını aşmayan gayrimenkul sermaye iratlarından;
e) Gerçek usulde vergilendirilmeyen zirai kazançlardan;
f) Kazanç ve iratların istisna hadleri içinde kalan kısımlarından;
g) Yukarıda sayılan kazanç ve iratların birkaçı veya tamamından;
İbaret ise.
2. Dar mükellefiyette vergiye tabi gelir sadece:
a) Tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücretler, serbest meslek kazançları, menkul ve gayrimenkul sermaye iratları ile kurumlardan elde edilen kâr paylarından;
b) Diğer kazanç ve iratlardan;
c) Yukarıda sayılan kazanç ve iratların birkaçı veya tamamından;
İbaret ise.
Diğer gelirler nedeniyle beyanname verilmesi halinde de 1 ve 2 numaralı bentlerde belirtilen gelirler beyannameye ithal edilmez. ”
2. GELİRİN TOPLANMASI VE YILLIK BEYANNAME VERİLMESİ
2. 1. Yıllık Beyanname ile Beyan Edilmesi Zorunlu Olan Gelirler
2. 1. 1. Tam Mükellefiyette:
4. Aşağıdaki mükellefler, faaliyetlerinden kazanç sağlamamış olsalar dahi yıllık beyanname vermek ve faaliyet sonuçlarını beyannamede göstermek zorundadırlar.
- Basit usulde vergilendirilen tacirler,
- Gerçek usulde vergilendirilen (bilanço veya işletme hesabı esasına göre defter tutan) tacirler,
- Gerçek usulde vergilendirilen (bilanço veya zirai işletme hesabı esasına göre defter tutan) çiftçiler,
- Serbest meslek erbabı,
- Tasfiye halinde bulunanlar da dahil olmak üzere kollektif şirket ortakları ile komandit şirketlerin komandite ortakları.
5. İstisna haddini aşan tevkif suretiyle vergilendirilmemiş menkul ve gayrimenkul sermaye iratları tutan ne olursa olsun yıllık beyanname ile beyan edilecektir. Diğer kazanç ve iratların yıllık beyanname ile beyan edilmesi gerekip gerekmediği Gelir Vergisi Kanununun 4369 sayılı Kanunla değişik 80 inci maddesinin üçüncü fıkrasındaki had dikkate alınarak belirlenecektir. 2
6. Tam mükellef gerçek kişiler, yabancı ülkelerde elde ettikleri gelirleri için yıllık beyanname vermek ve diğer gelirleri nedeniyle verecekleri yıllık beyannameye bu gelirlerini ithal etmek zorundadırlar. Bu zorunluluk, tevkif suretiyle vergilendirilip vergilendirilmediğine, tutarına veya niteliğine bakılmaksızın yabancı ülkelerde elde edilen bütün gelirler için geçerlidir.