70 Bankalar Hakkında Kanun Hükmünde Kararname

Bankaların kuruluş, yönetim, çalışma esasları, devir, birleşme ve tasfiyeleri ile denetlenmelerinin yeniden düzenlenmesi 5/1/1983 tarih ve 2810 sayılı Kanunun verdiği yetkiye dayanılarak Bakanlar Kurulu’nca 28/8/1983 tarihinde kararlaştırılmıştır.

BİRİNCİ BÖLÜM

Genel Hükümler

Amaç

Bu Kanun Hükmünde Kararnamenin amacı, tasarrufları korumak ve ekonomik kalkınmanın gereklerine göre kullanılmalarını sağlamak üzere bankaların kuruluşunu, yönetimini, çalışma esaslarını, devir, birleşme ve tasfiyeleri ile denetlenmelerini düzenlemektir.

Kapsam

1) Türkiye’de kurulmuş ve kurulacak bankalar ile yabancı ülkelerde kurulmuş olup da Türkiye’de şube açmak suretiyle faaliyette bulunan veya bundan sonra Türkiye’de şube açarak faaliyete geçecek olan bankalar bu Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine tabidir.

2) Özel kanunlarla kurulan bankalar da kanunlarındaki hükümler dışında bu Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine tabidir.

3) Bu Kanun Hükmünde Kararname’de açıklık olmayan hallerde genel hükümler uygulanır.

Tanımlar

Bu Kanun Hükmünde Kararnamenin uygulanmasında;

1) Milli banka; Türk kanunlarına göre kurulan, sermayesi Türk parası olarak konulan ve sermayesinin çoğunluğu ile yönetim ve denetimi Türklere ait olan bankaları.

2) Banka şubesi; ayrıca belirtilmesine gerek kalmaksızın bankaların şube, ajans ve banka işlemleri veya mevduat kabulü ile uğraşan sabit ya da seyyar büroları gibi her türlü mahalli teşkilatını,

3) Merkez şube; bankaların bu ad altında merkezlerinin bulunduğu yerde açtıkları şubelerini,

4) Ödenmiş sermaye; bankaların, üç aylık hesap özetlerindeki fiilen ödenmiş veya Türkiye’ye ayrılmış ve ödenmiş sermayelerinden, bilançoda görülen zararın yedek akçelerle karşılanamayan kısmı ile yabancı ülkelerdeki şubelerine ayırdığı sermaye düşüldükten sonra kalan bakiyeyi,

5) Yedek akçeler; bu Kanun Hükmünde Kararnamenin 32’inci maddesine Türk Ticaret Kanununun 466 ve 467’inci maddelerine ve bankaların ana sözleşmelerine göre ayrılan ve bankanın üç aylık hesap özetlerinde görülen yedek akçeler toplamından varsa, bilanço zararının düşülmesi sonunda elde edilen bakiyeyi,

6) Özkaynak; bankaların ödenmiş veya Türkiye’ye ayrılmış sermayeleri ile yedek akçelerinin toplamını,

ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜM

Bankaların Kuruluşu

Kuruluş izni

Türkiye’de bir bankanın kurulması veya yabancı ülkelerde kurulmuş bir bankanın Türkiye’de şube açması için Bakanlar Kurulu’ndan izin alınması şarttır.

Kuruluş şartları

1) Türkiye’deki bankaların;

a- Anonim ortaklık şeklinde kurulmaları,

b- Ortak sayısının 100’den az olmaması,

c- Kurucularının müflis olmaması veya yüz kızartıcı suçlardan mahkumiyetlerinin bulunmaması,

d- Hisse senetlerinin tamamının ada yazılı olması, nakit karşılığı çıkarılması, itibari değerlerinin 100 bin lirayı geçmemesi ve menkul kıymetler ve kambiyo borsasına kota edilmesi,

e- Sermayelerinin en az %75’inin gerçek kişilere veya şahıs şirketleriyle sermayedeki payları %10’u açmamak kaydıyla hisse senetleri ada yazılı ve ortaklarının an az %51’i i gerçek kişi olan sermeye şirketlerine ait olması,

f- Merkez şube dışındaki her şube için sahip olmaları gerekli özkaynak tutarı hariç olmak üzere, özkaynaklarının 1 milyar liradan az olmaması,

g- Ana sözleşmelerinin bu Kanun Hükmünde Kararname hükümleri ne uygun olması, şarttır.

2) Birinci fıkranın (e) bendi hükmü;

a- Genel ve katma bütçeli idarelere,

b- İktisadi devlet teşekkülleri ve kamu iktisadi kuruluşları ile bunların müessese ve bağlı ortaklıklarına,

c- Tarım satış, kredi ve üretim kooperatiflerine,

d- Sermayenin %20’sini aşmamak kaydıyle mevduat kabul adan milli bankalara,

e- Sermayenin %40’ını aşmamak kaydıyla banka mensuplarının çoğunluğunun kurduğu sendikalar ile yardım ve sosyal güvenlik vakıfları, dernekleri ve sandıklarına,

f- Bakanlar Kurulunca uygun görülen yabancı ortaklara, ait sermaye payları hakkında uygulanmaz.

3) İktisadi devlet teşekkülleri veya kamu iktisadi kuruluşlarının bağlı ortaklığı şeklindeki bankalar 1’inci fıkranın (b) bendi hükmüne tabi değildir.

4) Sermayenin %10 ve daha fazlasını temsil eden veya bir kişiye ait sermaye payının bu oranı aşması sonucunu veren hisse senedi devirleri Maliye Bakanlığının iznine tabidir. Sermayenin %10 ve daha fazlasına sahip olan ortakların kurucularda aranan nitelikleri taşıması şarttır. Bu nitelikleri kaybeden ortaklar temettü dışındaki ortaklık haklarından yararlanamaz. Bu halde, diğer ortaklık hakları Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu tarafından kullanılır.

5) Ortak sayısının yüzden aşağı düşmesine yol açan işlemler ile 4’üncü fıkraya göre izin alınmadan yapılan devirler pay defterine kaydolunmaz.

6) Hisse senetlerinin ada yazılı olması şartı özel kanunla veya özel kanana dayanılarak kurulan bankalar hakkında da uygulanır.

Yabancı bankaların Türkiye’de şube açma şartları

1) Türkiye’de şube açmak suretiyle faaliyet gösteren yabancı bankaların;

a- Sermayesinin tamamına yabancı bir devletin sahip olduğu bankalar hariç, uyruğunu taşıdıkları ülke kanunlarına göre anonim ortaklık veya eşiti bir statüye sahip olmaları,

b- Türkiye’ye ayrılan ödenmiş sermayelerinin 5’inci maddede belirtilen miktardan az olmaması,

e- Ana sözleşmelerinin bu Kanun Hükmünde Kararnameye aykırı hükümler taşımaması,

d- Kuruldukları veya faaliyette bulundukları ülkelerde mevzuata aykırı hareketlerinden dolayı mevduat kabul veya bankacılık işlemleri ile uğraşmaktan men edilmemiş olmaları,

e- Yönetim merkezi müdürü ile şube müdürlerinin veya bunların yardımcılarının Türkiye’de hüküm veya Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olması,

f- Bakanlar Kurulu’nca gerekli görülecek diğer şartları taşımaları,

şarttır.

2) Türkiye’de şube açan veya açacak olan yabancı bankaların kuruldukları ülkelerde, milli bankaların şube açarak faaliyet göstermek istemeleri halinde, o ülkeler mevzuatına göre tabi olacakları şartlar, bu Kanun Hükmünde Kararnamenin yabancı bankalar için koyduğu şartlardan daha ağır olduğu veya sonradan ağırlaştığı takdirde, Bakanlar Kurulu karşılık olarak ilgili yabancı bankalardan aynı şartları yerine getirmelerini isteyebilir ve bu talebe uymayanların izinlerini iptal edebilir.

Başvuru

Türkiye’de banka kurmak veya yabancı ülkede kurulmuş bankalarca Türkiye’de şube açmak üzere Maliye Bakanlığına verilecek başvuru dilekçelerine;

1) Banka kurulmasında;

a- Kurucuların, Maliye ve Ticaret Bakanlıklarınca hazırlanmış örneğe uygun şekilde ve noter huzurunda düzenleyip imza edecekleri birer beyannamenin,

b- Ortaklık ana sözleşmesinin,

c- Bankanın kurulması nedenlerini ayrıntılı olarak gösteren bir raporun,

d- Maliye Bakanlığı tarafından gerekli görülecek diğer bilgi ve belgelerin,

2) Yabancı bankaların Türkiye’de şube açmalarında ilgili ülke resmi makamlarınca onaylı;

a- Banka ana sözleşmesinin,

b- Türkiye’de şube açılması nedenlerini ayrıntılı olarak açıklayan bir raporun,

c- Bankanın son 5 yıla ait bilanço ve kâr-zarar cetveller; ile Maliye Bakanlığınca istenecek diğer bilgi ve belgelerin,

eklenmesi gerekir.

İzin verilme usulü

1) Maliye Bakanlığı 7’inci maddeye göre yanılan başvuruları inceledikten sonra izin istemini uygun gördüğü takdirde, başvuru dilekçelerini ekleri ile birlikte Ticaret Bakanlığı’na gönderir. İzin istemi Ticaret Bakanlığı tarafından da uygun görüldüğü takdirde, Maliye Bakanlığı izin verilmesini Bakanlar Kurulu’na önerir.

2) Yabancı bankaların Türkiye’de şube açmalarına izin verilmesi için Bakanlar Kurulu’na yapılarak önerilere, 6224 sayılı Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanunu ve ilgili mevzuata göre yetkili merciin uygun görüşü eklenir.

3) Verilen izinlere ilişkin Bakanlar Kurulu Kararları Besni Gazete’de yayınlanır. Tabancı bankaların Türkiye’de şube açmaları için özel şartlar öngörüldüğü takdirde, bunlar kararlarda gösterilir.

Kuruluş izninin iptali

Kuruluşuna veya Türkiye’de şube açmasına izin verilen bankalardan, izin verilmesine ilişkin Bakanlar Kurulu Kararının yayımından itibaren 1 yıl içinde faaliyete geçmeyen veya herhangi bir şekilde faaliyetlerine sürekli olarak en az 1 yıl süre ile ara veren bankaların hu izinleri Maliye Bakanlığı’nın önerisi üzerine Bakanlar Kurulu’nca iptal olunur.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Bankaların Faaliyete Geçmesi

Kuruluştan sonra verilecek beyannameler

1) Kuruluş izni alan bankalardan, Türkiye’de kurulanlar, Ticaret Mahkemesince kuruluşları onaylandıktan ve ticaret siciline tescil ve ilan edildikten, yabancı ülkelerde kurulan bankaların Türkiye’deki şubeleri ise ticaret siciline tescil ve ilan edildikten ve Türkiye’ye ayrılan özkaynakları döviz olarak getirilip Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasına satılarak karşılığı ilgili hesaplara geçirildikten sonra Maliye ve Ticaret Bakanlıklarına birer beyanname verirler.

2) Türk kanunlarına göre kurulan bankaların beyannamelerinde;

a- Bankanın unvanı ve kuruluş tarihi,

b- Bankanın merkezi ve şubelerinin bulunduğu yerlerin adresleri,

c- Sermaye miktarı ile bunun ne kadarının ödenmiş, ne kadarının henüz ödenmemiş olduğu,

d- Varsa yedek akçelerinin türleri ve miktarları,

e- Bankanın yapacağı işlem türleri,

gösterilir ve bu beyannameye bankanın kuruluşuna ait belgelerin notere onaylı örnekleri ile kuruluş bilançosu bağlanır.

3) Yabancı ülkelerde kurulmuş olup da Türkiye’de şube açarak faaliyete geçecek olan bankalar da beyannamelerinde;

a- Bankanın unvanı ile hangi ülke kanunlarına göre kurulmuş olduğu ve merkezinin bulunduğu yeri,

b- Türkiye’deki şubelerinin bulundukları yerlerle bunların açılma tarihlerini,

c- Türkiye’deki şubelerine ayırdıkları ve ödedikleri sermaye miktarını,

d- Uğraştıkları işlem türlerini,

e- Bankanın hangi tarihte kurulduğunu,

f- Bankanın sermaye miktarı ila ne kadarının ödenmiş ve ne kadarının henüz ödenmemiş bulunduğunu,

g- Varsa yedek akçelerinin türleri ve miktarlarını,

h- Merkezinin bulunduğu ülkede ve varsa diğer ülkelerdeki şubelerinin bulunduğu yerleri, gösterirler ve Türkiye’deki şubelerin açılmasına ilişkin belgelerin ve son bilançolarının noterce onaylı örneklerini bu beyannameye eklerler.

4) Türkiye’de şube açmak suretiyle faaliyette bulunan yabancı bankalar İkinci şubelerini açtıkları tarihten itibaren en geç 1 ay içinde Maliye Bakanlığına ayrıca bir beyanname vererek Türkiye’deki Şubelerinden birini diğer şubeleri temelle yetkili ve sorumlu yönetim merkezi olarak göstermek zorundadırlar.

Bankacılık işlemi erine ve mevduat kabulüne izin

1) 10’uncu maddede yazılı beyannamenin alınması üzerine Maliye Bakanlığı, ilgililerin bu Kanun Hükmünde Kararnamede yazılı şartları yerine getirip getirmediklerini, bankacılık işlemlerine veya mevduat kabulüne başlamak üzere Kanun Hükmünde Kararnamenin gerekli kıldığı nitelikleri taşıyıp taşımadıklarını inceledikten ve Ticaret Bakanlığının görüşünü aldıktan sonra durumları uygun bulunanlara beyannamenin verildiği tarihten itibaren en geç iki ay içinde bankacılık işlemlerine veya mevduat kabulüne başlamak üzere izin verir.

2) Tapılan inceleme sonucunda durumları uygun bulunmayanlara gerekli düzeltmeleri yapmaları ve eksikleri tamamlamaları için uygun bir süre verilir. Bu süre içinde yeniden başvuranlar hakkında l’inci fıkra hükümlerine göre yeniden yapılan inceleme sonunda durumları uygun bulunmayan1ara sonuç tebliğ olunur ve haklarında 9’uncu maddeye göre işlem yapılır.

Bankacılık işlemleri yapma veya mevduat kabulü izinlerinin kaldırılması

11’inci maddede yazılı izinleri almış olan bir bankanın bankacılık işlemleri yapmasında veya mevduat kabul etmesinde daha sonra sakınca görülmesi halinde Türkiye Cumhuriyet Merkez Barkasının görüşü alınmak suretiyle Maliye Bakanlığının önerisi üzerine Bakarlar Kurulu bankanın bankacılık işlemleri yapma veya mevduat kabul etme iznini geçici veya sürekli olarak, kısmen veya tamamen ve tüm teşkilatını veya gerekli görülerek şubelerini kapsayacak şekilde kaldırabilir.

Mevduat kabulüne yetkili olmayanlar

1) Bu Kanun Hükmünde Kararnameye veya özel kanunlarına göre yetkili olanlar dışında hiçbir gerçek veya tüzel kişi, aslen veya fer’an meslek edinerek mevduat kabul edemeyeceği ve bankacılık işlemleri yapamıyacağı gibi ticaret unvanları ve her türlü belgeleri ile ilan ve reklamlarında banka kelimesini ya da mevduat kabul ettikleri veya bankacılık işlemleriyle uğraştıkları izlenimini yaratacak hiçbir kelime veya tabiri kullanamazlar.

2) Bu maddenin uygulamasında yazılı veya sözlü olarak veya herhangi bir şekilde, halka duyurulmak suretiyle, faiz veya her ne ad altında olursa olsun bir ivaz karşılığında, istendiğinde veya belli bir vadede aynî veya mislî olarak iade edilmek üzere para alınması mevduat kabulü sayılır.

Kabul edilen para karşılığında mevduat hesap cüzdanı yerine adı veya ticari senetler veya makbuz yerilmesi durumu değiştirmez. Ayrıca, faiz veya her ne ad altında olursa olsun, bir ivaz taahhüt edilip edilmediğine bakılmaksızın, menkul kıymetlerin ibrazında veya belli bir vadede geri alınacağı taahhüdünü içeren belgeler eşliğinde satılması da mevduat kabulü hükmündedir.

3) Resmi ve özel kuruluşlar ile ortaklıklarda, yalnız kendi çalışanlarına ait olmak üzere sağlık ve sosyal yardım, ihtiyat ve tasarruf sağlama amaçlarıyla kurulan sandıkların münhasıran kendi üyelerinden ve bu amaçlar için topladıkları paralar mevduat sayılmaz. Bu sandıklar statülerine uygun faaliyette bulunmakla birlikte, nakit mevcutlarını milli bankalara yatırmak zorundadırlar.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Şubeler

İzin

1) Bankalar, merkez şubeleri hariç olmak üzere, açacakları veya nakledecekleri her şube için Maliye Bakanlığından izin almak zorundadırlar.

2) Şube açma İzinleri Ticaret Bakanlığının uygun görüşü alındıktan sonra verilebilir,

3) Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası hariç olmak üzere, özel kanunla kurulan bankalar da bu madde hükümlerine tabidir.

Şube açma izninin usûl ve şartları

1) Bankalarca şube açmak için yapılacak başvurular yılda bir defa olmak üzere ve Maliye Bakanlığınca belirlenecek zamanlarda yapılır. Başvurulara, şube açılacak yerin iktisadi ve ticari durumu ile bankanın o yerde şube açmasını gerektiren nedenleri ayrıntılı bir şekilde açıklayan bir rapor ile Maliye ve Ticaret Bakanlıklarınca gerekli görülecek diğer bilgi ve belgeler eklenir.

2) Şube açma izninin verilmesinde ayrıca ilgili bankanın mali bünyesi, kanuni yükümlülüklerini yerine getirme bakımından genel tutumu, mevduatındaki gelişme gibi hususlar gözönünde tutulur.

5) İzin tarihinden itibaren 1 yıl içinde açılmayan şubeler için verilmiş olan izinler geçersizdir.

Şubeler için gerekli özkaynak

Türkiye’de kurulmuş ve kurulacak bankalarla yabancı ülkelerde kurulmuş olup da Türkiye’de şube açmak suretiyle faaliyette bulunan veya bulunacak bankalar 5 ve 6’ıncı maddelere göre sahip olmaları gereken özkaynaklarına ek olarak ayrıca;

a- Nüfusu 1 milyondan fazla olan şehirlerde açılmış ve açılacak her şube için 100 milyon lira,

b- Nüfusu 500 binden fazla 1 milyondan az olan şehirlerde açılmış ve açılacak her şube için 50 milyon lira,

c- Nüfusu 500 binden az şehir ve kasabalarda açılmış ve açılacak her şube için 25 milyon lira, özkaynak bulundurmak zorundadırlar.

2) Bankalar, genel nüfus sayımlarından sonra geçici sonuçların Devlet İstatistik Enstitüsünce yayınlanmasını izleyen 1 yıl içinde şubeleri için bulundurmaları gereken özkaynaklarını sayım sonuçlarının gerektirdiği miktara çıkartmakla yükümlüdürler.

3) Bankaların şubelerinden biri nam ve hesabına işlem yapmak üzere fuar, konferans ve benzeri yerlerde açtıkları geçici irtibat büroları ve şanj büroları ile T.C. Merkez Bankasının dahili muhabirleri tarafından Devlet daire ve kuruluşları ve askeri kıt’a ve karargâhlarda açılan sürekli irtibat büroları l¹inci fıkra hükümlerine tabi değildir.

Şubelerin birleştirilmesi

1) Maliye Bakanlığı, bankalardan, mali bünyelerini veya kanuni yükümlülüklerinin yerine getirilmesindeki tutumlarını gözönünde bulundurarak, gerektiğinde belirteceği şubelerin birleştirilmesini isteyebilir. Bankalar bu şubelerini Maliye Bakanlığınca verilecek süre içinde birleştirmek ve durumu bu sürenin bitimini izleyen bir hafta içinde anılan Bakanlığa bildirmek zorundadırlar.

2) Şubelerinden bir veya bir kaçının faaliyetlerini tatil ve tasfiye etmek isteyen bankaların da durumu, bu konudaki kararın alındığı tarihten itibaren 15 gün içinde Maliye ve Ticaret Bakanlıklarına bildirmeleri, şarttır.

BEŞİNCİ BÖLÜM

Teşkilat ve Organlar

BİRİNCİ KISIM

Genel Kurul

Genel kurulda oy hakkı ve kullanılması

1) Genel kurulda ortakların, sahip oldukları pay sayısı kadar oy hakları vardır.

2) Bankaların genel kurullarında, sermayenin %1 ve daha fazlasına sahip olan ortaklar ile yönetim kurulu başkan ve üyeleri, denetçiler ve birinci derecede imza yetkisine sahip olanlar vekil olarak oy kullanamazlar.

3) İkinci fıkra dışında kalan kimselerin vekil olarak kullanabilecekleri azami oy sayısı, toplam oy sayısının %1’ini aşamaz.

Temsilci

Banka genel kurullarında. Maliye Bakanlığı bir temsilci bulundurur. Temsilci, genel kurul tutanağını imzalar.

Sermaye artırımında özel karar nisabı ve ana sözleşme değişikliği

1) 63’üncü madde uyarınca, banka sermayesinin arttırılmasında Maliye Bakanlığınca zorunluluk olduğu bildirilen hallerde, genel kurulların sermaye arttırım konusundaki kararları sermayeyi temsil eden toplam oyların %51’i ile alınabilir.

2) Ticaret Bakanlığı tarafından bankaların ana sözleşme değişiklilerine izin verilebilmesi Maliye Bakanlığının uygun görüşünün alınmasına bağlıdır.

İKİNCİ KISIM

Yönetim Organları

Yönetim kurulu

1) Bankaların yönetin kurulları 5 kişiden az olamaz. Banka genel müdürü, bulunmadığı hallerde vekili yönetim kurulunun tabii üyesidir.

2) Türkiye’de şube açmak suretiyle faaliyette bulunan yabancı bankaların Türkiye’deki yönetim merkezlerinde, yönetim kurulu yetki ve sorumluluklarını taşıyan, bankanın merkez müdürünün de dahil olduğu üç kişilik bir müdürler kurulu kurulur.

Yönetim kurulu idelerinin hisse senedi tevdi yükümlülüğü

1) Banka yönetim kurulu başkan ve üyelerinden her birinin banka sermayesinin en az %1’ini temsil eden hisse senedine sahip olmaları ve yönetim kuruluna seçilmelerinden sonra bu hisse senetlerini Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasına veya bulunmadığı yerlerde Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankasına makbuz karşılığında yatırmaları zorunludur. Ancak, banka sermayesinin %1’i 10 milyon lirayı aşıyorsa fazlası aranmaz,

2) Türkiye’de faaliyette bulunan yabancı bankaların müdürler kurulu başkan ve üyeleri Türkiye’ye ayrılan ve fiilen ödenen sermaye miktarı üzerinden hesaplanan meblağı nakten veya Devlet tahvili olarak yatırmak zorundadırlar.

3) Devlet daire ve kuruluşları ile bankalar ve diğer kurum ve ortaklıkları temellen seçilen banka yönetim kurulu üyelerinin hisse senedi tevdi yükümlülüğü temsil ettikleri daire, kuruluş, banka, kurum veya ortaklıklar tarafından yerine getirilir.

4) Yukarıdaki hükümler gereğince tevdi olunan hisse senetleri veya teminat akçeleri bir borca karşılık gösterilemez, terhin ve adına tevdi olundukları kişilerin banka yönetim kurulu üyeliği görevinden doğan mali sorumlulukları dışında haczedilemez.

Kredi komitesi

1) Bankalarda bu Kanun Hükmünde Kararnamede yazılı görevleri yapmak üzere, yönetim kurulu tarafından, üyeler arasından seçilecek iki üye ile banka genel müdür veya vekilinden oluşan bir kredi komitesi kurulur.

2) Türkiye’de şube açmak suretiyle faaliyet gösteren yabancı bankalarda müdürler kurulu aynı zamanda kredi komitesi görevini görür,

3) Herhangi bir toplantıya katılamayacak kredi komitesi üyesi yerine, görev yapmak üzere iki yedek üye seçilir,

4) Kredi komitesinin oybirliği ile verdiği kararlar doğrudan doğruya, çoğunlukla verdiği kararlar yönetim kurulunun onayından sonra uygulanır.

5) Yönetim kurulu, kredi komitesinin faaliyetlerini denetlemekle yükümlüdür. Yönetim kurulu üyelerinden herbiri, kredi komitesinden, komitenin faaliyetleri hakkında her türlü bilgiyi istemeye ve gerekli göreceği her türlü kontrolü yapmaya yetkilidir.

Genel Müdür ve yardımcıları

Banka genel müdür ve yardımcılarının, hukuk, iktisat, maliye, bankacılık veya mühendislik- işletmecilik dallarında yüksek öğrenim görmüş olmaları ve bankacılık veya işletmecilik dallarında, genel müdürlüğe atanacakların en az 10 yıl, genel müdür yardımcılıklarına atanacakların ise en az 7 yıl tecrübe sahibi olmaları şarttır.

ÜÇÜNCÜ KISIM

İç Denetim

Denetçiler

1) Bankaların denetçileri ikiden az olamaz.

2) Denetçilerin yüksek öğrenim gömüş ve bankacılık konusunda bilgi ve tecrübe sahibi kimselerden seçilmeleri şarttır.

Denetçilerin görevleri

Denetçiler Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre banka genel kuruluna hitaben düzenleyecekleri yıllık raporlardan başka yılbaşından itibaren her 3 ayda bir bankanın bu Kanun Hükmünde Kararname ve diğer, mevzuat karşısındaki durumuna ilişkin bir rapor düzenlemek ve düzenledikleri raporları ait olduğu dönemi izleyen 1 ay içinde banka yönetim kuruluna ve Maliye Bakanlığına göndermekle yükümlüdürler.

Banka müfettişleri

Bankaların, işlemlerinin bankacılık ilkelerine ve mevzuatına uygunluğunu denetlemek üzere yeteri kadar müfettiş çalıştıranları zorunludur.

DÖRDÜNCÜ KISIM

Ortak Hükümler

Temin

1) Banka yönetim kurulu başkan ve üyeleri ile yabancı bankaların müdürler kurulu başkan ve üyeleri seçilmeleri veya atamalarından sonra 22’inci maddede yazılı yükümlülüğü yerine getirdiklerini gösteren belgelerle birlikte mahalli ticaret mahkemesine başvurarak, belirtilecek günde sözü geçen mahkeme huzurunda görevlerini tam bir dikkat ve dürüstlük içinde yapacaklarına, kanun hükümlerine aykırı hareket etmiyeceklerine ve ettirmiyeceklerine dair yemin etmekle yükümlüdürler. Bankaların denetçileri ile genel müdür ve yardımcıları da yemin etmek zorundadırlar.

2) Temin için yapılan başvurular mahkemelerce acele işlerden sayılır. Temin tutanaklarının mahkemece onaylı bir örneği bankaca yemin tarihini izleyen bir hafta içinde Maliye Bakanlığına gönderilir.

3) Yemin yükümlülüğüne tabi kimseler yemin etmeden göreve başlayamazlar. Bu kimselerin, yeminli bulundukları sürelerin sonunda aynı görevlere tekrar seçilmeleri veya atanmaları halinde yeniden yemin etmeleri gerekmez.

Mal beyanı

28’inci maddeye göre yemin yükümlülüğüne tabi olan kimseler ile bankaların Maliye Bakanlığınca belirlenen birinci derecede imza yetkisini haiz diğer görevlerinde bulunanlar göreve başladıkları ve görevden ayrıldıkları tarihler itibariyle eş ve velayet altındaki çocuklarını da kapsayacak şekilde Maliye Bakanlığına, bu Başkanlıkça tesbit olunacak örneğe uygun olarak mal beyanında bulunmak zorundadırlar. Bu zorunluluk görev süreleri boyunca 5 yılda bir olmak üzere devam eder.

Karar defterleri

Bankaların yönetim kurulu ve kredi komiteleri ile yabancı bankaların müdürler kurullarının kararları, aralarında açıklık bırakılmamak ve satır aralarında çıkıntı olmamak şartıyla, tarih ve numara sırasıyla Türk Ticaret Kanunu’nun defterlerle ilgili hükümleri gereğince onaylanmış müsteselsil sayfa numaralı ayrı birer deftere metnin doğruluğundan hiçbir şekilde şüpheyi davet etmeyecek şekilde günü gününe kaydedilir ve her kararın altı üyeler tarafından imza olunur.

2) İş hacimleri büyük olan bankalarda Maliye Bakanlığının izni ile ve yıl sonlarında ciltlettirilmeleri kaydıyla kadar defterleri yerine yapraklan noterce tasdikli ve müteselsil sıra numaralı ayrı kalamoza kullanılması caizdir.

Bankalarda çalışması yasak olanlar

1) a- Bu Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine aykırı hareketlerinden dolayı hapis veya bir defadan fazla ağır para cezası ile cezalandırılan kimseler ile yüz kızartıcı suçlardan dolayı mahkûm olanlar ve müflisler,

b- Menkul kıymetler ve kambiyo borsaları acentaları ile hisse senetleri ve tahvillerin alım ve satım ve piyasaya ihracı işleriyle uğraşan gerçek kişilerle bankalar dışında bu işlerle uğraşan tüzel kişilerin yönetiminden sorumlu olan ortakları veya yönetim kurulu başkan ve üyeleri ile müdürler, hiçbir bankada yönetin kurulu başkanı, üyesi, denetçi, genel müdür, genel müdür yardımcısı veya birinci derece imza yetkisini haiz görevli olarak çalıştırılamazlar.

2) Bankalar bu gibi kimselerin işlerine derhal son vermek zorundadırlar.

ALTINCI BÖLÜM

Yedek Akçeler ve Mevduata Alt Hükümler

Muhtemel zararlar karşılığı

1) Bankalar, Türk Ticaret Kanunu’nun ve ana sözleşmelerinin ayrılmasını zorunlu kıldığı yedek akçelerden başka yıllık safi kârlarının %5’ini ödemiş sermayeleri tutarına ulaşıncaya kadar “Muhtemel Zararlar Karşılığı” olarak ayırmak zorundadırlar.

2) Bu karşılıklar ancak zararların mahsubunda kullanılır. Mahsup sonucu ortaya çıkan noksanlık giderilinceye kadar karşılık ayrılmasına devam olunur.

Yedek akçelerin kullanılması

1) Bankalar, bu Kanun Hükmünde Kararnamenin 32’inci ve Türk Ticaret Kanunu’nun 466 ve 467’inci maddelerine göre ayırdıkları kanuni yedek akçelerine tekabül eden bir meblağı yıllık bilançolarının genel kurullarınca onaylanmasını izleyen 15 gün içinde Kanuni karşılık alarak Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası nezdinde Hazine adına açılacak "Kanuni Yedek Akçeler Karşılığı Devlet Tahvili Hesabına" yatırmak zorundadırlar.

2) Zararların kanuni yedek akçelerle karşılanmasının gerektiği hallerde, zararların kapatılması için kullanılan yedek akçelere tekabül eden karşılıklar Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca ilgili bankaya iade olunur.

3) Kanuni Yedek Akçeler Karşılığı Devlet Tahvili hesaplarının tabi olacağı şartlar ve uygulama esasları Maliye Bakanlığınca tesbit ve ilan olunur.

Mevduatın tasnifi

1) Bankalar tasarruf mevduatını diğer mevduat hesaplarından ayırmak ve mevduat hesaplarını Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca tesbit edilecek vade ve türlerine göre tasnif etmek zorundadırlar. Mevduat hesaplarının vadesi 6 aydan daha kısa tesbit edilemez.

2) Tasarruf mevduatı, gerçek kişiler tarafından bu nam altında açtırılan ve ticari işlemlere konu olmayan mevduattır. Ancak vadesiz tasarruf mevduatı hesapları üzerine münhasıran çek keşide edilmesi ticari işlem sayılmaz.

Mevduatın çekilmesi

1) Medeni Kanununun rehinlere ve Borçlar Kanununun alacağın devir ve temlikine ilişkin hükümleri ile diğer kanunların verdiği yetkiler ve koyduğu yükümlülükler saklı kalmak şartıyla, mevduat sahiplerinin mevduatlarını diledikleri anda geri alma hakları, hiçbir suretle sınırlandırılamaz. Mevduat sahibi ile banka arasında vade ve ihbar süresi hakkında kararlaştırılan şartlar saklıdır.

2) Ancak, vâdeli ve ihbarlı mevduatın vade ve ihbar müddetinden önce çekilmesine bankaların muvafakati halinde uygulanacak azami faiz oranı mevduatın yapıldığı tarihle çekiliş tarihleri arasındaki müddete göre hesaplanır. Daha önce mudie ödenmiş veya hesabına tahakkuk ettirilmiş fazla faizler mevduattan indirilir.

Mevduatta zamanaşımı

1) Bankalar mevduat sahiplerine, aksine yazılı talepleri olmadıkça her yıl ocak ayı içinde birer hesap özeti gönderirler.

2) Her türlü mevduat, emanet ve alacaklardan son talep, işlem veya mudiin herhangi bir şekilde yazılı talimatı tarihinden başlayarak 10 yıl geçtiği halde sahipleri tarafından aranmamış olanlar, bu sürenin bitimini izleyen takvim yılı başından itibaren 6 ay içinde bankalarca sahiplerinin isim, kimlik, adresleri ve haklarının faizleri ile ulaştıkları tutarlar gösterilmek suretiyle düzenlenecek bir cetvel ile Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasına devredilir.

3) İkinci fıkra gereğince Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasına devredilen mevduat, emanet ve alacaklardan tutarı veya değeri 5000 lirayı aşmayanlar Bankaca Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’na intikal ettirilir. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tutar veya değeri 5000 lirayı aşanları Resmi Gazete ile ilân eder. İlândan itibaren 1 yıl içinde sahip veya mirascıları tarafından aranmayan mevduat, emanet ve alacaklar bu sürenin bitiminde Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’na gelir kaydedilir.

4) Küçükler adına ve yalnızca bunlara ödeme yapılmak kaydıyla açtırılan hesaplarda, bu maddede yazılı zamanaşımı süreleri küçüğün reşit olduğu tarihte işlemeye başlar.

Mevduata verilecek faizler

1) Mevduata verilecek asgari veya azami faiz oranlarının ve temin edilecek diğer menfaatlerin tesbitine, mevduat faiz oranlarının kısmen veya tamamen serbest bırakılmasına, bunların yürürlük zamanlarını tesbite Bakanlar Kurulu yetkilidir.

2) Bankalar mevduata peşin faiz veremiyecekleri gibi her ne suret ve şekilde olursa olsun mevduat sahiplerine, yukarıdaki fıkraya göre Bakanlar Kurulunca alınan karar ve tedbirlere aykırı olarak munzam menfaat temin edemezler ve bunlara aykırılığa yol atacak işlemler yapamazlar.

YEDİNCİ BÖLÜM

Krediler ve Diğer Yatırımlar

Genel kredi sınırları

1) a- Bir barkanın vereceği nakdi krediler ve satınalacağı tahvil ve benzeri menkul kıymetlerin tutarı ile teminat mektupları, kefaletler, aval,ciro ve kabuller gibi gayrinakdi kredilerin toplamı özkaynaklarının 20 katını aşamaz.

b- Vadesi geçmiş nakdi krediler ile gayrinakti kredilerin nakde tahvil olan bedelleri kaydedildikleri hesaba bakılmaksızın (a) bendi uygulamasında kredi sayılır.

2) a- Bir banka gerçek ya da tüzel bir kişiye nakit, mal, kefalet ve teminat şekil ve mahiyetinde veya herhangi bir sekil ve surette kendi özkaynaklarını toplamının %10’undan fazla kredi veremez, kefaletlerini kabul edemez veya tahvil ve benzeri menkul kıymetlerini satınalamaz.

b- Bu oran, kalkınma planı yıllık programlarında belirtilen sektörlerdeki işlerde ve ihracatta kullanılmak üzere açılan ve fiilen bu içlerde kullanılan kredilerde %25’dir.

c- Bir banka gerçek veya tüzel bir kişiye kalkınma planı yıllık programlarında gösterilecek sektör ve yörelerde yapılacak yatırımların finansmanında kullanılmak üzere yutandaki oranların üstünde büyük krediler verebilir. Ancak bir büyük kredinin tutarı banka özkaynakları toplamının %75’ini, 5 büyük kredinin tutarı banka özkaynakları toplamının 3 katım ve büyük kredilerin toplamı da banka özkaynaklarının 10 katını ve her halde toplam kredilerin yansını aşamaz. Büyük kredilerin açılmalarını izleyen 1 hafta içinde Maliye Bakanlığı ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasına bildirilmesi zorunludur.

d- Tutarında (b) ve (c) bentlerinde belirtilen kredilerin fiilen açıldıktan işlerde kullanıldığının Maliye Bakanlığınca belirlenecek esas ve usuller dahilinde belgelenmesi zorunludur. Yıllık programlarda gösterilen sektörlerde değişiklik yapılması halinde bu fıkralardaki oranlardan yararlanan kredilerin durumu değişmez.

3) a- Herbirine açılacak kredi miktarı hakkında ikinci fıkradaki sınırlar saklı olmak üzere, bir bankanın dolaylı kredi ilişkisi içinde bulunan gerçek veya tüzel kişilerin tümüne açacağı kredilerin toplam banka özkaynaklarını aşamaz.

b- Bu Kanun Hükmünde Kararnamenin uygulamasında leblerine kredi açılıp açılmadığına bakılmaksızın:

(i) Bir gerçek kişi ile eş ve reşit olmayan çocuklarına, bunların sınırsız sorumlulukla katıldıkları veya yönetim ve denetimlerinde bulundukları ortaklıklara,

(ii) Kamu tüzel kişileri hariç olmak üzere bir tüzel kişinin veya (i) bendinde sayılanların sermayelerinin doğrudan veya dolaylı olarak %10 ve daha fazlasına iştirak ettikleri ortaklıklara, açılan krediler bir gerçek veya tüzel kişiye dolaylı olarak verilmiş kredi sayılır.

c- Dolaylı iştirak oranı, iştirak oranlarının çarpılması suretiyle hesaplanır.

d- Dolaylı kredi ilişkisi içinde bulunan gerçek ya da tüzel kişilerin bu krediler için bankaca kabul edilen kefaletleri kredi sınırının hesabında dikkate alınmaz.

4) Gayrimenkul krediler bu maddenin uygulamasında %40 oranında nazara alınır. Bu oran her bankanın riskin en az %15’ini üstlenmesi ve katılan banka sayısının 3’den az olmaması şartıyla konsorsiyum suretiyle verilecek teminat mektuplarında %20’dir. Yıllık programlarda gösterilen büyük kamu ihaleleri için verilecek teminat mektuplarında, bu oranlar Maliye Bakanlığından izin alınmak kaydıyle yan yarıya nazara alınır.

5) Aşağıdaki kredi işlemleri bu maddedeki sınırlamalara tabi değildir.

a- Özel kanun hükümlerine göre yapılan işlemler,

b- Maliye Bakanlığı ile ya da bu Bakanlığın uygun görmesi üzerine iktisadi devlet teşekkülleri, kamu iktisadi kuruluşları ve bunların müessese ve bağlı ortaklıklarıyla yapılan işlemler,

c- Hazine’ce veya Hazine’nin kefaletiyle çıkarılan bono ve tahviller karşılığında yapılan işlemler,

d- Karşılığı nakit olan krediler,

e- Bankaların kendi aralarındaki kredi işlemleri,

f- Diğer bankaların kendi kredi sınırları dahilindeki mukabil kefaletleri ile verilen kredilerin bu kefaletlerle temin edilen kısmı,

g- Dış kredi işlemlerinde kur değişikliklerinin doğurduğu artışlar,

h- T.C.Merkez Bankasından sağlanan reeskont ve avans kredileri için verilen cirolar,

i- T.C.Merkez Bankasının önerisi üzerine Maliye Bakanlığınca kabul edilecek yabancı banka ve kredi kurumlarının bu Bakanlıkça belirlenecek limitler dahilindeki mukabil kefaletlerine dayanılarak verilen teminat mektupları ve kefaletler.

İştirak kredileri sınırı

1) 38’inci madde hükümleri saklı kalmak kaydıyle bir bankanın;

a- Sermayelerinin %15 ve daha fazlasına sahip olduğu iştirak ve kuruluşlarıyla bunların ayrı ayrı veya birlikte sermayelerinin %25’inden fazlasına sahip oldukları ortaklık ve kuruluşlara,

b- (a) bendindeki ortaklık ve kuruluşların kefaletiyle diğer gerçek ve tüzel kişilere, vereceği kredilerin toplamı banka özkaynaklarının 3 katını ve her halde toplam kredilerin %15’ini aşamaz.

2) İktisadi devlet teşekkülleri ve kamu iktisadi kuruluşlarının bağlı ortaklıkları şeklindeki iştirakler l’inci fıkradaki sınırlamalara tabi değildir.

Kredi faizleri

1) Kredi işlemlerinde alınacak faiz oranları ile temin edilecek diğer menfaatlerin ve tahsil olunacak masrafların nitelik ve azami sınırlarının tesbitine, bunların kısmen veya tamamen serbest bırakılmasına, kredilerin kalkınma planlarının amaçlarına yönlendirilebilmesi için fon kurmaya, kaldırmaya, kaynağını kredilere tahakkuk ettirilen faizlerden veya sair suretlerle sağlamaya ve bunların yürürlük zamanlarını tesbite Bakanlar Kurulu yetkilidir,

2) Bankalar, her ne şekil ve surette olursa olsun kendilerine kredi açtıkları gerçek ve tüzel kişilerden birinci fıkraya göre belirlenen sınır ve oranlar üzerinde faiz ve masraf tahsil edemezler veya fiilen bu oranlar üzerinde faiz tahsiline yolaçan işlemler yaparak menfaat sağlayamazlar.

3) Bir bankanın;

a- İştirak ve kuruluşlarının,

b- Yönetim kurulu başkanı ve üyeleri ile genel müdürlerinin ve genel müdür yardımcılarının,

c- Banka ortaklarının,

d- Yukarıdaki fıkralarda sayılanların fiilen yönetim ve denetimleri altında bulunan teşebbüs ve ortaklıkların, aracılığı veya garantisi ile açılan kredilerde bu teşebbüs ve ortaklıklara ve kişilere garanti komisyonu veya ücreti, iştirak geliri gibi hakların veya her ne ad ile olursa olsun ödenen paraların toplamı, faiz oran ve sınırlarını tespit eden kararların uygulaması bakımından bankaca tahsil edilmiş faiz, komisyon ve ücret sayılır.

Banka ortaklarına ve mensuplarına kredi

1) 38’inci madde hükümleri saklı olmak üzere, bir bankanın sermayesinin %5 ve daha fazlasına sahip olan ortaklarına ve bunlarla dolaylı kredi kapsamına giren gerçek veya tüzel kişilere vereceği kredilerin toplamı banka özkaynakların ve herhalde toplam kredilerin %5’ini aşamaz.

2) Bankalar;

a- Yönetim kurulu başkan ve üyeleri ile genel müdür ve genel, müdür yardımcılarına, kredi açmaya yetkili diğer mensuplarına ve bunlarla dolaylı kredi kapsamına giren gerçek ve tüzel kişilere,

b- (a) bendinde sayılanlar dışında kalan mensuplara ile bunların eş ve velayet altındaki çocuklarına,

c- Banka mensuplarının kurduğu veya bunlar için kurulan sandık, dernek sendika veya vakıflara,

her ne şekil ve surette olursa olsun kredi veremez, kefaletlerini kabul edemez ve tahvil ya da benzeri menkul kıymetlerini satın alamazlar.

3) Banka mensuplarına teminat karşılığında ve aylık ücretleri toplamının 3 katını aşmamak üzere verilecek krediler ve bu krediler için kabul edilecek kefaletler 2’nci fıkra hükümlerine tabi değildir.

4) Sonradan bu maddeye aykırı hale gelen kredilerin 6 ay içinde tasfiye edilmesi zorunludur. Kredinin vadesi konusunda önceden tespit olunmuş şartlar saklıdır.

Yönetim kurulu üyelerinin akrabalarına kredi

Bir bankanın yönetim kurulu ve kredi komitesi başkan ve üyeleri Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nun 245’inci maddesinin 3 numaralı bendinde yazılı derecelerde akrabalığı bulunan kimselere alt kredi, teminat ve kefalet taleplerinin görüşülmesine katılamazlar ve bu işler hakkında oy veremezler.

İştirak ve kuruluşlarla işlemler

Bir bankanın iştirak veya kuruluşlarının yönetim kurullarında bulunan kimselerin aynı zamanda bu bankanın yönetim kurulunda bulunması bu iştirak veya kuruluşun banka ile işlem yapmasına engel değildir.

Kredi açma yetkileri

1) Gerçek ya da tüzel bir kişiye teminat karşılığı verilecek kredilerden;

a- 10 milyon liraya kadar olanları genel müdürlüklerce ya da kendilerine verilen yetki içerisinde bölge veya şube müdürlüklerince,

b- 100 milyon liraya kadar olanları genel müdürlüğün yazılı önerisi ve kredi komitesi kararı ile,

c- 100 milyon liradan fazla olanları, genel müdürlüğün yazılı önerisi üzerine yönetim kurulu kararı ile, açılabilir.

2) Yetki sınırlarının tespitinde bir kişiye ve onun sınırsız sorumlulukla katıldığı ortaklıklara açılan kredilerin toplam birlikte dikkate alınır.

3) Krediler, yabancı banka ve benzeri kredi kurumlarının mukabil kefaleti ile verilen teminat mektupları ve Maliye Bakanlığınca belirlenecek esas ve şartlar dahilinde yurt dışı müteahhitlik hizmetleri için yurt dışına verilen teminat mektupları hariç olmak üzere, ancak adına açıldıkları kişilere kullandırılabilir.

Açık krediler

1) Bir gerçek ya da tüzel kişiye kişisel taahhüde dayanan ve tek inşa karşılığında verilen açık kredilerden;

a- 1 milyon liraya kadar olanları genel müdürlüklerce veya yönetim kurulunca verilen yetki içerisinde, bölge veya şube müdürlüklerince,

b- 10 milyon liraya kadar olanları genel müdürlüğün yazılı önerisi üzerine kredi komitesi kararı ile,

c- 10 milyon liradan fazla olanları genel müdürlüğün yazılı önerisi üzerine yönetim kurulu kararı ile

açılabilir.

2) 44’üncü maddenin 2 ve 3’üncü fıkrası hükümleri saklıdır.

Hesap durumu belgesi alınması

1) Bankalar açacakları krediler ve verecekleri kefalet ya da teminatlar için, talepte bulunanlardan T.Bankalar Birliği’nce tespit olunacak örneklerine uygun ve yetkililerin imzalanın, taşıyan en son hesap durumunu almak sorundadırlar. Bu hesap durumlarının kredilerin kullanıldığı sürece her yıl hesap dönemini izleyen 7 ay içinde alınmasına, devam edilir.

2) Hesap durumu aranmayacak kredi işlemleri Türkiye Cumhuriyet Herkes Bankası ile Türkiye Bankalar Birliği’nin görüşü alınarak Maliye Bakanlığı’nca tespit ve ilân olunur.

3) Kurumlar vergisi ya da yıllık beyanname veren gelir vergisi yükümlüsü olan kredi müşterilerine ait hesap durumlarında bağlı bulunulan vergi dairesi ve hesap numaralarının gösterilmesi gereklidir. Bu hesap durumlarına vergi dairesine verilen bilanço ya da işletme hesap özeti eklenir.

İştirakler

1) 38’inci maddenin l’inci fıkrasındaki sınıra dahil olmak üzere bankaların iştiraklerine yatıracakları kaynakların toplam özkaynaklarını aşamaz.

2) Bankalar ve sermayelerinin %50’sinden fazlasına sahip oldukları iştirakleri; kamu kuruluşu şeklinde olanlar hariç banka sermayesinin %10’undan fazlasına sahip olan ortakların, yönetim kurulu başkanı ve üyelerinin, genel müdür ve genel yardımcılarının ayrı ayrı ya da birlikte sermayelerinin %25’inden fazlasına sahip oldukları ortaklıklara iştirak edemezler.

Sermaye azaltıcı işlem yasağı

Bir bankanın iştirak ettiği ortaklık ve kuruluşlar, sermayelerine iştirak eden bankanın hinse senetlerini satınalamazlar, rehin olarak kabul edemezler ve karşılığında avans veremezler,

Emtia ticareti yapma yasağı

1) Bankalar ticaret amacı ile emtia alım ve satım ile uğraşamazlar. Basılı ve külçe halinde altın alım ve satım bu hükmün dışındadır,

2) Bankalar, alacaklarından dolayı edinmek zorunda kaldıkları ticari emtiayı edinme tarihinden itibaren dokuz ay içinde elden çıkarırlar. Elden çıkarmanın imkansız veya banka için büyük zarar doğuracağı hallerde veya haklı sebepler bulunduğu takdirde, bu süre Maliye Bakanlığı tarafından uzatılabilir.

Gayrimenkul üzerine işlemler

1) 38’inci maddenin 1’inci fıkrasındaki sınıra dahil olmak üzere bankaların gayrimenkullere yatıracakları kaynakların toplamı özkaynaklarını,

2) Bankalar, ticaret amacıyla gayrimenkul alım ve satımı ile uğraşamazlar ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca alınan kararlara uygun olarak bankacılık işlerini yürütebilmek için ihtiyaç duydukları sayı ve büyüklüğün üstünde herhangi bir şekilde gayrimenkul edinemezler.

3) Bankaların, sermayesine %10’un üstünde katıldıkları ortaklıklarla bunların sermayelerinin çoğunluğuna sahip oldukları ortaklık ve kuruluşların iş konularının gerektirdiği işyeri, fabrika, imalathane ve eklentileri gibi gayrimenkuller dışında gayrimenkul edinmeleri Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının iznine bağlıdır.

4) Bankalar, gayrimenkul inşaat veya ticareti ile uğraşan ortaklıklara katılamazlar ve bu konuda iş yapan gerçek ve tüzel kişilere kredi açamazlar. Ancak aşağıda belirtilen iştirak ve kredilere bu hüküm uygulanmaz.

a- Yol, köprü, baraj, liman, okul ve hastane gibi bayındırlık tesiseri ile sanayi ve turistik tesislerin inşaat taahhüdü ile uğraşan ortaklıklara bankalarca yapılan iştirakler;

b- (a) bendinde belirtilen konularda iş yapan banka iştiraklerine ve diğer gerçek ya da tüzel kişilere yalnız bu alanlarda kullanılmak üzere açılan krediler;

c- Özel kanunlarda belirtilen esas ve şartlar dahilinde sosyal konut edinmek veya bu konutları inşa etmek ya da ettirmek üzere açılan krediler,

d- Her çeşit taşınmaz mal yapımının taahhüdü işleriyle uğraşan gerçek ve tüzel kişilere verilen teminat mektupları;

5) Bankalar;

a- Tarım, sanayi, madencilik, enerji, bayındırlık, ulaştırma, ihracat ve turizm işleri ile 4/c bendindeki sosyal konut yapımına yönelik krediler;

b- Artırma, Eksiltme ve İhale Kanunu’nun ya da özel şartnamelerinin hükümlerine göre resmi daire ve kurumlara, iktisadi devlet teşekkülleri kamu iktisadi kuruluşları ve bunların müesseseleri ve bağlı ortaklıklarına, kanunla kurulmuş teşekküllere, banka, ortaklık, dernek ve vakıflara ihaleye koydukları çeşitli işler için ve ayrıca mahkemelere, vergi ve icra daireleriyle gümrüklere hitaben bunlar tarafından istenen konular için verilecek teminat mektupları;

c- Kredi sağlamak amacıyla kalkınma ve yatırım bankalarına ve (a) bandındaki işler için diğer bankalara hitaben verilecek teminat mektupları;

dışında gayrimenkul ipoteği karşılığında kredi açamazlar.

Yeniden kredi açılmaması şartıyla, verilen kredilerden tahsili tehlikeye düşenlerin sağlamlaştırılması için sonradan ipotek tesis olunabilir.

6) Bankalar, alacaklarından dolayı edinmek zorunda kaldıkları gayrimenkulleri, edinme gününden başlayarak 3 yıl içinde elden çıkarmak zorundadırlar. Bu süre içinde elden çıkarmanın imkansız olduğunun ya da banka için büyük zarar doğuracağının belgelendiği hallerde bu süre Maliye Bakanlığı tarafından uzatılabilir.

7) Bankalara gayrimenkul üzerine borç verme konusunda yetki veren özel kanun hükümleri saklıdır.

SEKİZİNCİ BÖLÜM

Hesap ve Kayıt Düzeni

Hesap, bilânço ve kâr ve zarar cetvellerinde yeknesaklık

1) Bankaların hesap dönemi takvim yılıdır.

2) Bankalar hesaplarını ve yıllık bilânçoları ile kâr ve zarar cetvellerini Türkiye Bankalar Birliği tarafından hazırlanıp Maliye Bakanlığının onayı ile yürürlüğe girecek olan tek düzen hesap planı, tip bilanço ve kâr ve zarar cetveli ile bunların uygulanma ve düzenlenme esaslarına ilişkin izahnameye uygun olarak tutmak ve düzenlemek zorundadırlar.

3) Yabancı bankaların hesap, bilanço ve kâr ve zarar cetvelleri, bunların Türkiye’ye ayırdıkları sermaye ile Türkiye’deki işlemlerini gösterir.

4) Bankalar hesaplarını ve bilânçoları ile kâr ve zarar cetvellerini kesirleri dikkate almamak suretiyle Türk Lirası üzerinden düzenlerler.