İdare Hukuku - Kamulaştırma

1- Kamulaştırma Kanunu’nun 5. maddesinde kamu yararının hangi makamlar tarafından alınacağı, 6. maddesinde ise kamu yararının hangi makamlar tarafından onaylanacağı yer almaktadır. KK m. 6/3 f. uyarınca: “Onaylı imar planına veya ilgili bakanlıklarca onaylı özel plan ve projesine göre yapılacak hizmetler için ayrıca kamu yararı kararı alınmasına ve onaylanmasına gerek yoktur. Bu durumlarda yetkili icra organınca kamulaştırma işlemine başlanıldığını gösteren bir karar alınır.”

Somut olayda 1/5000 ölçekli nazım imar planı olduğuna göre ona dayanılarak yapılacak bir kamulaştırma için ayrıca kamu yararı kararı alınmasına ve bunun da onaya sunulmasına gerek yoktur.

2- İdare, kamu yararının gerektirdiği bir halde öncelikle kamulaştırılacak taşınmazın bedelini ödenek olarak ayırdıktan sonra o idarenin karar organı kamu yararı kararı alır. Kamu yararı kararı eğer onay aşaması varsa kanunda öngörülen makamın onayından geçtikten sonra tamamlanır. İdare, kamulaştırmak istediği taşınmaza tapu kütüğünden idari şerh koydurur. İdari şerh konulduğu anda, taşınmaz malikinin hakları kısıtlanmaya başlamış demektir ve kanunun sistematiğine göre kamulaştırmadan önce yapılacak işlemler bitmiş ve kamulaştırma süreci başlamış demektir.

KK. madde 8’e göre kamulaştırma işlemi gerçekleştirilmeden önce taşınmaz maliki olan özel hukuk kişisiyle özel hukuk hükümlerine göre anlaşmaya çalışmak şarttır. İdare, satın alma usulünde tıpkı bir özel hukuk kişisi gibi karşısındakiyle denk bir şekilde, irade serbestisi çerçevesinde anlaşmaya çalışıp, malikten taşınmazını satmasını isteyecektir.

İdare öncelikle kendi içerisinde konunun uzmanlarından bir kıymet takdir komisyonu kuracaktır. Kurulan bu kıymet takdir komisyonu, taşınmazın cinsi ve nevine, yüzölçümüne göre ve beyan edilen vergi matrahına göre ve civardaki taşınmazın kıymetine göre bir bedel belirleyecektir. İdare, taşınmaz malikine tespit ettiği bedel üzerinden satın alma veya trampa yoluyla başka bir yerden arazi verme gibi tekliflerde bulunacaktır. Bu teklif yapılırken idarenin kıymet takdir komisyonunun belirlediği bedel, taşınmaz malikine bildirilmeyecektir. Resmi yazıyla taşınmaz malikine taşınmazı satın almayı teklif edilecektir. Taşınmaz maliki veya malikin yetkili temsilcisi bu yazının tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içerisinde taşınmaz malını pazarlıkla anlaşarak satmak veya trampa yoluyla devretmek isterse idareye bu yöndeki niyetini açıklayan bir dilekçeyle başvurur. İdarenin oluşturduğu uzlaşma komisyonu bir tarih belirler ve o tarihte pazarlık yapılır. Pazarlık sonucunda anlaşma çıkarsa, pazarlığa katılanlar alım satım akdini imzalar. Anlaşmanın imzalanmasından itibaren 45 gün içerisinde idare taşınmazın bedeli olarak anlaşılan miktardaki parayı hazır eder. Malik veya temsilcisi, tapu kütüğünde idare lehine mülkiyetinden ferağ eder, idare kamulaştırma bedelini malike öder. Kamulaştırma usulü çerçevesinde başlayan ve uzlaşma komisyonu ile malik arasındaki pazarlık sonucu üzerinden belirlenen miktara göre alım satım akdi kurulan bu hal de kanuna göre kamulaştırma yolu ile gerçekleşen bir satım akdi sayılır. Ancak bu ihtimalde, malik iradesiyle sattığı için kamulaştırma işleminin iptali için idari yargıda, taşınmazın bedeline itiraz için adli yargıda dava açamaz.

İdare ile taşınmaz maliki arasında anlaşma olmazsa idare taşınmazın bulunduğu yerdeki asliye hukuk mahkemesinde bedel tespiti ve taşınmazın idare adına tescili talepli bir dava açacaktır.