5237 Belediye Gelirleri Kanunu

BÖLÜM: I

Belediye vasıtasiyle tahsil edilmiyen gelirlerden belediye payları

Kazanç vergisinden belediye payı

Olağanüstü zamlar hariç olmak üzere kazanç vergisinin veya her ne nam ile olursa olsun onun yerine geçecek vergiler tahsilatının % 5 i belediye payı olarak ayrılıp İçişleri Bakanlığı emrine İller Bankasına yatırılır.

Gümrük resminden belediye payı

2256 sayılı kanun gereğince gümrük resimlerine eklenen belediye payı % 15 e çıkarılmıştır. Bu paralar İçişleri Bakanlığı emrine İller Bankasına yatırılır.

Tekel maddeleri gelirinden belediye payı

Tekel maddeleri sâfi gelirinin % 5 i belediye payı olarak ayrılır. Bu pay bütçe tahminlerine göre aylık taksitlere bağlanarak her aya ait taksit ertesi ayın sonuna kadar İçişleri Bakanlığı emrine iller Bankasına yatırılır. Tekel İdaresi bilânçosunun tanziminden sonra tahakkuk edecek kesin miktara göre fazla ödenmiş pay ertesi yıl ödemelerinden indirilir. Eksiği de bilançonun tanzimini kovalıyan ay sonuna kadar İller Bankasına yatırılır.

Bina vergisinden belediye payı

Bina vergisinin belediye sınırları içinde tahsil olunan kısmının % 25 i belediyeye aittir.

Yol vergisi belediye payı

Yol vergisi tahsilatının % 20 si belediye payı olarak İç Bakanlığı emrine İller Bankasına gönderilir.

Bu paranın, tahsil edildiği ayı kovalıyan ayın sonuna kadar gönderilmiş olması gereklidir.

BÖLÜM - II

İşletme gelirlerinden belediye payı

Elektrik ve havagazından belediye payı

Belediye sınırları içinde sarf ve istihlâk edilen elektriğin her kilovatından ve havagazının her metre kübünden belediye meclisleri kararı ile en çek iki kuruş ve muharrik kuvvet olarak sarfolunacak elektriğin her kilovatından en çok bir kuruş belediye resmi alınır.

Tarifeleri belli nakil vasıtaları ile banliyö hatları bilet bedellerinden, belediye payı

Belediye sınırları içinde işliyen tarifesi belli bütün nakil vasıtaları ile banliyö ulaştırma vasıtalarının bilet bedellerine % 10 u geçmemek üzere belediye meclisleri karan ile belediye payı eklenebilir. Bu payların kuruştan eksik kesirleri kuruşa iblâğ olunur. Birden ziyade belediyeyi ilgilendiren banliyö ulaştırma vasıtalarından alınacak pay nispetlerinin eşitliğinde ilgili belediyeler uzlaşamazlarsa İçişleri Bakanlığı hakem olur.

Banliyö ulaştırma vasıtalarında bilet bedellerine yapılacak zamlar tahsil edildikleri ay sonunda başlıyarak 75 inci günü akşamına kadar doğrudan doğruya bulundukları yerlerin belediyelerine yatırılır.

Telefon, abone ve konuşma ücretlerinden belediye payı

Şehirler ve Milletlerarası haberleşmeleri ayrık olmak üzere bütün telefon abone ve konuşma ücretlerine belediye meclislerinin kararı ile en çok % 20 nispetinde belediye payı eklenebilir. Bu pay P. T. T. İdaresince asıl ücretle birlikte tahsil ve belediyeye teslim olunur.

Temizleme ve aydınlatma resmi

Belediye sınırları içindeki bütün binalarla iratlı arsalardan temizleme ve aydınlatma resmi alınır.

Yeniden yapılan binalarla inşaat ilâveleri, inşasının tamamlanmasını ve inşaatın tamamlanmasından evvel kısmen kullanılan binaların kullanılan kısımları kullanılmaya başlanmasını ve arsalar, iratlı hale gelmesini kovalıyan yıldan başlıyarak temizleme ve aydınlatma resmine tabidir.

Bu resim kiraya verilmiyen binalarda sâfi iradın % 2,5 unu ve kiraya verilen binalarda % 5 ini; iratlı arsalarda kıymetin binde beşini geçmemek üzere belediye meclisleri karariyle tesbit edilir.

Devlete, katma ve özel bütçelerle idare edilen teşekküllere, belediyelere ve bunlara bağlı kurumlarla İktisadi Devlet Teşekküllerine ve döner sermaye ile idare edilen müesseselere ait binalarda resim nispet sâfi iradın % 5 ini geçemez. Bu binalardan bina vergisinden müstesna olmaları dolayısiyle iradı bulunmıyanların, bina vergisi tadilât komisyonlarınca inşa kıymetleri takdir edilerek bunun % 10 u sâfi irat olarâk kabul olunur.

Yukarki fıkrada yazılı binalar dışında kalıp Bina Vergisi Kanunun göre vergiden müstesna olan binaların sâfi iratları Bina Vergisi Kanununun 14 üncü maddesine göre takdir edilir.

Gerek inşa kıymetlerine gerek Bina Vergisi Kanununun 14 üncü maddesine göre takdir edilecek iratlara yapılacak itirazlar ve temizleme ve aydınlatma resminden doğacak anlaşmazlıklar, Bina Vergisi Kanununa göre Bina ve Arazi Vergileri İtiraz Komisyonunca incelenerek karara bağlanır. Tebliğ; itiraz ve temyiz işlemleri ve maddi hataların düzeltilmesi 3692 sayılı kanun hükümleri dairesinde cereyan eder.

Sâfi iradı 1.000 liradan yukarı olan bütün binalarda bin liradan fazlasına isabet eden resim yarıya indirilir. Resmî ve özel her binadan alınacak yıllık resim miktarı 2.000 lirayı geçemez. Bina Vergisi Kanununa göre iradı ayrı takdir olunmıyan binalar bir bina sayılır.

Temizleme ve aydınlatma resminin yükümlüsü binanın sahibidir.

Sahibinden başkası tarafından işgal edilen binalarda bina sahibi ile kiracı veya şagil yarı yarıya yükümlüdürler. Ancak kiracı veya şagile ait resmin kendilerinden istifa hakkı ve özel sözleşme hükümleri saklı olmak üzere bu resmin tamamı 1837 sayılı kanuna göre bina vergisini ödemekle yükümlü olan kimse namına bina vergisi tahakkuk dairelerince tahakkuk ettirilerek bina vergisiyle birlikte ve aynı taksitlerle tahsil olunur. Tahakkuk ve tahsili yapan daireye bu işler için bir ücret verilmez.

Büyük Millet Meclisi, Cumhurbaşkanlığı yapılan ile millî saraylar, müzeler, ibadet yerleri, resmî okullar, resmî hastaneler, dispanserler, darülacezeler ve halkevleri, askerî binalardan yalnız kışlalar bu resimden müstesnadır.

Yanan, yıkılan veya oturulmaz ve kullanılmaz bir hale gelen ve oturulması ve kullanılması kanunlara göre yasak edilen binalara alt temizleme ve aydınlatma resmi ödevliler tarafından durumun tahakkuk dairesine bildirilmesi için verilecek beyannamenin tesadüf ettiği taksiti kovalıyan taksitten itibaren alınmaz.

Hayvan kesim ücreti ve resmi

Belediyeler tarafından umumi ve fennî kanaralar yapılıncıya kadar kesilecek koyun ve keçilerden 30, kuzu ve oğlaktan 15, danadan 60, sığır ve domuzdan (yaban domuzu hariç) 90, deve ve mandadan 150 kuruş resim alınır.

Belediye meclisleri bu resimleri yarısına kadar indirebilir.

Fennî kanaralar yapılan yerlerde yalnız kesim ücreti alınıp resim alınmaz. Kesim ücretlerinin miktarı belediye meclislerince kararlaştırılır. Kesim ücreti hayvanı kestiren sahibinden alınır.

Et taşıma ücreti

Kanaralarda kesilen etleri satış yerlerine taşımak münhasıran belediyelerin hakkıdır. Bu hizmetin karşılığı olarak alınacak ücretin miktarı belediye meclislerince kararlaştırılır.

Balıkhane ücreti

Balıkhanelerin belediyelere verildiği veya belediyelerce balıkhane tesis edilen yerlerde alınacak balıkhane ücretinin miktarı belediye meclislerince tâyin olunur.

BÖLÜM: III

Harcamalara iştirak payı

Yol, lâğım ve su tesislerinin masraflarına iştirak payı

A) Belediyelerce yeniden açılan veya eskiden mevcut olupta % 40 nispetinde veya daha fazla genişletilen veya eskiden mevcut olduğu halde kaldırımsız ve bakımsız bulunan yolların kaldırım, parke döşenmesi veya beton veya asfalt yapılması veya kaldırım veya şose halinde daha geri bir şekli sökülüp daha mütekâmil sayılan parke, beton veya asfalta çevrilmesi için harcanan paranın üçte biri; mevcut kaldırım veya parkelerin sökülüp yeniden döşenmesi, beton veya asfaltların esaslı bir şekilde onarılması halinde yapılan masrafın dörtte biri iki tarafında bulunan yapı ve arsa sahiplerinden alınır.

Yaya kaldırımları da dâhil olduğu halde yolların şehirlerde (15) ve kasabalarda (12) metreden fazla genişliklerine düşen masraflar tamamen belediyeye aittir.

İki ve daha fazla yol kenarında bulunan yapı ve arsalardan inşa payı o yapı ve arsa için asıl olan yoldan tam ve diğer yollar için yarım olarak alınır.

B) Belediyelerce lâğımların yeniden yapılması veya sıhhi ve fennî şartlara uygun olarak ıslah edilmesi halinde, iki buçuk metre derinliğine kadar gömülecek en çok 30 santimetre çapındaki boru ve kanalın yapılması için harcanan paranın üçte biri yolun kenarında bulunan yapı ve arsa sahiplerinden alınır. Bu hadlerden fazlasının masrafları yalnız belediyece ödenir.

Bir yapı veya arsa birden fazla yolun kenarında bulunuyorsa hangi yoldaki lâğıma bağlanmış ise yalnız o yoldaki kısmın masrafına iştirak eder.

C) Şehir ve kasabalara getirilecek içme suları tesisleriyle tevsi ve ıslahına ait inşa masraflarının üçte biri o belde veya belediye şubeleri içindeki (suyun isale ve tevzi edildiği saha içindeki) yapı ve arsaların sahiplerinden alınır.

Bir yapı veya arsa birden fazla yol kenarında bulunursa yalnız suya bağlandığı yol üzerindeki uzunluğuna göre iştirak nispeti hesaplanır.

D) İştirak payları yapı ve arsaların kıymetleri ve yol üzerindeki uzunlukları eşit halde hesaba katılarak tesbit olunur. İştirak payları yapılarda kıymetinin % 3 ünü ve arsalarda % 6 sını geçemez.

E) İştirak payları, bu inşa ve tesislerin tamamlanmalarından sonra beş yılda ve beş eşit taksitte, Tahsili Emval Kanununa göre tahsil olunur. Taksitlerin zamanı belediye meclislerince kararlaştırılır.

Ancak yıllık taksit tutarını yapılarda yıllık sâfi iradının % 10 unu ve arsalarda kıymetin % 2 sini geçemez. Geçtiği takdirde bu hadleri aşmamak üzere tahsil müddeti ve taksit miktarı ona göre artırılır.

F) Halkın iştirak edeceği masraflar belediye bütçesinden belediye gelirleriyle veya istikrazlarla elde edilen paralardan yapılacak masraflardır. Hükümetin, özel idarelerin veya halkın yapacağı yardımlarla yapılacak masraflar tevzie tabi tutulmaz.

G) İbadet yerleri hariç olmak üzere her çeşit resmî gayrimenkuller, bu masraflara, bu madde hükmüne göre iştirak ederler.

Harta ve imar plânları masraflarına iştirak payı

Belediyelerin harta ve imar plânlarının düzenlenmesi için yapılacak masraflar beldelerin harta ve imar plânı sınırı içindeki yapıların ve arsaların kıymetleri nispetinde belediye meclislerince tevzi edilip kararlaştırılacak taksitlerle sahiplerinden alınır. Satıştan doğan ferağ halinde borcun geri kalanı satandan bir defada alınır, imar plânlarının kısım kısım yapılması halinde bu çeşit plânların masrafları yalnız o kısımdaki gayrimenkul sahiplerine dağıtılır.

Bu resmin tahakkuk ve tahsili için harta ve imar plânlarının yetkili makamlarca tasdik edilmek suretiyle tamamlanmış olması gereklidir.

İbadet yerleri müstesna her çeşit resmi gayrimenkuller bu iştirak payına tabidir.

Yangından korunma masraflarına sigorta kumpanyalarının iştirak payı

Yangın söndürme vasıtalarını tamamlamak veya davam ettirmek üzere belediyeler kendi sınırları içindeki binalar için yapılan muamelelerden dolayı yangın sigorta ve mükerrer sigorta şirketlerinin aldıkları primler üzerinden % 10 nispetinde yangın söndürme masrafına iştirak payı alırlar.

Bu paylar hiç bir suretle müşteriye intikal ettirilmez.

BÖLÜM: IV

Belediye aracı ile tahsil olunan gelirler

Değerlenme resmi

Kamulaştırma sebebiyle sokağın veya belde bahçelerinin veya meydan veyahut yeşil alanın yüzüne çıkmak veya sokağa yüzü artmakla veya rıhtımlar, küçük limanlar, parklar, spor sahaları, vapur iskeleleri tesis ve inşa veyahut yüzünde bulunduğu yolların genişlemesiyle değerleri artan gayrimenkullerden takdir edilecek olan eski rayiç değeri ile yeni rayiç değeri arasındaki faikın yarısı değerlenme resmidir. Değer farkı Bina Vergisi Kanununun 28 inci maddesine göre kurulacak tadilât komisyonlarınca belirtilir. Bu komisyonlara belediyede görevi olmıyan bir mühendis veya mimar, bunların bulunmadığı yerlerde bir fen memuru ve bunun da bulunmadığı yerde bir yapı kalfası veya yapı işlerinden anlıyan bir kişi mahallin en büyük mülkiye memuru tarafından ??? edilir.

Belediye başkanları birinci fıkradaki hallerin vukuunda değer farklarını takdir için komisyonu derhal faaliyete geçirmekle ödevlidir.

Değerlenme miktarına karşı gayrimenkul sahipleri ve belediyeler Bina Vergisi Kanununda yazılı malî kaza mercilerine müracaat edebilirler.

Kesinleşen değerlenme borçları belediyelerin talebi ile duruşma yapılmaksızın mahkemece verilecek karar ve yazılacak müzekkere üzerine tapu dairesince o gayrimenkulün siciline geçirilir. Tapu siciline geçirilen değerlenme resmi borcunu mal sahipleri beş yılda ve beş eşit taksitte belediyelere öderler. Ödenen miktarlar belediyelerce tapu dairelerine bildirilir ve sicillerine şerh verilir. Bu suretle tapu siciline şerh verilmiş olan gayrimenkulu satın alanlar bu borcu tapu siciline yazılı veealbiyle birlikte ödemekle ödevlidirler.

Süresi gelmemiş olan taksitleri peşin olarak ödeyenlerden yıllık yüzde altı indirme yapılır.

Meskenlerle, meskeni bulunmıyan ve birden fazla arsası olmıyan arsa sahiplerinin imar plânına göre birer evlik miktardaki arsaları değerlenme resmi borcu için satılamaz. Ancak bu mesken ve arsalar başkasına satıldığı takdirde satın alanlar değerlenme resmi borcunu bir defada peşin olarak ödemeye mecburdurlar.

Kamulaştırılan yapı ve arsaların değerlenme taksitleri kamulaştıran daire veya kurum tarafından kamulaştırma bedelinden indirilerek mal sahibi hesabına belediyelere ödenir.

Değerlerin artması bir kısmının kamulaştırılmasından ileri gelen gayrimenkullerden alınması lâzım gelen değerlenme resminin tamamı kamulaştırma bedelinden indirilir.

Kamulaştırılan veya kamulaştırılması lâzım gelen yer, mal sahibi tarafından belediyeye hibe edilirse bu yerin değeri değerlenme resmine mahsup olunur.

İbadethaneler, okullar, halkevleri, hastaneler ve dispanserler değerlenme resminden müstesnadır.

Nakil vasıtaları numara resmi

Resmi ve özel her çeşit araba, bisiklet, motosiklet, otomobil, otobüs, kamyon, kamyonet gibi kara; sandal, kayık, şarpi, istimbot ve kotra gibi motorlü motörsüz küçük deniz ulaştırma vasıtalarına belediyelerce birer numara plâkası verilir. Bunun karşılığında alınacak resmin miktarı iki liradan az yirmi beş liradan çok olmamak üzere belediye meclislerince kararlaştırılacak tarife ile belirtilir. Hususi binek, motörlü kara ve deniz vasıtalarından meclis kararı ile alınacak resim iki misline çıkarılabilir. Bu resim, ulaştırma vasıtasının kullanma sahası veya şekli veya sahibi değişmedikçe tekrar alınamaz. Vapurlar bu hükümlerin dışındadır. 150 ton üstündeki gemiler vapur hükmündedir.

Kara nakil vasıtaları resmi

Belediyelerde kayıtlı bulunan kara nakil vasıtalarından aşağıdaki miktarları geçmemek üzere belediye meclislerince yapılacak tarifeye göre resim alınır:

Zata mahsus çift ve tek atlı binek arabaları ile motosiklet ve bisikletler bu resmin yarısına tabidir.

Arabalardan resim alınmasında bunların adedine bakılmayıp hayvanların adedi esas tutulur.

Cumhurbaşkanlığı emrine ve 3827 sayılı Nakil Vasıtaları Kanununun 2 nci ve 3 üncü maddeleri gereğince resmî dairelerde emre veya makamı hizmetlerine tahsis edilenlerle askerî birlik ve müesseselerce ve zabıtaca kullanılan nakil vasıtaları ve çiftçilerin veya çiftçi kooperatiflerinin doğrudan doğruya ziraatte ve dolayısiyle bununla ilgili işlerde kullandıkları kamyon, otomobil ve arabalar bu resimlere tabi değildir. Bunlardan yalnız hayvan arabaları, velev bazan kiracılıkta kullanılsa bile, yine resme tabi tutulmaz.

Deniz nakil vasıtaları

A) Küçük deniz nakil vasıtaları resmi:

Belediye sınırları içindeki limanlarda, göl ve nehirlerde taşıma işlerinde kullanılan ve belediye içindeki liman dairesinde kayıtlı olan istimbot, motorbot, her nevi kayık, mavna, salapurya ve duba gibi küçük deniz nakil vasıtaları ile özel sandal ve kayıklardan (münhasıran balık avına mahsus balıkçı sandal ve kayıkları ile resmî dairelerin hizmetlere tahsis ettikleri taşıma araçları ayrıktır) belediye meclislerince düzenlenecek tarifeye göre resim alınır.

B) Liman işgal resmi:

Belediye içindeki limanlarda boş veya yüklü olarak durup denizi veyahut göl ve nehirleri işgal eden veyahut depo ve sair surette kullanılan büyük küçük deniz nakil vasıtalarından belediye meclisince düzenlenecek tarifeye göre resim alınır. Bu resim, liman dairelerince tahsil olunarak o yer belediyesine verilir.

Fırtına, tamir ve kumanya tedariki sebebiyle limanlara giren, çıkan veya Devlete ait olup ticari işlerde kullanılmıyan deniz nakil vasıtaları resimden müstesnadır.

(A) fıkrasında bahsi geçen deniz nakil vasıtaları bu fıkra hükmüne tabi değildir.

İskele ve rıhtımlardan alınacak geçiş resmi

İskele ve rıhtımlarla herkesin gelip geçmesine yarıyan kayık ve sallardan belediye meclislerince düzenlenecek ve 3004 sayılı kanun hükmünce onaylanacak tarifeye göre geçiş resmi alınır. 3078 sayılı Tuz Kanununun 33 üncü maddesi hükmü saklıdır.

İlân ve reklâm resmi

Dükkânlarla ticari ve sınai müesseselerin ve serbest meslek erbabının çalıştıkları yerlerin kapılarına sahiplerinin ad ve soyadları ile müesseseleri veya ilgili şâhısların işini gösteren Türkçe bir levha asmak mecburidir. Bu levhalara şayet Türkçeden gayri dil veya yazı ile yazılmak istenirse bunların genişliği ve puntoları Türkçenin yarısını geçemez ve Türkçenin altına yazılır.

Levhaların renk, şekil, genişlik ve asılış bakımından belediyelerin tenbih ve yasaklarına tamamen uygun olarak tertip edilmiş ve asılmış olması lâzımdır. Aksi halde belediye bunları indirmeğe ve uygunlarını astırmağa yetkilidir.

Bu levhalardan belediye meclislerince düzenlenecek tarifeye göre yıllık bir resim alınır. Levhaların Türkçeden başka lisan ve yazı ile yazılı olan kısımlarından ayrıca ikişer kat resim alınır. İrat getirmiyen ve kamu hizmetine tahsis edilen resmî dairelerin kapılarındaki daire adlarını gösterir levhalardan resim alınmaz.

Meydan, yol ve sokaklarda ve umuma açık yerler ile nakil vasıtalarında ve herkesin görebileceği sair yerlerde asılan, gösterilen ve dağıtılan ilânlarla her ne suretle ve vasıta ile olursa olsun yapılacak diğer ilân ve reklâmlardan belediye meclislerince düzenlenecek esas ve tarifelere göre resim alınır.

Ayrıca belediyelerin yapacağı ve yaptıracağı tesisler ve afişler hizmeti karşılığı olarak belediye meclislerince düzenlenecek tarifeye göre ücret almağa belediyeler yetkilidir.

Ölçü ve tartı aletlerinden alınacak muayene resmi

Aşağıda yazılı ölçü, tartı ve ölçeklerin 1782 sayılı ölçüler Kanunu ve Tüzüğü hükümlerine göre her yıl belediyeye damgalattırılması karşılığında aşağıdaki resimler alınır:

Kantar resmi

Tartılmak üzere belediye tartı veya ölçü aletlerine satıcı veya alıcılarından biri tarafından müracaat edildiğinde tartılan ve ölçülen her çeşit mal ve eşyanın har yüz kilosundan beş kuruş resim alınır.

Bu resmin yükümlüsü satıcıdır.

Hayvan alım satım resmi

Deve, manda, sığır, öküz, beygir, eşek ve katır gibi hayvanların her yaşta belediye sınırları içinde her ne şekilde olursa olsun alım ve satımlarından satana alt olmak üzere en çok satış bedelinden % 2,5 nispetinde, koyun ve keçiden hayvan başına 10, kuzu ve oğlaktan 5 kuruş resim alınır. Resim miktarının ve alınma şeklinin tesbit belediye meclisine aittir. Trampalar iki taraf için de satış sayılır. Bundan alınacak resim yalnız bir kat olarak taraflardan eşit miktarda tahsil olunur.

Alıcı ile satıcı arasında satış bedeli üzerinde muvazaalı bir anlaşma olduğu anlaşıldığı takdirde aradaki farkın resmi iki kat olarak tahsil olunur.

Tellâllık resmi

Belediye sınırı içinde her nerede ve her kime ait olursa olsun açık eksiltme ve artırma ile satılan her çeşit eşya ile menkul ve gayrimenkul mallar bedelinden en çok % 2,5 nispetinde tellâllık resmi alınır.

Resmin miktarını belediye meclisi kararlaştırır.

Her daire veya müessese veya şahıs, yapacağı artırma ve eksiltmeyi pulsuz mektupla belediyeye haber vermekle ödevlidir. Haber verilmezse resmin yüzde onu ceza olarak resimle birlikte ilgililerden tahsil olunur.

Resmî daireler, mahkemeler ve icra dairelerinde (Orman İdaresince yapılan ihaleler hariç) açık artırma ve eksiltme veya kapalı zarf usulü ile yapılacak ihalelerden 100.000 liraya kadar olanlardan yüzde bir ve 100.000 liradan fazlası için binde bir nispetinde resim alınır. Bunlardan vahit fiyat üzerinden ihale edilen işlerden istihkaklar ödendikçe resim tahakkuk ve tahsil olunur.

Önce açık artırma veya eksiltme veya kapalı zarf usulü ile başlayışta pazarlıkla neticelenen işler de yukarda yazılı resme tabidir. Bu resmin yükümlüsü malı satan veya ihaleyi yapandır. Ancak resmî dairelerin satışlarında şartname ve sözleşmeler icabı olarak resim müşteriye veya mütaahhide yüklenebilir.

Bu resim peşin verildiği takdirde ihaleyi yapan kurul veya dairelerce mütaahhidin ilk istihkakının ödenmesi sırasında tamamen kesilerek ihale tarihinden itibaren 15 gün içinde belediyelere hesapları ile birlikte verilir.

Ancak doğrudan doğruya bakanlıklar veya genel müdürlüklerde yapılan ve bedeli 100.000 lirayı geçen her türlü ihalelerin tellallık resmi iller Bankasında İçişleri Bakanlığı emrine yatırılır. Bu fıkra hükmüne göre İçişleri Bakanlığı emrinde açılacak hesaba yatırılacak tellallık resmi ihaleyi yapan daire saymanlığınca tahsil edilerek ihalenin yapıldığı ayı kovalıyan ayın sonuna kadar İller Bankasına yatırılır.

3078 sayılı Tuz Kanununun 33 üncü maddesi hükmü saklıdır. Bu maddede adı geçen tellallık resminden maada hiçbir kimse ve makam tarafından tellallık adı ile başka resim alınmaz.

Satış kıymeti 10 lirayı geçmiyen satışlar bu resimden ayrıktır.

Eğlence yerleri açılmasına ait ruhsat harcı

1. Bar;

2. Varyeteli veya müzikli lokanta ve gazino gibi yerler;

3. Patinaj yerleri;

4. Kişiler ve kurullarca yapılan ve bu madde ile resme tabi eğlenceleri ihtiva eden müsamereler gibi eğlence yerleri;

5. Tüzüğüne güre üyesine, kurucularına vasıtalı veya vasıtasız kazanç temini mevzuubahis olan kulüp ve kulüp şeklinde gazinolar ve bunların idaresinde bulunan oteller;

6. Baht ve talih oyunları;

7. Girimlik ücretiyle seyredilen her nevi maç, müsabaka ve yarışlarla kukla, hokkabaz, karagöz, cambaz, panaroma, lunapark ve sirkler;

8. Ve bunlara benziyen eğlence yerleri açmak ve işletmek belediyenin ruhsatına ve resmine bağlıdır.

Bu gibi eğlence yerlerinden, bir defaya mahsus olmak üzere açılacakları yerlerin, binalarda Bina Vergisi Kanununa göre sâfi iratlarının yüzde beşini ve arsalarda kıymetlerinin binde beşini geçmemek üzere belediye meclislerince tâyin edilecek nispette açılış ruhsat harcı alınır. Sinema ve tiyatrolar da aynı hükme bağlıdır.

Eğlence resmi

Eğlence yerlerinden, belediye meclislerince düzenlenecek tarifeye ve belirtilecek sınıflarına göre işledikleri sürece sağlıyacakları gayrisâfi hâsılattan:

A) Sinemalarda % 70 ine;

B) Tamamen yerli filimler gösterilen sinema seanslariyle tiyatro ve konserlerde % 25 ine;

C) 26 ncı maddede yazılı diğer eğlence yerlerinde % 35 ine kadar belediyelerce eğlence resmi alınır.

Biletle girilen eğlence yerlerine ait resim, bilet bedenlerine eklenmek suretiyle hesaplanır.

Bilet kullanılması mecburi olmıyan eğlence yerlerinden işledikleri sürece alınacak eğlence resmi belediye meclislerince günlük, haftalık veya aylık olarak ta tâyin olunabilir.

Gece yarısından sonra açık kalacak bu maddede yazılı resme tabi yerlerden gece yarısından sonraki her saat için mütezayit bir resim almağa belediyeler yetkilidir. Bu fazla resim esas resmin % 50 sini geçemez.

Bu resim hâsılatının % 10 u, bulunan yerlerde darülaceze hissesi olarak ayrılıp belediyece sözü geçen müesseseye ödenir. % 10 u da verem savaşma ayrılıp belediye sınırları içinde Verem Savaş Derneği Teşkilâtı varsa yardım olarak bu derneğe verilir. Böyle bir teşekkül yoksa doğrudan doğruya belde içindeki yoksul veremliler hizmetine sarfolunur.

Aşağıda yazılı eğlencelerden, eğlence resmi alınmaz.

1. Orduevleri, dernek ve sendikalar, spor kulüpleri, okullar, halkevleri tarafından;

A) Tamamen parasız olmak şartiyle gösterilen filimler, verilen konserler ve temsiller, tertip edilen spor ve at koşuları;

B) Bulundukları binalarda verilen müsamereler ve belediyeden müsaadesi alınmak ve hâsılatı tamamen müesseselerine ait olmak üzere diğer mahallerde tertip edilen müsamereler ve spor müsabakaları;

2. Milli ve beynelmilel sergilerde tertip edilen bütün eğlenceler;

3. Bayram, yerlerinde ve bayram müddetince çocuklara mahsus olarak tertip edilen sinema, tiyatro haricindeki eğlenceler.

Yer işgal resmi

A) Her yerin pazar kurulan günlerinde ve panayırlarda, meydan, mezat mahalleri ve iskele yerlerini işgal eden satıcılardan;

B) Yol, meydan, pazar, iskele, köprü ve nehirler gibi umuma alt yerlerden ve denizlerden bir kısmının gelip geçme ihtiyacını tazyik etmiyecek surette ve geçici olarak her hangi bir ameliye için işgal eden ve kullananlardan işgale izin verilmesine karşılık olarak belediye meclislerince düzenlenecek tarifeye göre işgal edilen yerlerin her metrekaresi için günde 25 kuruşu geçmemek üzere işgal resmi alınır.

Şu kadar ki, yukarki hüküm dışında yaya kaldırımları ile sokakların ve umuma mahsus yerlerin hiçbir vesile ile devamlı olarak işgaline izin verilemez.

Kazan ve motörlerden alınmak resim

Muharrik kuvvet olarak kullanılan motörler ile buharlı kazanlardan ve imalâthanelerdeki imbiklerden bir defaya mahsus olmak ve 10 liradan eksik, 50 liradan fazla bulunmamak üzere belediye meclislerince düzenlenecek tarifeye göre ruhsat resmi alınır. Tarımda kullanılanlardan resim alınmaz.

Akaryakıt resmi

Belediye sınırları içinde istihlâk edilmek üzere satılan petrolün kilosundan 1, benzin ve müştakları ile baküre ve mazotun kilosundan 2 kuruşu geçmemek üzere belediye meclisince düzenlenecek tarifeye göre istihlâk resmi alınır.

Transit olarak geçirilecek akaryakıtlardan bu resim alınmaz.

Tarım makinelerinde kullanılacağı, tarım memurlarınca onaylananlar bu resimden müstesna tutulurlar.

Akaryakıt depo ücreti

Akaryakıtların belediye depolarında bulunduğu süre için dört kiloluk küçük tenekelerden iki, 16 kiloluk büyük tenekelerden sekiz kuruşu ve dökme halinde bulunanların beher kilosundan 20 parayı geçmemek üzere belediye meclisince düzenlenecek, tarifeye göre aylık depo ücreti alınır.

Akaryakıtların depoda kaldığı süre bir aydan az ise bu ücret bir aylık olarak tahakkuk ettirilir. İkinci ay için ücretin yarısı, bundan sonraki sürenin her ayı için dörtte biri alınır.

Depolarda bulunan akaryakıtların sigorta edilmesi halinde sigorta masraflarının ödenmesi mal sahiplerine aittir.

Kaynak sularından alınacak resim

Özel kaplarla taşınıp satılacak olan kaynak suları belediyelerce teftiş edilerek hangi kaynaklara ait olduklarını göstermek üzere kaplara özel işaretler konur.

Bu hizmete karşı belediye meclisince kararlaştırılacak tarifeye göre resim alınır.

Yapı ruhsat ve denetleme harcı

Her nevi yapılardan ve ilâvelerden her yapı için bunların işgal ettiği metrekare başına:

A) Demir ve kâgir yapılarsa 15;

B) Yarısı kâgir yapılarda 10;

C) Hımış veya yarım ahşap yapılarla ahşap ve kerpiç yapılarda beş kuruş yapı ruhsat ve denetleme harcı alınır. Katlar çoğaldıkça harç da kat adedi kadar artar. Çatı katlarından asıl harcın yarısı, esaslı tamirlerden dörtte biri, âdi tamirlerden de sekizde biri nispetinde harç alınır. Yükseklikleri iki metreden aşağı bodrum katları bu harçtan ayrıktır. Resmi yapılar da bu harca tabidir. Büyük Millet Meclisi, Cumhurbaşkanlığı yapıları ile resmî okul, resmî hastane, dispanser, darülaceze, millî saraylar, müzeler, ibadet yerlerinden harç alınmaz.

BÖLÜM: V

Tahsili isteğe bağlı gelirler

Süs köpekleri resmi

Süs köpeklerinden yılda (50) lirayı geçmememk üzere belediye meclisleri resim alabilirler.

Tente, siper ve saçak resmi

Kiralı ve kirasız konutlardan başka bütün yapıların önlerine güneş ve yağmurdan korunmak için çekilen tente ve yapılan siperlerden ve bunların saçaklarından, yerin şerefine göre metrekaresi için en çok 50 kuruşu geçmemek üzere yıllık bir resim alınabilir. Bu tente ve siperler çeşitli taşıtların geçmesine engel olmamak üzere belediyenin göstereceği şekilde yapılır. Yükseklikleri sokak tabanından üç metreden aşağı olmaz. Bu resmin miktarı ve nerelerden alınacağı belediyelerce kararlaştırılır.

Fennî vasıtalarla yapılacak temizlemelerden alınacak ücret

Belediyelerce fennî vasıtalarla yapılacak temizlemelerden belediye meclislerince düzenlenecek tarifeye göre ücret alınır. Belediye meclisleri bu ücretin alınmamasına da karar verebilir.

BÖLÜM: VI

Türlü gelirler

Kiralamalara ait sözleşme resmi

Belediye sınırları içindeki gayrimenkullere ait kira sözleşmelerinden, yıllık kira bedelinin yüzde birinden az ve ikisinden çok olmamak üzere belediye meclislerince kararlaştırılacak nispet üzerinden belediyece kontrat resmi alınır.

Toptan kiralanan bir gayrimenkul parça parça kiraya verildiği veya kira bakiyesi başkasına devredildiği hallerde dahi resim aynı nispet üzerinden alınır.

Kira sözleşmesi noterlerce yapıldığı takdirde bu resim de noter vasıtasiyle belediye hesabına tahsil olunur.

Resmi taraflardan hangisinin ödeyeceği kira sözleşmesinde yazılı kayda bağlıdır. Sözleşmede bir kayıt yok ise, mükellef, mal sahibidir.

Şehir ve kasabalar dâhilinde kamu hizmetleri görmek üzere kurulmuş bulunan her nevi imtiyazlı şirketlerden alman menfaat hissesi belediyeye aittir.

Belediyelerin diğer gelirleri

1. A) 1580 sayılı Belediye Kanununun 15 inci maddesinin 3 üncü, 8 inci, 9 uncu, 56 ncı ve 73 üncü fıkraları ile 19 uncu maddenin 4 üncü ve 5 inci fıkralarına göre verilecek ruhsatlardan aynı kanunun 110 uncu maddesinin 2 nci bendi mucibince alınacak harçlar;

B) 1580 sayılı Belediye Kanununun 15 inci maddesinin 29 uncu fıkrasına göre verilecek rapor ve diğer evrak için aynı kanunun 110 uncu maddesinin 3 üncü bendi mucibince alınacak harçlar;

C) 1580 sayılı Belediye Kanununun 110 uncu maddesinde gösterilen diğer harç, hisse, ceza hâsılatı ve her nevi gelirler;

D) Oyun alet ve vasıtalarından belediyelerce alınacak resim hakkındaki 3434 sayılı kanun gereğince alınan resimler;

E) 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanununun 128 ve 131 inci maddelerine dayanılarak yapılmış olan, fuhuş ve fuhuş yüzünden bulaşan Zührevi Hastalıklarla Mücadele Nizamnamesi gereğince alınan ücretler;

F) 1580 sayılı Belediye Kanununun 19 uncu maddesinin 4 ve 5 inci bentlerinde yazılı olup belediyelere bağlı bulunan tesis ve işletmeler gelirleri.

Belediye gelirlerindendir.

2. (F) fıkrasında yazılı tesis ve işletmelerle bu kanunun 10, 11 ve 12 nci maddelerinde gösterilen hizmetlerin ücret tarifeleri, bunların idare, işletme ve sigorta masrafları ile, borcun veya yatırılan sermayenin itfa taksitleri, yenileme ve ihtiyat akçeleri, ıslah ve tevsi masrafları ve normal sermaye faizini aşmıyacak bir kâr nispeti gözetilerek belediye meclislerince tanzim edilir.

Umumi yerler için belediyece istihlâk edilecek elektrik, havagazı ve su miktarları tarifede aboneler aleyhine müessir olamaz.

Bu tarifelerin tasdiki ve bunlara ait itirazların incelenip karara bağlanması Belediye Kanununun 71 inci maddesi hükmüne tabidir.

Bu kanunun 1, 2, 3, ve 5 inci maddelerinde yazılı belediye paylarından ve 25 inci maddesinde yazılı tellallık resminden İller Bankasında İçişleri Bakanlığı emrinde toplanan paralardan % 80 i doğrudan doğruya belediyelere ait hisse olup bunlar her ay sonunda bankaca son nüfus sayınımdaki nüfus miktarlarına göre belediyelere dağıtılır.

Geri kalan % 20, belediyeler arasında ortak fon olarak İçişleri Bakanlığı emrinde kalır.

İller Bankası her ay sonunda ayrılmış bulunan her belediyenin hissesini en geç ertesi ayın 15 ine kadar göndermeye mecburdur.

Bankaya borçlu bulunan belediyelerin vakti gelmiş taksitlerini bu paradan kesmeye banka yetkilidir. Ancak gelecek taksitlere mahsuben hiç bir sebeple para kesemez.

Gönderilmesi geciken paraları banka belediyelere % 10 fazlasiyle ödemeye ve bu paranın gecikmesine sebep olanların aylık ve ücretlerinden bunu kesmeye mecburdur.

40 ıncı maddeye göre İller Bankasında İçişleri Bakanlığı emrinde toplanan belediye paylarının % 20 si belediyeler fonu adını alır.

Bu fon 5116 sayılı kanunun 1 inci maddesindeki 19 numaralı fıkra hükümleri dâhilinde İçişleri Bakanının tensip ve emri ile belediyelere dağıtılır.

BÖLÜM: VII

Tahsil usulüne ait hükümler

Belediye vasıtasiyle tahsil edilmiyen belediye gelirlerini tahsil etmiş olan resmî daireler veya özel kurumlar bu gelirleri tahsil ettikleri ayı kovalıyan ayın sonuna kadar belediyelere veya iller Bankasına ödemekle, ve belediye veya İller Bankası da aynı zamanda bu paraları tahsil edildikleri yerlerden istemekle ödevlidirler.

Paraları yukarda yazılı süre içinde ilgili belediyelere veya İller Bankasına yatırmıyan daire ve müesseselerin ita âmirleri ve saymanlariyle diğer müesseseler sahip veya müdür ve saymanlarından teslime mecbur oldukları paralar % 10 fazlasiyle tahsil olunur.

Paranın istenmeden ödenmiş olması cezayı düşürmez.

4109 sayılı asker ailelerinden muhtaç olanlara yardım hakkındaki kanunun 4 üncü maddesinin A fıkrası ile belediye meclislerine verilmiş bulunan zam yetkisi bu kanunun 8, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 28, 29, 30, 31, 32, 34 ve 35 inci maddelerinde yazılan gelirlere uygulanır.

27 nci maddede yazılı eğlence resmini eğlenceyi tertip edenler ödemekle ödevlidirler. Ancak resmin bunların adına salınması veya bunlardan tahsili mümkün olmadığı takdirde eğlenceye tahsis olunan mahalleri işleten ve bu sebeple kazanç vergisine tabi bulunan müessese sahipleri de resmi ödemekle mükellef tutulurlar.

Belediyeler bazı eğlence yerlerinde bilet kullanılması ve bilet üzerinde bedelinin gösterilmesi mecburiyetini koymağa yetkilidirler. Bilet kullanmak mecburiyetinde olan yerlerin resmi, bilet bedeli üzerinden hesaplanır. Resim bir kuruştan aşağı olmamak üzere, biletler üzerine İçişleri Bakanlığınca bastırılacak hususi pulların yapıştırılması suretiyle istifa olunur. Bunlar tarih, imza veya mühür kullanmak suretiyle iptal edilir.

Resmin hesabında 20 paradan aşağı kesirler 20 paraya çıkarılır. Bilet bedelinden maksat bu resim dışında giriş ücreti olarak bu mahalleri işletenler tarafından alınan paranın tamamıdır.

Belediyelerce resmin biletlere matbu damga konulması suretiyle istifası mecburi kılınabilir. Ancak pul bulunmaması veya basılı damganın yetiştirilememesi gibi meşru sebeplerin mevcudiyeti halinde eğlencede, belediyenin yazılı müsaadesiyle pulsuz ve basılı damgasız bilet kullanılır.

Resim üç gün içinde bunların müfredatını ve tekabül ettikleri resmi göstermek üzere müessesece verilecek beyanname üzerine salınarak ödenir. Beyana dayanan bu salmaya karşı ödevliler itiraz edemezler.

Belediyeler biletle girilen yerlerde kendi bastıracağı biletlerin kullanılmasını mecburi kılabilir.

Pulu veya basılı damgayı havi olup müesseselerce kullanmıyan biletlerin resmi talep vukuunda geri verilir.

İnzibat ve kontrol için yetkili makamlarca memur edilenler hariç olmak üzere sinema, tiyatro ve konserlere bedava olarak veya tenzilâtlı ücretle girenlere oturdukları mevkiin bilet bedeline göre alınması lâzımgelen yergi miktarında pullu veya matbu damgayı havi bilet verilmesi mecburidir.

Bilet kullanılması mecburi olan eğlence yerlerinde:

1. Hiç bilet kullanılmaması veya kullanıldığı halde bu biletlerin hiçbirisinin üzerine 45 inci maddede yazılı pulların yapıştırılmaması veya matbu damga vurdurulmaması, biletler belediyece bastırılmış ise bu basılı biletlerin kullanılmaması halinde bu mahalleri işletenlerden her oyun veya konser devresi için bu mahallerin alabileceği müşteri sayısı kadar yerin her biri iki lira hesabı ile resim ve bunun üç misli ceza alınır.

2. Giriş ücreti alındığı halde bazı müşterilere bilet verilmemesi veya satılan biletlerin müşeriden alınarak yeniden satışa çıkarılması hallerinde verilmiyen veya mükerrer satılan her bilet için tahakkuk ettirilecek resim ve alınan ücretten eksik bedelde bilet verilmesi halinde alınan ücrete göre eksik istifa olunan resim, bilet başına beş liradan aşağı olmamak üzere üç kat cezası ile birlikte tahsil olunur.

3. Biletlere duhuliye ücretine göre yapıştırılması lâzımgelen puldan eksik pul yapıştırılmış olduğu takdirde noksana ait resim 25 kuruştan aşağı olmamak üzere üç misli cezasiyle tahsil olunur.

4. Biletlere yapıştırılan pulların iptal muamelesi kanuna muhalif bulunduğu takdirde bir kat resim miktarında ceza alınır.

Bu kanunda yazılı belediye gelirleri Tahsili Emval Kanununa göre tahsil olunur. Bu hususta belediye komisyonları, tahsilat komisyonları, yerini tutar.

İlgili bütçe yılı sonunda başlıyarak üç yıl içinde tahakkuk ettirilmiyen ve ödeme zamanını kovalıyan bütçe yılından itibaren beş yıl içinde tahsil edilmiyen belediye gelirleri zamanaşımına uğrar.

Başka vergilere bağlı olarak tahakkuk ettirilenler ile munzam kesir şeklindeki yüklenmeler ve tahakkuku tahsiline bağlı bulunanlar ayrık olmak üzere diğer belediye gelirleri ve bu gelirlere ilişkin cezalar mükelleflere bir ihbarname ile tebliğ olunur. Bu ihbarnamede vergi ve resmin nev'i, matrahı, nispeti, miktarı ve tarh sebebi gösterilir. Tebliğ işleri 3692 sayılı kanunda gösterilen usullere tabidir.

Başka vergilere bağlı olarak tahakkuk ettirilmesi gereken ve fakat geçici Veya sürekli bir sebepten ötürü verginin aslına tabi bulunmıyan maddelere dayanan belediye gelirlerine ilişkin takdir işleri bina vergisi tadilât komisyonlarınca yapılır.

Belediye gelirlerinin tahakkuk işlemlerine karşı yapılan itirazlar bina ve arazi vergisi itiraz ve temyiz komisyonlarınca karara bağlanır.

BÖLÜM: VIII

Türlü hükümler

Yabancı devletlerin Türkiye’de bulunan elçilik ve konsoloslukları ile elçi, maslahatgüzar ve konsolosları (fahrî konsoloslar hariç) ve o devletin uyruğunda bulunan elçilik ve konsolosluk memurları bu kanunun 5, 9, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 25, 34, 35 ve 36 ncı maddelerinde ve 5116 sayılı kanunun birinci maddesinin 18 numaralı bendinde yazılı belediye vergi ve resimleri ile belediye paylarından mütekabiliyet şartı ile muaftırlar.

1. 1340 tarihli ve 423 sayılı Belediye Vergi ve Resimleri Kanunu;

2. Elektrik, havagazı ve telefon tarifeleri ile muayyen tarifeli nakil vasıtaları bilet bedellerine yapılacak zamlar hakkındaki Belediye Vergi ve Resimleri Kanununa ek 4375 sayılı kanun;

3. Tarifeleri bir formüle istinat eden imtiyazlı elektrik şirketlerinin getirecekleri mazot, baküre ve motorinden alınacak İstihlâk resmi halikındaki 2551 sayılı kanun;

4. 1580 sayılı Belediye Kanununun 114 üncü maddesi;

5. 3710 sayılı Belediye İstimlâk Kanununun 21 inci maddesi;

6. 1454 sayılı kanunun 13 üncü maddesinin bina ve kazanç verdilerinden ayrılacak belediye paylarına ait hükümleri;

7. 1236 sayılı kanun;

8. 3756 sayılı kanun;

9. 4109 sayılı asker ailelerinden muhtaç olanlara yardım hakkındaki kanunun 5 inci maddesiyle 8 inci maddesinin (2256 sayılı kanunla gümrük resmine munzam belediye hissesine % 50 ye kadar) zam yapılmasına dair olan fıkrası;

10. 1324 ve 2459 sayılı kanunların eğlence yerlerinde kullanılan duhuliye biletlerinden alınan damga ve tayyare resimlerine mütaallik hükümleriyle 3828, 4040, 4226, 4437 ve 4565 sayılı kanunların eğlence yerlerinin duhuliye biletlerinden alınacak damga resmi ile tiyatro, sinema ve konserlerden alınacak resme zam yapılması hakkındaki hükümleri ve 12 Nisan 1332 tarihli Darülaceze Nizamnamesinin bu kanuna uymıyan hükümleri ve 16 Kânunusani 1311 tarihli tese'ülün men’ine dair nizamnamenin 7 nci maddesindeki duhuliye biletlerine ait hükümleri ve 3702 sayılı kanun ve

11. Bu kanun hükümlerine aykırı hükümler kaldırılmıştır.

Bu kanunda yazılı hükümlerin yürürlüğe girmesine kadar eski hükümlerin uygulanmasına devam olunur.

Eski hükümlerin yürürlükte bulunduğu zamana ait gelirlerin tahakkuk, tahsil ve takibine ilişkin işlemlerde eski hükümler uygulanır.

Bu kanunun 1, 4, 5 ve 9 uncu maddeleri ile 51 inci maddesinin bu maddelerle ilgili hükümleri 1 Ocak 1949 tarihinde ve diğer maddeleri 1 Ağustos 1948 tarihinde yürürlüğe girer.

Bu kanunu Bakanlar Kurulu yürütür.