28/2/2001 tarihli ve 24332 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "Devlet Harcama Belgeleri Yönetmeliğinin Bazı Maddelerinde Ek ve Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik" ile yapılan düzenlemelere paralel olarak; 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununa göre, ücretler, serbest meslek kazançları ve/veya gayrimenkul sermaye iratlarından tevkif yoluyla kesilen vergilerin yıllık gelir vergisi beyannamesi üzerinden hesaplanan vergilere mahsup edilip, mahsuplar sonunda arta kalan tutarların nakden ve/veya mahsuben iadesine yönelik açıklamalar bu Tebliğin konusunu oluşturmaktadır.
Yukarıda adı geçen Yönetmeliğin 7 nci maddesiyle, 14/10/1991 tarih ve 21021 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Devlet Harcama Belgeleri Yönetmeliğinin "Geri Verilecek Paralar" başlığını taşıyan 52 nci maddesinin birinci fıkrasının "Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunlarına Göre Yapılacak İadelere İlişkin Esaslar"a ait (2) numaralı bendinin (b) alt bendinin ikinci paragrafı; "Beyannamesinde ücret, serbest meslek kazancı ve/veya gayrimenkul sermaye iradı bulunan mükelleflerin, sadece bu gelir unsurlarından kesilen vergilerin gelir vergisi dışındaki vergilere mahsuben iadesinde; kesintiyi yapan vergi sorumlularının adı, soyadı veya ünvanı, bağlı oldukları vergi dairesi ve hesap numaraları ile kesintiye esas alınan tutarları, kesilen vergileri ve kesinti yapılan dönemleri gösteren bir icmal tablosunu yıllık beyannamelerine eklemeleri yeterlidir. Ancak, belirtilen kesintilerin mahsuben iade sonrasında kalan kısmının nakden iadesinde, kesilen vergilerin vergi sorumlusu adına tahakkuk ettirildiğine ilişkin ilgili saymanlığın yazısı ödeme belgesine bağlanır." şeklinde değiştirilmiştir.
Bilindiği üzere, 169 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinin(*) A/1 bölümünde, tevkif yoluyla kesilen vergilerin mahsuplar sonunda kalan kısmının nakten ve/veya mahsuben iade edilebilmesi için, tevkif yoluyla kesilen verginin vergi sorumlusu tarafından ilgili dairesine yatırılmış olmasının şart olduğu; ancak, iadesi yapılacak tevkifatın ücret ve /veya serbest meslek kazancına ilişkin olması halinde, söz konusu vergilerin kesinti yapan sorumlu adına tahakkuk ettiğini gösteren ilgili saymanlıktan alınacak belge ile tevsik edilmesi halinde iadenin yapılacağı ifade edilmiştir.
Devlet Harcama Belgeleri Yönetmeliği'nde yapılan ve yukarıda açıklanan değişiklik nedeniyle, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu gereğince yıllık beyanname veren mükelleflerden, beyannamelerinde ücret, serbest meslek kazancı ve/veya gayrimenkul sermaye iradı bulunan mükelleflerin, bu gelir unsurları nedeniyle tevkif suretiyle kesilen vergileri öncelikle beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisine mahsup edilecek; bu mahsuplar sonunda kalan kısmının diğer vergi borçlarına mahsubu talep edildiğinde ise, mükellefler yıllık beyannamelerine;
- Tevkifatı yapan vergi sorumlularının adı, soyadı veya ünvanın, bağlı oldukları vergi daireleri ve hesap numaralarının,
- Tevkifata esas alınan brüt tutarların,
- Tevkif edilen vergi ve varsa fon payı tutarlarının,
- Tevkifat yapılan vergilendirme dönemlerinin,
gösterildiği bir icmal tablosunu imzalayarak ekleyecekler ve mahsuben iade talepleri bu tabloya göre yerine getirilecektir.
Belirtilen gelir unsurlarından tevkif suretiyle kesilen vergilerin yıllık beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisine mahsup edildikten sonra kalan kısmının nakden iadesi talep edildiğinde ise, yıllık beyannamelere yukarıda içeriği açıklanan icmal tablosundan başka, kesilen vergilerin vergi sorumlusu adına tahakkuk ettiğini gösteren ilgili saymanlık yazısının onaylı birer örneği eklenecektir. Ancak, nakden iade taleplerinin yerine getirilmesinde 169, 194(**) ve 233(***) seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğlerindeki esas ve tutarların dikkate alınacağı tabiidir.
Ayrıca, yıllık gelir vergisi beyannamesinde ücret, serbest meslek kazancı ve/veya gayrimenkul sermaye iradı beyan eden mükelleflerin, bu gelir unsurlarından tevkif edilen vergileri yıllık beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup ettikten sonra, kalan kısım için mahsuben iade ile birlikte nakden iade de talep etmeleri durumunda, kesilen vergilerin tamamı için bu vergilerin vergi sorumlusu adına tahakkuk ettiğini gösteren ilgili saymanlık yazısının onaylı birer örneği aranacaktır.
Diğer yandan, ücret, serbest meslek kazancı ve/veya gayrimenkul sermaye iradı elde eden mükelleflerin yukarıda açıklanan şekilde yerine getirilen mahsuben ve/veya nakden iade taleplerinin gerçek olmadığının veya yanıltıcı olduğunun tespiti halinde ise, mahsuben ve/veya nakden iade edilen vergiler bakımından "vergi ziyaı" doğmuş sayılacak ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun cezai hükümleri uygulanarak bu vergilerin tahsili yoluna gidilecektir.
Yukarıda açıklanan düzenlemeler Devlet Harcama Belgeleri Yönetmeliği'nde yapılan değişikliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren geçerli olup, 169 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinin bu Tebliğe aykırı hükümleri, bu Tebliğin yayımı tarihinden itibaren yürürlükten kaldırılmıştır.