2008/8 2008/8 Sayılı Genelge

Piyasa gözetimi ve denetimi faaliyetleri kapsamında 1705 sayılı Ticarette Tağşişin Men’i İhracatın Murakabesi ve Korunması Hakkında Kanun, 3516 sayılı Ölçüler ve Ayar Kanunu, 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ve 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanması Hakkında Kanunda tanımlanan kabahatler ve uygulanacak idari yaptırımlara (idari para cezaları ve mülkiyetin kamuya geçirilmesi) ilişkin olarak, 5728 sayılı Temel Ceza Kanunlarına Uyum Amacıyla Çeşitli Kanunlarda ve Diğer Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile getirilen değişikler çerçevesinde uygulamada çeşitli tereddütler yaşandığı bilinmektedir.

Diğer yandan 5560 sayılı Kanunla değişik 5326 sayılı Kabahatler Kanununun getirmiş olduğu sistem (bu Kanun hükümleri) ile yukarıda anılan Kanunların ceza hükümlerinin uygulanması konusunda da tereddütler bulunduğu anlaşılmıştır.

Piyasa gözetimi ve denetimi ile ilgili kanunların uygulamalarına konu olarak yapılan diğer denetimlerde idari ve adli yaptırımların uygulanmasına yönelik tereddütlerin giderilmesi amacıyla, uygulama, mevzuat çerçevesinde aşağıda açıklanan usul ve esaslara göre yapılacaktır.

I. KANUNLARIN UYGULAMA ÖNCELİĞİ

1) Genel Kanun - Özel Kanun (Genel Hüküm -Özel Hüküm)

Hakkında özel hüküm bulunan hallerde özel hüküm ya da özel kanun uygulanır. Ancak, özel kanunda hüküm bulunmayan hallerde, genel hükümler uygulanır.

2) Kanunların zaman bakımından uygulanması

Kural olarak; yeni kanunda, önceki kanunlarda yer alan hangi hükümlerin ya da kanunların yürürlükten kaldırıldığı gösterilir. Aksine açık hüküm olmadıkça her olay hakkında, kural olarak, olayın gerçekleştiği tarihte yürürlükte olan hukuk kuralları uygulanır. Aynı konuyu düzenleyen birden fazla kanun varsa;

2.1. Sonraki özel kanun (ya da özel hüküm) ile önceki genel kanun (ya da hükmü) arasında çatışma yoktur; çünkü sonraki özel kanun, o konularda önceki genel kanunu değiştirmiş kabul edilir.

2.2. Sonraki genel kanun (ya da hüküm) aksine açık hüküm olmadıkça, önceki özel hükmü değiştirmez. Dolayısıyla özel hüküm uygulanır.

2.3. Eşdeğer nitelikli kanunlar (hükümler) bakımından; aynı konuda iki genel veya iki özel kanun var ise, sonraki hüküm ya da kanun öncekini yürürlükten kaldırmış sayılır ve sonraki kanun ya da hüküm uygulanır.

3) 1705 sayılı Ticarette Tağşişin Men’i İhracatın Murakabesi ve Korunması Hakkında Kanun ile 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun, ürünlerin teknik düzenlemelerine uygunluğunu düzenleyen iki ayrı genel nitelikli kanundur. Ancak 4703 sayılı Kanun daha sonra çıkan bir kanun olduğundan, önceki 1705 sayılı Kanunu yürürlükten kaldırmış sayılır ve dolayısıyla piyasa gözetimi ve denetiminde kabahatin tespitinde ve idari yaptırım uygulanmasında 4703 sayılı Kanun uygulanır.

4) 3516 sayılı Ölçüler ve Ayar Kanunu, düzenlediği konu itibariyle, diğer üç kanuna göre özel niteliklidir. Dolayısıyla düzenlediği metroloji konusunda bu Kanun hükümlerinin uygulanması esastır. Ölçü ve ölçü aletleri ile ilgili denetimler ve ceza uygulamaları 3516 sayılı Kanun hükümlerine göre yürütülecektir. 3516 sayılı Kanunun 14 üncü maddesinde belirtilen yasaklara aykırı davranılması halinde, aynı Kanunun değişik 15 inci ve 16 ncı maddeleri uygulanacaktır.

Ancak, 3516 sayılı Kanun kapsamında metrolojik yönden tespit edilen aykırılığın yanı sıra ürün aynı zamanda güvensiz ise (temel emniyet gereklerini karşılamamakta ise) bu durumda, 4703 sayılı Kanunun ürün güvenliğine ilişkin hükümlerine göre idari para cezası da uygulanabilecektir.

ÖRNEK: Elektrikle çalışan bir tartı aletinde elektrik kaçağı bulunması, ürünün güvensiz hale gelmesine yol açar. Bu durumda söz konusu tartı aletini, 4703 sayılı Kanuna göre güvenli olarak piyasaya arz etmeyen üreticiye, bu Kanunun 12 nci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine göre idari para cezası uygulanması gerekir. Güvensizliğe yol açan fiil aynı zamanda yanlış tartıma da yol açıyor olabilir. Bu durumda yine de ürün güvensizliğinden dolayı 4703 sayılı kanuna göre tek bir ceza uygulanacaktır. Ancak güvensizliğe yol açan fiil ile yanlış tartıma yol açan fiil, iki ayrı fiil ise, her iki fiil için ayrı ayrı ceza uygulaması yapılacak yani 4703 ve 3516 sayılı kanunlar ayrı ayrı uygulanacaktır.

5) 4703 sayılı Kanunun 12 nci maddesinin ikinci fıkrası, bu Kanundaki idari para cezaları, aynı fiilin bir suç veya daha ağır idari para cezası ile cezalandırılmayı gerektiren kabahat oluşturmaması halinde uygulanacağını hükme bağlamıştır. Buna göre; aynı fiil herhangi bir kanunda suç sayılmamak şartıyla, 4703 sayılı Kanun ile bir başka kanunda kabahat olarak düzenlenmiş ve her iki kanunda da karşılığı idari para cezası yaptırımına bağlanmış ise, mevcut durumda hangi kanundaki idari para cezası miktarının fazla olduğuna bakılarak uygulama ona göre yapılacaktır. Bu düzenleme Kabahatler Kanunun 15 inci maddesinin üçüncü fıkrasına paralel bir düzenlemedir.