Bilindiği gibi, 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunununda 24.12.1980 gün ve 2361 sayılı, 1.5.1981 gün ve 2454 sayılı Kanunlarla yapılan değişiklikler hakkında çıkartılan çeşitli tarihli Genel Tebliğlerle gerekli açıklamalar yapılmış bulunmaktadır.
Bu defa, Gelir Vergisi Kanununda 31.12.1981 gün ve 2574 sayılı Kanunla yapılan değişiklikler ile bu güne kadar Bakanlığımıza intikal eden tereddüt konusu olaylarla ilgili olarak aşağıdaki açıklamaların yapılması gerekli görülmüştür.
I - İSTİSNA VE MUAFLIKLAR :
A - Dar Mümelleflere İlişkin İhracat Muaflığı :
Gelir Vergisi Kanununun 7/1 inci maddesinin parantez içi hükmünde 2361 sayılı Kanunla yapılan değişiklikten önce mevcut ihracat muaflığı müessesesi, 2574 sayılı Kanunun 1 nci maddesi ile yeniden ihdas edilmiş bulunmaktadır.
Değişikliğin yürürlüğe girdiği 1 Ocak 1982 tarihinden itibaren, dar mükelleflerden iş merkezi Türkiye'de bulunmayanlar, ihraç edilmek üzere Türkiye'den satın aldıkları veya imal ettikleri malları Türkiye'de satmaksızın yabancı memleketlere gönderdikleri takdirde bu işlerden sağladıkları kazançları Gelir Vergisi Kanununun ilgili hükmü gereğince vergiye tabi tutulmayacaktır.
Ancak, 1 Ocak 1981 ile 31 Aralık 1981 tarihleri arasında dar mükellefler tarafından elde edilen söz konusu kazançlar, bu mükellefler tarafından verilecek yıllık beyanname ile beyan edilecek ve Kurumlar Vergisi Kanununun 18, 19 ve 2573 sayılı Kanunla kaldırılmadan önce mevcut mükerrer 19 uncu maddeleri hükümlerine göre vergilendirilecektir.
B - Serbest Meslek Kazançlarda İstisna :
Gelir Vergisi Kanununun serbest meslek kazançlarında istisnayı düzenleyen 18 nci maddesinde 2574 sayılı Kanunla yapılan değişiklikle, daha önce bu istisnanın uygulanabilmesi için gerekli olan "eserlerin kitap, resim, heykel ve nota halinde olması veya bilimsel makalelerin fakülte, akademi ve yüksek okullarca yayınlanması" esası, daha geniş kapsamlı bir düzenlemeye tabi tutulmuştur. Buna göre; şiir, hikaye, roman, makale, röportaj, karikatür, film, radyo ve televizyon senaryo ve oyunu gibi eserlerin gazete, dergi, radyo ve televizyonda yayınlanmasından elde edilen kazançlarda 1.1.1982 tarihinden itibaren istisna kapsamına alınmıştır.
Söz konusu istisnanın uygulanmasında, aşağıda yer alan şartların topluca mevcudiyeti zorunlu olup, bu şartlardan herhangi birisini taşımayan gelirlerin istisnadan faydalanması mümkün bulunmamaktadır.
1. Elde edilen gelir serbest meslek kazancı olmalıdır. Sözlü veya yazılı bir hizmet sözleşmesi ile herhangi bir işverene bağlı olan kişinin, hizmet sözleşmesi kapsamına giren faaliyetleri 18 nci madde belirtilen faaliyetlerden olsa dahi, söz konusu faaliyetlerden sağladığı gelir serbest meslek kazancı olmayıp ücret olduğundan, bu maddede yer alan istisnadan faydalanması mümkün bulunmamaktadır.
2. Söz konusu serbest meslek kazancı; müellif, mütercim, heykeltraş, ressam bestekar ve mucitler veya bu sayılanların kanuni mirasçıları tarafından elde edilmiş olmalıdır.
3. Kazanç yukarıda açıklanan kişiler tarafından;
a) Şiir, hikaye, roman, makale, röportaj, karikatür, film, radyo ve televizyon senaryo ve oyunu gibi eserlerinin gazete, dergi, radyo ve televizyonda yayınlanması,
b) Kitap, resim, heykel ve nota halindeki eserleri ile ihtira beratlarını satmaları veya bunlar üzerinde mevcut haklarını devir ve temlik etmeleri veya kiralamaları,
karşılığında elde edilmiş olmalıdır.
4. Yukarıda sözü edilen eserlerin 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Hakkındaki Kanun hükümlerine göre, eser niteliğinde olması ve ihtira beratlarının da tescil edilmiş bulunması gereklidir.
Bilindiği gibi, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Hakkındaki Kanunun 1 nci maddesine göre, eser tabiri "sahibinin hususiyetini taşıyan ve kanun uyarınca ilim, edebiyat, musiki, güzel sanatlar ve sinema eserleri sayılan her nev'i fikir ve sanat mahsulleri" olarak tanımlanmış, aynı Kanunda eser sayılan fikir ve sanat mahsulleri ile bunların kapsamına giren eserler ilim ve edebiyet eserleri ile musiki eserleri, güzel sanat ve sinema eserleri olmak üzere dört grup halinde sayılmıştır.
Diğer taraftan, ihtira beratlarına konu olan buluşların ticari veya sınai bir faaliyete bağlı olarak değerlendirilmesi, yani her hangi bir işletmeye dahil ihtira beratının satılması, devir ve temliki veya kiralanması yada ihtira beratına konu olan buluşun üretilerek satılması hallerinde de elde edilen kazanç, serbest meslek kazancı kapsamına girmeyeceğinden söz konusu istisnadan yararlanamayacaktır.
Müellif, mütercim, heykeltraş, ressam, bestekar ve mucitler ile bunların kanuni mirasçılarının yukarıda sayılan şartları topluca taşıyan serbest meslek faaliyetine ilişkin olup bir takvim yılı içinde elde ettikleri hasılatın 200.000 lirası, yurt dışında elde ettikleri hasılatın ise ayrıca 400.000 lirası Gelir Vergisinden müstesnadır.
EN
TR
