Sayfa 741Prof. Dr. İsmail KIRCA…
1. Son yıllarda gerek dünyada gerek ülkemizde aile şirketleri ve aile anayasası kavramlarının sıkça birlikte anıldığına ve konuyla ilgili hem uygulamaya dönük hem teorik çalışmalar yapıldığına tanıklık etmekteyiz. İnternet ortamında yapılacak kısa bir araştırma, bu hususun teyidine yetecektir. Öncelikle yönetim bilimcilerin ilgilendiği konu, daha sonra hukukçuların da ilgi alanı içine girmiştir…
Küçük ve orta büyüklükte işletmeler, bütün ülkelerin ekonomileri bakımından büyük…
Aile anayasası ile birlikte, ticaret şirketleri bakımından şirket sözleşmesi ve pay…
Hâlihazırda hukukumuzda aile anayasası hakkında pozitif bir düzenleme bulunmamak…
2. Kurumu ifade etmek üzere “aile anayasası” (İng., Family Constitution;…
Bilindiği üzere “anayasa” kavramının maddî ve şeklî olmak üzere başlıca iki farklı…
Öyle anlaşılmaktadır ki, aile anayasası teriminin tercihinde, hem maddî hem şeklî…
3. Yukarıda vurgulandığı üzere aile anayasası, aile şirketi kavramıyla birlikte anılmaktadır.…
Şirket kavramı ile akla ilk gelen, ticaret şirketleri (bkz. TTK m. 124.1) ve bunlar…
Adî şirketin varlığında da aile anayasasına ihtiyaç duyulabilir. Hattâ bir işletmenin…
4. Aile anayasasının hazırlanmasını doğuran ihtiyaçlar muhteliftir ve aileden aileye farklılık gösterebilir. Bu konuda öne çıkan sebeplerin başlıcaları şunlardır:Bir kere, çoğu kez kurucu (aile büyüğü) şirkette her şeye hâkimdir, şirketin varlığı…
Bundan başka, pay sahipleri dışında kalan aile bireyleri (çocuklar gibi) şirkette…
Pay sahiplerinin sağlığında, ölüm hâlinde kimlerin pay sahibi olacağı konusunda aile…
Ayrıca payların aile bireyleri arasında farklı oranlarda dağıtılması ve dağıtım sonucunda…
Yine, çoğu kez bir arada yaşamalarından ve akrabalık ilişkisi gereği sıkça aynı ortamlarda…
Bütün bu sebepler dikkate alındığında aile anayasasına duyulan ihtiyaç ile “belirlilik”…
Nihayet tecrübeler göstermiştir ki, şirket sözleşmesi ve pozitif düzenlemeler aile…
5. Her ne kadar aile anayasası ihtiyacını doğuran sebepler aileden aileye farklılık gösterse de aile şirketlerine ilişkin bazı sorunların ortak nitelik taşımasından ötürü örnek aile anayasası metinleri hazırlama gayretlerinin varlığına işaret etmek gerekir.…
Ankara Sanayi Odası Aile Anayasası metni bildiğimiz tip (örnek) metindir, yani metinde…
Alman Aile İşletmeleri Yönetim İlkeleri’nde ise, Ankara Sanayi Odası Aile Anayasası’ndan…
Yukarıdaki iki örnek metin ve tesadüf ettiğimiz diğer metinler birlikte göz önünde…
İçerikleri nasıl olursa olsun aile anayasalarıyla amaçlanan, daha önce vurguladığımız…
6. Aile anayasaları ile şirket (esas) sözleşmeleri karşılaştırıldığında, öncelikle iki metnin içerik bakımından birbirinden farklı olduğu görülecektir. Buna göre, aile anayasalarında ailenin yönetimi, aile bireyleri arasında iyi ilişkilerin korunması, aile değerleriyle ilgili hususlar ve aile bireyleri arasındaki anlaşmazlıkların çözümü gibi şirketler hukukuyla ilgili olmayan konulara da yer verilmektedir. Bundan başka, ilgililer çevresi şirket sözleşmesine nazaran daha geniş olduğundan aile anayasalarında herkesin anlayabileceği (teknik olmayan) bir dil kullanılır. Oysa pür hukukî bir metin olmasından ve daha çok iş hayatının içinde olanlar ile hukukçuları ilgilendirmesinden ötürü şirket sözleşmesinde teknik bir dil kullanılır. Ayrıca aile anayasalarında birçok durumda düzenlenen konu hakkında genel ifadelerin kullanılması tercih edilirken şirket sözleşmelerinde hükümler ilgili konuyu somut ve ayrıntılı biçimde düzenler. Yine aşağıda değinileceği üzere, şirket sözleşmesinden farklı olarak aile anayasasında çoğu kez hukuken bağlayıcı nitelik taşımayan hükümlere de tesadüf edilmektedir. Nihayet, aile anayasasının değiştirilmesi için oybirliği koşulu veya ağırlaştırılmış nisaplar arandığı hâlde şirket sözleşmesinin değiştirilmesinde oybirliği koşulu veya ağırlaştırılmış nisaplar istisna teşkil etmektedir.7. Aile anayasasını imzalayanlar ile aile şirketinin ortaklarının (pay sahiplerinin)…
Şirketin pay sahiplerine ödünç verme (TTK m. 358, 644.1.b), yani ortaklar carî hesabının…
Aile anayasasına işlerlik kazandırmak için mevcut pay sahibi aile üyelerinin ölümleri…
Aile anayasalarında aile hukukuyla ilgili düzenlemelere de tesadüf edilebilir. Örneğin…
8. Aile şirketlerinde pay sahibi sözleşmesinin akdedilmesine ihtiyaç duyulan…
9. Özellikle ortaklarının tamamının aile anayasasını imzaladıkları aile şirketlerinde, şirket sözleşmelerinin yorumlamasında ve boşluklarının doldurulmasında aile anayasalarından yararlanılabileceği kabul edilmektedir. Örneğin şirket sözleşmesinde yer verilen “çocuk” kavramının evlât edinilen kişiyi kapsayıp kapsamadığı konusunda yaşanan bir yorum uyuşmazlığının çözümünde bu hususta açık bir hüküm içeren aile anayasasına başvurulabilmelidir…
EN
TR
