EN
TR
BİRİNCİ KISIM
Genel Hükümler
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kuruluş, Kısaltmalar ve İlkeler
Amaç
Bu Kanunun amacı; Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumunun kuruluşunu, hizmet ve faaliyetleri ile ilgili ilkeleri ve organlarını belirlemek; görev, yetki ve çalışma usulleri ile özlük işlerini düzenlemektir.
Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumunun kuruluşu
Atatürk’çü düşünceyi, Atatürk ilke ve inkılâplarını, Türk kültürünü, Türk tarihini ve Türk dilini bilimsel yoldan araştırmak, tanıtmak, yaymak ve yayınlar yapmak amacıyla; Ankara’da, Atatürk’ün manevî himayelerinde, Cumhurbaşkanının gözetim ve desteğinde, Başbakanlığa bağlı; Atatürk Araştırma Merkezi, Türk Dil Kurumu, Türk Tarih Kurumu ve Atatürk Kültür Merkezinden oluşan, kamu tüzelkişiliğine sahip, «Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu» kurulmuştur.
Kısaltmalar
Bu Kanunda;
a) «Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu»: Yüksek Kurum,
b) «Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yüksek Kurulu»: Yüksek Kurul,
c) «Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yönetim Kurulu»: Yönetim Kurulu,
d) «Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Başkanı»: Yüksek Kurum Başkanı,
e) «Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Genel Sekreteri»: Genel Sekreter,
f) «Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Denetleme Kurulu»: Denetleme Kurulu,
g) «Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumunun kuruluşuna dahil bulunan; Atatürk Araştırma Merkezi, Türk Dil Kurumu, Türk Tarih Kurumu, Atatürk Kültür Merkezi»: bağlı kuruluşlar,
Olarak ifade edilmiştir.
İlkeler
Yüksek Kurumun ve bağlı kuruluşlarının bütün hizmet ve faaliyetlerinde Anayasa çerçevesinde uygulanacak ilkeler şunlardır:
a) Milli mücadele ruhu ve bilinci içerisinde; Atatürk’çü düşünceye, Atatürk ilke ve inkılâplarına, Türkiye Cumhuriyetinin sonsuza kadar var olma şuuruna, kişilerin ve milletin refahına, toplumun mutluluğu inancına, milli kültürümüzü çağdaş medeniyet seviyesinin üstüne çıkarma azim ve kararlılığına bağlı kalmak ve sahip olmak,
b) Topluca Türk vatandaşlarının millî gurur ve iftiharlarda, milli sevinç ve kederlerde, ortak ve bölünmez bir bütün halinde, milli kültür ve ülküler etrafında toplanmasını güçlendirecek doğrultuda hareket etmek,
c) Milli dayanışma ve bütünleşmede Atatürk’çü düşünce, Atatürk ilke ve inkılâplarını, kültür, dil ve tarih değerlerini, birleştirici bir güç olarak göz önünde tutmak; bu değerlere karşı girişilecek her türlü yabancı ve bölücü akımların bilimsel yoldan çürütülmesini esas almak,
d) Kültür, dil ve tarihi değerlerimizin bilimsel yoldan ortaya çıkarılmasını, belgelenmesini, araştırılıp incelenmesini esas almak,
e) Toplumda yaratılan bütün maddî ve manevi kültür değerlerinin; sürekli, düzenli ve kapsamlı bir şekilde birikimini ve gelecek kuşaklara aktarılmasını temel kabul etmek,
f) Milli bütünlük ve güvenlik gereklerini, milli ahlâk değerlerini ve millî gelenekleri koruyucu ve gözetici doğrultuda hareket etmek,
g) Türk dilinin öz güzelliğini ve zenginliğini meydana çıkaracak, O’nu yeryüzü dilleri arasında değerine yaraşır yüksekliğe eriştirecek, kuşaklararası anlayışta ve söyleyişte birleştirici yönde hareket etmek,
h) Türk tarihini ve Türkiye tarihini ve bunlarla ilgili konuları, Türklerin medeniyete hizmetlerini inceler ve elde edilen sonuçları yayarken, milli tarihimizin ve milli tarih değerlerimizin birleştirici bir güç olduğunu esas almak ve Türk milletini şanlı geçmişine yaraşan tarihine sahip kılmak.
İKİNCİ BÖLÜM
Yüksek Kurul, Yüksek Kurumun Organları ve Görevleri
Yüksek Kurul
Yüksek Kurul; Başbakanın veya görevlendireceği Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısının başkanlığında Genelkurmay Başkanı veya Genelkurmay İkinci Başkanı, tanıtma ve enformasyon işlerinden sorumlu Devlet Bakanı, Milli Eğitim Bakanı, Kültür ve Turizm Bakanı, Gençlik ve Spor Bakanı, Millî Güvenlik Kurulu Genel Sekreteri, Yüksek Öğretim Kurulu Başkanı, Yüksek Kurum Başkanı ile Cumhurbaşkanınca seçilen dört üyeden oluşur. Cumhurbaşkanı, gerekli gördüğü hallerde, Yüksek Kurula Başkanlık eder.
Başbakanın gerekli gördüğü hallerde, TRT Genel Müdürü, Başbakanlık Tanıtma Müsteşarı ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarının yetkilileri. Yüksek Kurul toplantısına katılırlar, ancak oylamaya katılamazlar.
Yüksek Kurulun görevleri
Yüksek Kurulun görevleri şunlardır:
a) Bu Kanunda belirtilen amaçların gerçekleştirilmesi, Yüksek Kurumun ve bağlı kuruluşlarının etkin ve verimli biçimde çalışabilmeleri için ilke kararları almak,
b) Bu Kanunda açıklanan amaç ve ilkeler doğrultusunda, milli politikaların oluşmasında, belirlenmesinde, yürütülmesinde ve milli hedeflerin seçiminde esas alınacak milli kültür unsurlarını tespit etmek, bu konularda gerekli gördüğü araştırma ve incelemeleri yaptırmak,
c) Yüksek Kurum Başkanının sunacağı konular hakkında karar vermek,
d) Yüksek Kurumun ve bağlı kuruluşlarının kısa, orta ve uzun vadeli çalışma plan ve programları ile bu kuruluşların bütçelerini onaylamak,
e) Tüzük ve yönetmelikleri incelemek ve karara bağlamak,
f) Bu Kanunda verilen diğer görevleri yerine getirmek.
Yüksek Kurulun çalışma esasları
Yüksek Kurul yılda iki defa toplanır, Başbakanın çağrısı üzerine her zaman olağanüstü toplanabilir.
Toplantı yeter sayısı üyelerin salt çoğunluğu, karar yeter sayısı toplantıya katılanların salt çoğunluğudur.
Toplantı gündemi, Yüksek Kurum Başkanı tarafından hazırlanır ve Başbakanın onayından sonra toplantıdan en az bir ay önce üyelere dağıtılır.
Yüksek Kurulun sekreterya işleri, Yüksek Kurum Başkanlığınca yerine getirilir.
Yüksek Kurulca gerekli görülen kararlar, Resmi Gazete’de yayımlanır.
Yüksek Kurum Başkanı
Yüksek Kurum Başkanı; Yüksek Kurumun temsil, yürütme ve koordinasyon organı ve ita amiridir.
Yüksek Kurum Başkanı, tutum ve davranışları ile bu Kanunun belirlediği amaçları ve ilkeleri benimsemiş, kişilikleri bakımından Yüksek Kurumun hizmet ve faaliyetlerini verimli kılacak bilimsel ve kültürel niteliklerini çalışmaları ile kanıtlamış, yükseköğrenim görmüş, Devlet memuru olabilmek için gerekli niteliklere sahip, Başbakan tarafından, Yüksek Kurulun görüşü alınarak gösterilecek üç aday arasından Cumhurbaşkanınca atanır.
Yüksek Kurum Başkanının görevleri
Yüksek Kurum Başkanının görevleri şunlardır;
a) Yüksek Kurumu yurt içinde ve yurt dışında temsil etmek,
b) Yüksek Kurulun ve Yönetim Kurulunun aldığı kararları yerine getirmek,
c) Yüksek Kurumun amaçlarının gerçekleştirilmesi için gerekli hizmet ve faaliyetleri yönlendirmek,
d) Bağlı kuruluşların, bu Kanun ilkeleri ve Yüksek Kurulun kararları doğrultusunda yapacakları çalışmaları, hizmetleri ve faaliyetleri gözetmek, desteklemek ve bunlar arasında koordinasyon ve işbirliğini sağlamak,
e) Yüksek Kurumun bütçesini, kısa, orta, uzun vadeli çalışma plan ve programlarını, tüzük ve yönetmelik taslaklarını, yürütmeye ilişkin hizmet ve faaliyet esaslarını zamanında hazırlatmak ve yetkili organlara sunmak,
f) Yüksek Kurumun amaçları ile bağdaşmayan veya ilkelere ters düşen çalışma ve faaliyetleri önleyici tedbirleri almak, bu tedbirleri yetkili organların onayına sunmak,
g) Gerektiğinde kurulacak araştırma ve uygulama birimlerinin çalışmalarının, hizmet ve faaliyetlerinin verimli olması için öngördüğü planlama, programlama ve destek tedbirlerini hazırlayarak yetkili organlara sunmak,
h) Bağlı kuruluşların mali ve idari hususlarının denetlenmesi için Denetleme Kurulunu görevlendirmek,
ı) Bu Kanunda gösterilen ve Yüksek Kurulca verilen diğer görevleri yerine getirmek.
Yönetim Kurulu
Yönetim Kurulu, Yüksek Kurum Başkanının başkanlığında, Başkan Yardımcısı, Cumhurbaşkanınca seçilmiş üç üye ve bağlı kuruluşların başkanlarından oluşur. Yüksek Kurum Başkanının bulunmadığı hallerde Yönetim Kuruluna Başkan Yardımcısı başkanlık eder. Genel Sekreter Yönetim Kurulunun toplantılarına iştirak eder, ancak oylamaya katılamaz.
Cumhurbaşkanınca seçilecek üyeler; Başbakan tarafından önerilen, bağlı kuruluşların başkanlarında aranan niteliklere sahip altı aday arasından Cumhurbaşkanınca atanırlar.
Yönetim Kurulunun görevleri
Yüksek Kurumun yürütme organı olan Yönetim Kurulunun görevleri şunlardır:
a) Yüksek Kurulun onayladığı çalışma plan ve programlarının ve aldığı kararlar doğrultusunda amaçların gerçekleştirilmesini, görevlerin etkin ve verimli bir şekilde yerine getirilmesini sağlayacak kararlar almak,
b) Yüksek Kurumun amacına uygun ve özel uzmanlık isteyen konularda; ihtiyaç halinde doğrudan veya bağlı kuruluşların istek ve önerileri üzerine yurt içinde veya yurt dışında, araştırma, inceleme uzman ve elemanlarından oluşan bilimsel araştırma ve uygulama birim veya kolları kurmak ve çalışmalarını izlemek,
c) Yüksek Kurum Başkanının önerilerini karara bağlamak,
d) Bağlı kuruluş başkanlarının teklifi üzerine bu kuruluşların yürütme kurullarının kararlarını en geç bir ay içinde incelemek ve kesin karara bağlamak,
e) Yüksek Kürem bütçesini, tüzük ve yönetmelik taslaklarını görüşmek ve Yüksek Kurula sunmak,
f) Denetleme Kurulu raporlarını değerlendirmek, gerekli kararları almak,
g) Bu Kanunda verilen diğer görevleri yerine getirmek.
Yönetim Kurulunun çalışma esasları
Yönetim Kurulu ayda iki defa toplanır; gerektiğinde Yüksek Kurum Başkanının çağrısı üzerine olağanüstü toplantılar yapar. Toplantı gündemi Yüksek Kurum Başkanı tarafından hazırlanır.
Yönetim Kurulunun kararlarının birer örneği Yüksek Kurula sunulur ve bağlı kuruluşların başkanlarına gönderilir.
Yönetim Kurulunun sekreterya İşleri Genel Sekreterlikçe düzenlenir.
Denetleme Kurulu
Yüksek Kurum Başkanı adına, bağlı kuruluşların mali ve idari hususlarını denetleme organı olan «Denetleme Kurulu» bir başkan ve iki üyeden oluşur.
Denetleme Kurulu Başkan ve üyeleri, mali ve idari denetim yapabilecek nitelikte, yükseköğrenim görmüş, Devlet memuru olabilmek için gerekli niteliklere sahip adaylar arasından, Yüksek Kurum Başkanının önerisi üzerine ikili müşterek kararla atanırlar.
Denetleme Kurulunun görevleri
Denetleme Kurulunun görevleri şunlardır:
a) Bağlı kuruluşların bütçe uygulamaları ile mali ve idari hususlarını denetlemek.
b) Bağlı kuruluşların kısa, orta ve uzun vadeli çalışma plan ve programlarının gerçekleştirilmesinin gerekli kıldığı yatırım, işletme ve malî kaynak sağlanması hususlarında Yönetim Kurulu Başkanlığına bilgi sunmak,
c) Yüksek Kurulun veya Yönetim Kurulunun mali ve idarî hususlarda talep ettikleri araştırma, inceleme ve çatışmaları yerine getirmek.
Yüksek Kurum Başkan Yardımcısı
Yüksek Kurum Başkan Yardımcısı, Yüksek Kurum Başkanının göstereceği ve bağlı kuruluşların başkanlarında aranan niteliklere sahip, üç aday arasından Başbakanın önerisi üzerine müşterek kararla atanır.
Yüksek Kurum Başkan Yardımcısı, Yüksek Kurum Başkanına yardım eder; Başkanın bulunmadığı hallerde onun görevlerini yerine getirir.
Genel Sekreter
Genel Sekreter, yükseköğrenim görmüş, idari tecrübeye ve Devlet memuru olabilmek için gerekli niteliklere sahip adaylar arasından Yüksek Kurum Başkanının önerisi üzerine genel hükümlere göre atanır.
Genel Sekreter, Yüksek Kurumun idari hizmet ve faaliyetlerini yürütür ve bu Kanunda verilen diğer görevleri yerine getirir.
İKİNCİ KISIM
Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumuna Bağlı Kuruluşlar
BİRİNCİ BÖLÜM
Atatürk Araştırma Merkezi
Atatürk Araştırma Merkezinin kuruluşu
Ankara’da Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumunun kuruluşuna dahil, tüzelkişiliğe sahip, bilimsel hizmet ve faaliyetlerde bulunacak olan, «Atatürk Araştırma Merkezi» kurulmuştur.
Atatürk Araştırma Merkezinin amacı
Atatürk Araştırma Merkezinin amacı; Atatürk’çü düşünceyi, Atatürk ilke ve inkılâplarını bilimsel yoldan araştırmak, tanıtmak, yaymak ve bu konularda yayımlar yapmaktır.
Atatürk Araştırma Merkezinin görevleri
Bu Kanunun ilkeleri doğrultusunda Atatürk Araştırma Merkezinin görevleri şunlardır:
a) Atatürk'ün kişiliğini, ilkelerini, Atatürk'çü düşünceyi, Atatürk inkılâplarını aydınlatacak, değerlendirecek bilimsel araştırmalar yapmak veya yaptırmak.
b) Devlet ve toplum hayatına Atatürk'çü düşünceyi, Atatürk ilke ve inkılaplarını kılmak ve yaşatmak için gerekli bilimsel araştırma ve incelemeleri yapmak, elde edilen sonuçları örgün ve yaygın eğitimde kullanılır hale getirmek, ilgili kurum ve kuruluşlara bu konularda ve elde edilen sonuçlar üzerinde önerilerde bulunmak, talepleri halinde gerekli desteği sağlamak,
c) Atatürk, Milli Mücadele ve Türkiye Cumhuriyeti Tarihi ile ilgili Türkçe ve yabancı dillerde yazılmış kitap, broşür, dergi ve benzeri materyalden oluşan bir kitaplık kurmak,
d) Milli Mücadele ve Türk İstiklâl Savaşı, Cumhuriyetimizin kuruluşu ve Cumhuriyet dönemi olayları ile Atatürk ilke ve inkılâplarının oluşmasını belirleyen hertürlü kaynak ve belgeleri toplamak, bunları bilimsel yöntemlerle düzenlemek, inceleme ve araştırma yapacakların hizmetlerine sunmak,
e) Toplumun her kesiminin Atatürkçü düşünce, Atatürk İlkeleri ve inkılâpları konularında, aynı görüş, inanç ve düşüncede birleşmesini sağlayacak açık, kesin ve temel kavramları ortaya koymak üzere; bilimsel araştırmalar yapmak, varılan sonuçları ve bu konulara kaynak teşkil eden fikri materyali ve bu amaçla başta Atatürk'ün eserleri olmak üzere Atatürk'çü düşüncenin yerleşmesinde ve yayılmasında hizmeti geçmiş fikir adamlarının bu konudaki konuşma, konferans ve yazılarını toplayarak yaymak ve yayımlamak,
f) Atatürk'çü düşünceye, Atatürk ilke ve inkılâplarına uygun milli politikaların oluşmasında ve yürütülmesinde, milli hedeflerin tespitinde, seçiminde fikir birikimini sağlayacak tedbirleri almak, bu konularda ilgili kurum ve kuruluşların taleplerini karşılamak,
g) Amaç ve görevleriyle ilgili kongreler, konferanslar, seminerler, kurslar, hertürlü bilimsel toplantılar, geziler, sergiler düzenlemek; yurt içi ve yurt dışı bilimsel toplantılara katılmak,
h) Amaç ve görevleri doğrultusunda süreli ve süresiz yayınlar yapmak, aynı mahiyetteki yayınları desteklemek, yaptığı bütün araştırma, inceleme, kongre, konferans ve seminerlerin sonuçlarını yayımlamak,
ı) Amaç ve görevi ile ilgili konularda inceleme ve araştırma yapacaklara ve lisansüstü çalışmalarda bulunacaklara hertürlü destek ve yardımlarda bulunmak,
j) Yurt içinde ve yurt dışında Atatürk'çü düşünce, Atatürk ilke ve inkılâpları konuları ile Cumhuriyetimizin kuruluşunu hazırlayan ve Cumhuriyet dönemindeki olayların sebepleri ve gelişmeleri konularında üstün başarılı eserler veren, eğitim ve öğretim hayatında ve çalışma alanlarında ve hizmet yerlerinde Atatürk'çü düşünce, Atatürk ilke ve inkılâpları doğrultusunda örnek çalışmalarda bulunan Türk ve yabancı gerçek ve tüzelkişileri çalışmalarında, hizmet ve faaliyetlerinde desteklemek,
k) Amaç ve görevleri ile ilgili olarak, yurt içinde ve yurt dışında yerli ve yabancı, resmi ve özel eğitim, bilim, kültür, sanat kurum ve kuruluşları ile; araştırma merkezleri, arşivler ve benzeri yerlerle ve çeşitli dallardaki araştırmacı, yazar ve sanatkârlarla işbirliğinde bulunmak,
l) Amaç ve görevlerine giren konularda, yurt içi ve yurt dışındaki yayınları izlemek, incelemek, değerlendirmek ve varacağı sonuçları yetkili organ veya kurumlara sunmak,
m) Yüksek Kurulun, Yüksek Kurumun ve bu Kanunun verdiği diğer görevleri yerine getirmek.
Atatürk Araştırma Merkezinin üyeleri
Atatürk Araştırma Merkezinin üyeleri, bu merkezin organlarını oluşturan, hizmet ve faaliyetlerinde görev alan kişilerdir.
Atatürk Araştırma Merkezinin üç türlü üyesi vardır:
a) Asli üye,
b) Şeref üyesi,
c) Haberleşme üyesi.
Atatürk Araştırma Merkezi asli üyeleri
Atatürk Araştırma Merkezinin kuruluş döneminde yirmi asil üyesi vardır. İhtiyaç ve gelişmelerin gerektirdiği durumlarda, Yüksek Kurulun kararı ile bu sayı kırk aslî üyeye kadar çoğaltılabilir. Asli üyeler; bu Kanunda belirlenen amaç ve ilkeleri benimsediğini tutum ve davranışları, bilimsel eserleri, çalışma ve faaliyetleri veya eğitim ve öğretim hizmetleri ile kanıtlamış;
a) Yükseköğrenim görmüş, idari tecrübeye ve Devlet memuru olabilmek için gerekli niteliklere sahip adaylar arasından Yüksek Kurulca seçilen on,
b) Atatürk Araştırma Merkezinin amaçlarının gerçekleştirilmesinde yararlı olabilecek, öğretim elemanları arasından Yükseköğretim Kurulunca seçilen on,
Üyeden ibarettir.
Yükseköğretim Kurulunca seçilecek üyelerin özellikle üniversitelerin «Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüleri»nin temsilini sağlayabilmeleri, gözönünde tutulur.
Asli üyelerin sayılarının arttırılması halinde, yukarıda belirlenen sayı nispetleri aynen uygulanır.
Asli üyelerin sayılarının arttırılması halinde, yukarıda belirlenen sayı nispetdür. Herhangi bir sebeple belirtilen süreden önce üyelik sıfatının sona ermesi halinde, yeni seçilen üye eski üyenin süresini tamamlar.
Atatürk Araştırma Merkezinin şeref üyeleri
Atatürk Araştırma Merkezinin şeref üyeleri şunlardır;
a) Ulu Önder Gazi Mustafa Kemal Atatürk.
b) 2549 sayılı Devlet Mezarlığı Kanununa göre Atatürk'ün en yakın silah arkadaşı olarak tespit edilen ve bu Kanuna bağlı EK -1 sayılı listedeki İstiklâl Harbi Komutanları,
c) Atatürk’çü düşünce, Atatürk İlkeleri ve İnkılâpları konularında üstün hizmet, çalışma ve faaliyetlerini, eserleri veya eğitim ve öğretim veya diğer alanlardaki hizmetleri ile kanıtlamış; Atatürk Araştırma Merkezinin çalışmalarına önemli maddî ve manevi destek sağlamış, Türk veya yabancı uyruklu kişiler arasından Atatürk Araştırma Merkezi Başkanının önerisi, Yürütme Kurulunun oluru ve Bilim Kurulunun kararı ile şeref üyeliğine seçilen kişiler.
Hayatta olan şeref üyeleri, Atatürk Araştırma Merkezi Bilim Kurulunun toplantılarına katılabilirler, ancak oylamaya katılamazlar.
Atatürk Araştırma Merkezi haberleşme üyeleri
Atatürk Araştırma Merkezinin haberleşme üyeleri şunlardır:
a) Üniversitelerin Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitülerinde bulunan öğretim elemanları.
b) Türk Silahlı Kuvvetleri ile emniyet teşkilatına bağlı olanlar dahil yükseköğretim kurumlarında Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi dersi öğretim elemanları,
c) Ortaöğretimde görevli Cumhuriyet Tarihi ve İnkılâp Tarihi dersi öğretmenleri.
d) Atatürk’çü düşünce, Atatürk İlkeleri ve İnkılapları konularında çalışmalarda ve yayınlarda bulunan Türk veya yabancı uyruklu tüzel veya gerçek kişilerdir.
Atatürk Araştırma Merkezi Başkanının önerisi, Yürütme Kurulunun oluru ve Bilim Kurulunun kararı ile haberleşme üyesi olarak seçilen kişiler.
Haberleşme üyeleri, Atatürk Araştırma Merkezinin yurt içi veya yurt dışı hizmet ve faaliyetlerinde yardımcı olurlar.
Atatürk Araştırma Merkezinin organları
Atatürk Araştırma Merkezinin organları şunlardır:
a) Atatürk Araştırma Merkezi Başkanı,
b) Atatürk Araştırma Merkezi Bilim Kurulu,
c) Atatürk Araştırma Merkezi Yürütme Kurulu,
d) Atatürk Araştırma Merkezi Sekreteri,
e) Atatürk Araştırma Merkezi Bilim ve Uygulama Kolları.
Atatürk Araştırıma Merkezi Başkanının nitelikleri ve Başkan ve Başkan Yardımcısının atanmaları
Atatürk Araştırma Merkezi Başkanı, tutum ve davranışları ile Atatürk'çü düşünceyi, Atatürk İlke ve İnkılaplarını benimsediğini, eserleriyle veya eğitim ve öğretim veya diğer hizmet alanlarındaki çalışmaları ile kanıtlamış, yükseköğrenim görmüş Devlet memuru olabilmek için gerekli niteliklere sahip adaylar arasından, Yüksek Kurulun görüşü alınarak Başbakanın önerisi üzerine müşterek kararla atanır.
Atatürk Araştırma Merkezi Başkanının, çalışmalarında kendisine yardımcı olmak üzere asli üyeler arasından önerdiği bir üye, Başkan Yardımcısı olarak ikili müşterek kararla atanır. Atatürk Araştırma Merkezi Başkanının bulunmadığı durumlarda, Başkanın görevlerini yardımcısı yerine getirir.
Atatürk Araştırma Merkezi Bilim Kurulu
Atatürk Araştırma Merkezi Bilim Kurulu; Atatürk Araştırma Merkezi Başkanının Başkanlığında, Başkan Yardımcısı ve asli üyelerin katılması ile oluşur. Başkanın bulunmadığı hallerde, Bilim Kuruluna Atatürk Araştırma Merkezi Başkan Yardımcısı başkanlık eder.
Atatürk Araştırma Merkezi Sekreteri; Bilim Kurulunun toplantılarına iştirak eder, ancak oylamaya katılamaz.
Atatürk Araştırma Merkezi Bilim Kurulunun görevleri
Atatürk Araştırma Merkezi Bilim Kurulunun görevleri şunlardır:
a) Atatürk Araştırma Merkezînin amaçlarının gerçekleşmesi, görevlerinin tam ve etkin biçimde yerine getirilmesi için ilke kararları almak,
b) Tüzük ve yönetmelik taslakları ile Atatürk Araştırma Merkezi Başkanızın veya Yürütme Kurulunun sunacağı hususlar hakkında görüş bildirmek veya karar vermek,
c) Atatürk Araştırma Merkezinin kısa, orta ve uzun vadeli çalışma plan ve programlarını incelemek, görüşleri ile birlikte Yüksek Kurum Başkanlığına sunmak,
d) Yürütme Kurulunun üyelerini seçmek,
e) Bilim ve Uygulama Kolları hakkında gerekli kararları vermek, bunların çalışma düzenleri ile ilgili görüş bildirmek, gerekli seçimleri yapmak.
f) Atatürk Araştırma Merkezinin hizmet ve faaliyetlerinin gerektirdiği hususlar ile baskı ve yayın gibi konularda karar almak veya bu konularda alt çalışma grupları oluşturmak,
g) Atatürk Araştırma Merkezinin yıllık bütçe ihtiyaçlarını belirlemek, bu husustaki görüşleriyle birlikte Yüksek Kurum Başkanlığına sunmak,
h) Bu Kanunun verdiği diğer görevleri yerine getirmek.
Atatürk Araştırma Merkezi Bilim Kurulunun çalışma esasları
Atatürk Araştırma Merkezi Bilim Kurulu yılda iki defa toplanır, ayrıca Atatürk Araştırma Merkezi Başkanının çağrısı üzerine, olağanüstü toplantılar yapar.
Toplantı gündemi Atatürk Araştırma Merkezi Başkanı tarafından hazırlanır ve toplantıdan en az bir ay önce üyelere gönderilir.
Atatürk Araştırma Merkezi Yürütme Kurulu
Atatürk Araştırma Merkezi Yürütme Kurulu; Atatürk Araştırma Merkezi Başkanının başkanlığında, Başkan Yardımcısı ile Bilim Kurulunun kendi asli üyeleri arasından seçtiği dört üyeden oluşur. Seçilen üyelerin görev süresi üç yıl olup müşterek kararla atanırlar. Başkanın bulunmadığı hallerde, Yürütme Kuruluna Atatürk Araştırma Merkezi Başkan Yardımcısı başkanlık eder.
Atatürk Araştırma Merkezi Sekreteri ve gerektiğinde toplantıya çağırılacak Bilim ve Uygulama Kolları Başkanları oylamaya katılamazlar.
Atatürk Araştırma Merkezi Yürütme Kurulunun görevleri
Atatürk Araştırma Merkezi Yürütme Kurulunun görevleri şunlardır:
a) Bu Kanunun esasları ve Atatürk Araştırma Merkezi Bilim Kurulu kararları doğrultusunda; Merkezin bilimsel, idari ve mali işlerini yürütmek, bu görevin gerektirdiği uygulamaya yönelik kararlar almak,
b) Atatürk Araştırma Merkezinin bilimsel çalışmalarının düzenlenmesine, Bilim ve Uygulama Kollarının kurulmasına, belirli konularda yurt içi ve yurt dışı araştırma ve incelemeler için uzman ekiplerin oluşturulmasına ve bunların çalışma esaslarına ilişkin kararlar almak ve Bilim Kuruluna sunmak,
c) Atatürk Araştırma Merkezinin kısa, orta ve uzun vadeli çalışma plan ve programlarını hazırlamak ve Bilim Kurulunun görüşüne sunmak,
d) Atatürk Araştırma Merkezinin çalışma düzenine ilişkin yönetmelik taslaklarını hazırlamak ve Bilim Kurulunun görüşüne sunmak,
e) Atatürk Araştırma Merkezinin yıllık bütçe tasarısını hazırlamak ve Bilim Kurulunun görüşüne sunmak,
f) Atatürk Araştırma Merkezi bütçesinin uygulanmasına ilişkin kararlar almak,
g) Atatürk Araştırma Merkezinin Başkanının önerilerini görüşüp karara bağlamak,
h) Bu Kanunun ve Atatürk Araştırma Merkezi Bilim Kurulunun verdiği diğer görevleri yerine getirmek.
Atatürk Araştırma Merkezi Yürütme Kurulunun çalışma esasları
Atatürk Araştırma Merkezi Yürütme Kurulu, ayda en az iki kere toplanır. Atatürk Araştırma Merkezi Başkanının veya Yürütme Kurulunun en az üç üyesinin yapacağı yazılı talep üzerine olağanüstü toplantılar yapabilir.
Toplantı gündemi Atatürk Araştırma Merkezi Başkanınca hazırlanır. Yürütme Kurulunun kararları, Yüksek Kurum Başkanlığına sunulur.
Atatürk Araştırma Merkezi Başkanının görevleri
Atatürk Araştırma Merkezi Başkanı; Merkezin temsil ve yürütme organı ve ita amiridir. Görevleri şunlardır:
a) Atatürk Araştırma Merkezi Bilim Kurulu ile Yürütme Kurulunun kararlarını uygular.
b) Atatürk Araştırma Merkezini yönetir, Yüksek Kurumla ve diğer bağlı kuruluşlarla ilişkilerini düzenler.
c) Atatürk Araştırma Merkezinin, kısa, orta ve uzun vadeli çalışma plan ve program taslakları ile yıllık bütçe taslağını hazırlar ve yetkili organların görüşlerine sunar.
d) Atatürk Araştırma Merkeziyle ilgili tüzük, yönetmelik ve çalışma düzenine ilişkin yönerge taslaklarını hazırlar ve ilgili organların görüşlerine sunar.
e) Yurt içi ve yurt dışında Atatürk Araştırma Merkezini temsil eder.
f) Atatürk Araştırma Merkezinin yurt içinde veya yurt dışındaki kurum ve kuruluşlarla, özel ve tüzelkişilerle, araştırmacı ve bilim adamları ile ilişkilerini düzenler.
g) Bu Kanunla ve Yüksek Kurumca verilen diğer görevleri yerine getirir.
Atatürk Araştırma Merkezi Sekreteri
Atatürk Araştırma Merkezi Sekreteri, yükseköğrenim görmüş, idari tecrübeye ve Devlet memuru olabilmek için gerekli niteliklere sahip adaylar arasından, Atatürk Araştırma Merkezi Başkanının önerisi üzerine ve genel hükümlere göre atanır.
Atatürk Araştırma Merkezi Sekreteri, Merkezin idari ve mali işlerinin yürütücüsü ve yönlendiricisidir.
Atatürk Araştırma Merkezinin idari hizmet ve faaliyetleri ile bu Kanunda gösterilen diğer görevleri yerine getirir.
Atatürk Araştırma Merkezi Bilim ve Uygulama kolları
Atatürk Araştırma Merkezinin bilimsel çalışmalarını yürütmek ve uygulamaya yönelik hizmet ve faaliyetlerini gerçekleştirmek için Atatürk Araştırma Merkezi Yürütme Kurulunun önerisi, Bilim Kurulunun kararı ve Yüksek Kurum Başkanının onayı ile geçici veya daimi olarak Bilim ve Uygulama kolları kurulurlar. Gerektiğinde bu kollar üniversitelerde de oluşturulabilir.
Bu kolların çalışma konuları ve çalışma düzenleri Atatürk Araştırma Merkezi Bilim Kurulu kararında gösterilir.
Atatürk Araştırma Merkezi Bilim ve Uygulama Kolları Başkanları, Merkezin aslî üyeleri arasından Bilim Kurulunca seçilir ve gerektiğinde aynı Kurulca görevine son verilebilir.
Bu kolların ilişkilerini Başkanları düzenler. Çalışma ve faaliyetlerinden ve görevlerinin yerine getirilmesinden, Başkanlar sorumludurlar.
Kolların faaliyetlerine ait raporlar her üç ayda bir, Atatürk Araştırma Merkezi Başkanlığına sunulur.
İKİNCİ BÖLÜM
Türk Dil Kurumu
Türk Dil Kurumunun yeniden düzenlenmesi
«Ulu Önder Atatürk'ün kutlu eliyle ve O’nun yüce kurucu ve koruyucu Genel Başkanlığı altında kurulmuş olan «Türk Dil Kurumu; tüzelkişiliğe sahip, bilimsel hizmet ve faaliyetlerde bulunacak bir kurum olarak Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumunun kuruluşuna dahil edilmiş ve yeniden düzenlenmiştir.
Türk Dil Kurumunun amacı
Türk Dil Kurumumun amacı; Türk dilinin öz güzelliğini ve zenginliğini meydana çıkarmak, O'nu yeryüzü dilleri arasında değerine yaraşır yüksekliğe eriştirmektir.
Türk Dil Kurumunun görevleri
Bu Kanunun ilkeleri doğrultusunda Türk Dil Kurumunun görevleri şunlardır:
a) Yazılı ve sözlü kaynaklardan Türk dili ile ilgili derleme ve taramalar yapmak,
b) Türk kültüründeki gelişmeye paralel olarak, Türk dilinin özleşmesine, zenginleşmesine ve etimolojisine yarayacak inceleme ve araştırmalar yaparak yazım ve imla klavuzları ve sözlükler hazırlamak, bunları yazmak ve yayımlamak,
c) Türkçe dilbilgisi üzerinde araştırma ve incelemelerde bulunmak, buna dayalı olarak Türk dilinin yapısına uygun dilbilgileri ile Türkçenin tarihi ve karşılaştırmalı dilbilgilerini hazırlamak, bunları yazmak ve yayımlamak,
d) Bütün bilim, sanat ve teknik terim ve kavramlarını karşılayacak Türkçe terim ve kavramların bulunmasına yönelik araştırma ve incelemelerde bulunmak,
e) Milli varlığımızın temel unsurlarından biri olan Türk dilinin kuşaklar arasında birleştirici ve bütünleştirici özelliklerini gözönünde tutarak, yeni nesillerde Türk dili sevgisini ve bilincini kökleştirecek, geliştirecek ve yaygın hale getirecek her türlü tedbirleri almak, araçları hazırlamak, bunları kamu kurum ve kuruluşları ile resmi özel eğitim - öğretim kurumları ve kuruluşlarının, basım ve yayım organlarının hizmet ve yararına sunmak, bu konuda gerekli hertürlü işbirliğinde bulunmak,
f) Türk dili ve Türkçe dilbilgisi konularında kongreler, sempozyumlar, konferanslar, toplantılar, sergiler, geziler düzenlemek; yurt içi ve yurt dışında yapılacak aynı konu ve mahiyetteki toplantılara katılmak,
g) Araştırma ve inceleme sonuçlarını yayımlamak; süreli veya süresiz yayınlar yapmak,
h) Amaç ve görevleri ile ilgili olarak, yurt içinde ve yurt dışında yerli veya yabancı, gerçek ve tüzelkişilerle, eğitim, bilim, kültür, sanat kurum ve kuruluşları, araştırma merkezleri, araştırmacı, yazar ve sanatkârlarla işbirliğinde bulunmak,
ı) Amaç ve görevleri ile ilgili konularda yurt içi ve yurt dışındaki yayınları izlemek, incelemek, değerlendirmek ve varacağı sonuçları Yüksek Kurum Başkanlığına sunmak,
j) Yabancıların Türkçeyi öğrenmesini kolaylaştırıcı bilimsel çalışmalar yapmak,
k) Yüksek Kurulun, Yüksek Kurumun ve bu Kanunun verdiği diğer görevleri yerine getirmek.
Türk Dil Kurumunun üyeleri
Türk Dil Kurumunun üyeleri, bu Kurumun organlarını oluşturan, hizmet ve faaliyetlerinde görev alan kişilerdir.
Türk Dil Kurumunun üç türlü üyesi vardır:
a) Asli üye,
b) Şeref üyesi,
c) Haberleşme Üyesi.
Türk Dil Kurumunun asli üyeleri
Türk Dil Kurumunun kırk aslî üyesi vardır. Asli Üyeler; bu Kanunda belirlenen amaç ve ilkeleri benimsediğini tutum ve davranışları, bilimsel eserleri, çalışma ve faaliyetleri veya eğitim ve öğretim hizmetleri ile kanıtlamış;
a) Yükseköğrenim görmüş, idarî tecrübeye ve Devlet memuru, olabilmek için gerekli niteliklere sahip adaylar arasından Yüksek Kurulca seçilen yirmi,
b) Türk Dil Kurumunun amaçlarının gerçekleştirilmesinde yararlı olabilecek öğretim elemanları arasından Yükseköğretim Kurulunca seçilen yirmi,
Üyeden ibarettir.
Aslî üyelik süresi altı yıldır. Süresi biten üyenin yeniden seçilmesi mümkündür. Herhangi bir sebeple belirtilen süreden önce üyelik sıfatının sona ermesi halinde, yeni seçilen üye eski üyenin süresini tamamlar.
Türk Dil Kurumunun şeref üyeleri
Türk Dil Kurumunun şeref üyeleri şunlardır:
a) Ulu önder Gazi Mustafa Kemal Atatürk,
b) Türk Dil Kurumunun kuruluşu için Hükümete başvuran ve ilk Yönetim Kurulunu oluşturan Ek - 2 sayılı listedeki üyeler,
c) Türk Dil Kurumunun kuruluş amaçları doğrultusunda üstün hizmet, çalışma ve faaliyetlerini; eserleri, eğitim, öğretim veya diğer alanlardaki hizmetleri ile kanıtlamış veya bu amaçlar doğrultusunda yapılan çalışmalara önemli maddi veya manevi destek sağlamış, Türk veya yabancı uyruklu kişiler arasından Türk Dil Kurumu Başkanın önerisi, Yürütme Kurulunun oluru ve Bilim Kurulunun kararı ile şeref üyeliğine seçilen kişiler.
Hayatta olan şeref üyeleri, Türk Dil Kurumu Bilim Kurulunun toplantılarına iştirak ederler, ancak oylamaya katılamazlar.
Türk Dil Kurumunun haberleşme üyeleri
Türk Dil Kurumunun haberleşme üyeleri şunlardır:
a) Türk Silahlı Kuvvetleri ve emniyet teşkilatına bağlı olanlar dahil yükseköğretim kurumlarındaki, anabilim dalı Türk Dili olan eğitim ve öğretim alanında görevli öğretim elemanları,
b) İlköğretim ve ortaöğretimde görevli Türkçe ve Türk Dili ve Edebiyatı öğretmenleri,
c) Türk Dili çalışmalarına eser ve yayınları, önemli maddi veya manevî yardımları ile katkıda bulunan, Türk veya yabancı uyruklu kişiler arasından,
Türk Dil Kurumu Başkanının önerisi, Yürütme Kurulunun olura ve Türk Dil Kurumu Bilim Kurulunun kararı ile haberleşme üyesi olarak seçilen kişiler.
Haberleşme üyeleri, Türk Dil Kurumunun yurt içi ve yurt dışı hizmet ve faaliyetlerinde yardımcı olurlar.
Türk Dil Kurumunun organları
Türk Dil Kurumunun organları şunlardır:
a) Türk Dil Kurumu Başkanı,
b) Türk Dil Kurumu Bilim Kurulu,
c) Türk Dil Kurumu Yürütme Kurulu,
d) Türk Dil Kurumu Sekreteri,
e) Türk Dil Kurumu Bilim ve Uygulama Kolları.
Türk Dil Kurumu Başkanının nitelikleri ve Başkan ve Başkan Yardımcısının atanmaları
Türk Dil Kurumu Başkanı, asit üyelerde bulunması gereken niteliklere sahip adaylar arasından Yüksek Kurulun görüşü alınarak, Başbakanın önerisi üzerine müşterek kararla atanır.
Türk Dil Kurumu Başkanının, çalışmalarında kendisine yardımcı olmak üzere, aslî üyeler arasından önerdiği bir üye, Başkan Yardımcısı olarak ikili müşterek kararla atanır. Türk Dil Kurumu Başkanının bulunmadığı durumlarda, Başkanın görevlerini yardımcısı yerine getirir.
Türk Dil Kurumu Başkanının görevleri
Türk Dil Kurumu Başkanı, Kurumun temsil ve yürütme organı ve ita amiridir. Görevleri şunlardır:
a) Türk Dil Kurumu Bilim Kurulu ile Yürütme Kurulunun kararlarını uygular,
b) Türk Dil Kurumunu yönetir, Yüksek Kurumla ve diğer bağlı kuruluşlarla ilişkilerini düzenler,
c) Türk Dil Kurumunun, kısa, orta ve uzun vadeli çalışma plan ve program taslakları ile yıllık bütçe taslağını hazırlar ve yetkili organların görüşüne sunar,
d) Türk Dil Kurumu ile ilgili tüzük, yönetmelik ve çalışma düzenine ilişkin yönerge taslaklarını hazırlar ve ilgili organların görüşlerine sunar,
e) Yurt içinde ve yurt dışında Türk Dil Kurumunu temsil eder,
f) Türk Dil Kurumunun yurt içindeki ve yurt dışındaki kurum ve kuruluşlarla, gerçek ve tüzelkişilerle, araştırmacı ve bilim adamları ile ilişkilerini düzenler,
g) Bu Kanunla ve Yüksek Kurumca verilen diğer görevleri yerine getirir.
Türk Dil Kurumu Bilim Kurulu
Türk Dil Kurumu Bilim Kurulu, Türk Dil Kurumu Başkanının başkanlığında, Başkan Yardımcısı ve asli üyelerin katılması ile oluşur. Başkanın bulunmadığı hallerde Bilim Kuruluna Türk Dil Kurumu Başkan Yardımcısı başkanlık eder.
Türk Dil Kurumu Sekreteri Bilim Kurulunun toplantılarına iştirak eder, ancak oylamaya katılamaz.
Türk Dil Kurumu Bilim Kurulunun görevleri
Türk Dil Kurumu Bilim Kurulunun görevleri şunlardır:
a) Türk Dil Kurumunun amaçlarının gerçekleştirilmesi, görevlerinin tam ve etkin biçimde yerine getirilmesi için ilke kararları almak,
b) Tüzük ve yönetmelik taslakları ile Türk Dil Kurumu Başkanı veya Yürütme Kurulunun sunacağı hususlar hakkında görüş bildirmek veya karar vermek,
c) Türk Dil Kurumunun kısa, orta ve uzun vadeli çalışma plan ve programlarını incelemek, görüşleri ile birlikte Yüksek Kurum Başkanlığına sunmak,
d) Yürütme Kurulunun üyelerini seçmek,
e) Bilim ve Uygulama Kolları hakkında gerekli kararları vermek, bunların çalışma düzenleri ile ilgili görüş bildirmek, gerekli seçimleri yapmak,
f) Türk Dil Kurumunun hizmet ve faaliyetlerinin gerektirdiği hususlar ile baskı ve yayın gibi konularda karar almak veya bu konularda alt çalışma grupları oluşturmak,
g) Türk Dil Kurumunun yıllık bütçe ihtiyaçlarını belirlemek, bu husustaki görüşleriyle birlikte Yüksek Kurum Başkanlığına sunmak,
h) Bu Kanunun verdiği diğer görevleri yerine getirmek.
Türk Dil Kurumu Bilim Kurulunun çalışma esasları
Türk Dil Kurumu Bilim Kurulu yılda iki defa toplanır; ayrıca Türk Dil Kurumu Başkanının çağrısı üzerine olağanüstü toplantılar yapar.
Toplantı gündemi Türk Dil Kurumu Başkanı tarafından hazırlanır ve toplantıdan en az bir ay önce üyelere gönderilir.
Türk Dil Kurumu Yürütme Kurulu
Türk Dil Kurumu Yürütme Kurulu, Türk Dil Kurumu Başkanının başkanlığında, Başkan Yardımcısı ile Bilim Kurulunun kendi asil üyeleri arasından seçtiği altı üyeden oluşur. Seçilen üyelerin görev süresi üç yıl olup müşterek kararla atanırlar. Başkanın bulunmadığı hallerde, Yürütme Kuruluna Türk Dil Kurumu Başkan Yardımcısı başkanlık eder.
Türk Dil Kurumu Sekreteri ve gerektiğinde toplantıya çağrılacak Bilim ve Uygulama Kolları Başkaları oylamaya katılamazlar.
Türk Dil Kurumu Yürütme Kurulunun görevleri
Türk Dil Kurumu Yürütme Kurulunun görevleri şunlardır:
a) Bu Kanunun esasları ve Türk Dil Kurumu Bilim Kurulunun kararları uyarınca, kurumun bilimsel, idari ve mali işlerini yürütmek, bu görevin gerektirdiği uygulamaya yönelik kararlar almak,
b) Türk Dil Kurumumun bilimsel çalışmalarının düzenlenmesine, Bilim ve Uygulama Kollarının kurulmasına, belirli konularda yurt içi veya yurt dışı araştırma ve incelemeler için uzman ekiplerin oluşturulmasına ve bunların çalışma esaslarına ilişkin kararlar almak ve Bilim Kuruluna sunmak,
c) Türk Dil Kurumunun kısa, orta ve uzun vadeli çalışma plan ve programlanın hazırlamak ve Bilim Kurulunun görüşüne sunmak,
d) Türk Dil Kurumunun çalışma düzenine ilişkin yönetmelik taslaklarını hazırlamak ve Bilim Kurulunun görüşüne sunmak,
e) Türk Dil Kurumunun yıllık bütçe tasarısını hazırlamak ve Bilim Kurulunun görüşüne sunmak,
f) Türk Dil Kurumu bütçesinin uygulanmasına ilişkin kararlar almak,
g) Türk, Dil Kurumu Başkanının önerilerini görüşüp karara bağlamak,
h) Bu Kanunun ve Türk Dil Kurumu Bilim Kurulunun verdiği görevleri yerine getirmek.
Türk Dil Kurumu Yürütme Kurulunun çalışma esasları
Türk Dil Kurumu Yürütme Kurulu, ayda en az iki kere toplanır. Türk Dil Kurumu Başkanın veya Yürütme Kurulunun en az dört üyesinin yazılı talebi üzerine olağanüstü toplantılar yapabilir.
Toplantı gündemi Türk Dil Kurumu Başkanınca hazırlanır. Yürütme Kurulunun kararları Yüksek Kurum Başkanlığına sunulur.
Türk Dil Kurumu Sekreteri
Türk Dil Kurumu Sekreteri, yükseköğrenim görmüş idari tecrübeye ve Devlet memuru olabilmek için gerekli niteliklere sahip adaylar arasından Türk Dil Kurumu Başkanının önerisi üzerine ve genel hükümlere göre atanır.
Türk Dil Kurumu Sekreteri, Kurumun idarî ve malî işlerinin yürütücüsü ve koordinatörüdür; Türk Dil Kurumunun idari hizmet ve faaliyetleri ile bu Kanunda gösterilen diğer görevleri yerine getirir.
