Atipik trampanın prototipi: Denklik parası eşliğinde eski - yeni trampası
Nitelendirilmesi en zor ve en çekişmeli sözleşme, kullanılmış eski eşya ile sıfırda,…
Otomobil piyasasından bir örnekle başlayalım: Sıfır kilometrede bir otomobili satın…
Bu alışverişte, satıcı (oto galerisi), pahalı yeni taşıtı satabilmek için, genelde,…
Bu tür alışverişler "eskiyi getir, yeniyi götür" sloganıyla son zamanlarda yalnız…
Bu özgün sözleşmeyi irdeleyen hukukçunun aklına ilk gelen hukuksal nitelendirme seçeneği…
Olağan satımda asıl edimi oluşturan satış parasını ödeme yerine ikincil yedek edim olarak kullanılmış mal verme konusundaki seçimlik yetki üzerinde bir nebze duralım:…
Bilindiği gibi, borçluya sözleşmede baştan saptanmış bir edimi sonradan tek yanlı olarak değiştirme ve borçlanılmış asıl edimin yerine başka bir (ikincil, yedek) edim seçip verme (edimi ikame) yetkisi tanındığında, bu yetkiye "seçimlik yetki" (facultas alternativa) denir.…
Seçimlik yetkide tek tür bir edim yükümü, ama başka bir edimi onun yerine verme (ikame etme) şansı söz konusu olmaktadır. "Unum in obligatione, duo in solutione" formülüyle açıklanır bu.…
Sözleşmenin hukuksal rejimini belirleyen de bu seçimlik yedek edim olmayıp, sözleşmede baştan öngörülmüş asıl edimdir.…
Eğer yedek edim herhangi bir nedenle yerine getirilemezse, borç salt asıl edime indirgenmiş bir borç olarak varlığını sürdürür. Başka bir anlatımla, yedek edimin ifası olanaksızlaşırsa, birincil, başat, asıl edim yine ön plana çıkar. Bu arada yedek edim "ayıplı"…
Eğer böylesi bir edim değiştirme operasyonu tarafların ifa aşamasındaki anlaşmasıyla kotarılırsa, "ifa yerine edim" (datio in solutum) söz konusu olur. İşin niteliği gereği, ifa yerine edimde herhangi bir ifa engeli düşünülemez.…
Yedek edimle ifada bulunma konusundaki seçimlik yetki üstüne bu kısa açıklamadan sonra, kullanılmış taşıtını satış parasının bir bölümü yerine oto galerisine kabul ettiren müşteri arasındaki örnek sözleşmemize dönecek olursak:…
Acaba bu sözleşme için, seçimlik yetki veya ifa yerine edim bağlamında "yedek edimli…
Bu soruya verilmesi gerekli yanıt olumsuzdur. Böyle bir nitelendirme somut ilişkide…
Unutulmasın ki, müşteri sırf kullanılmış eski aracına satıcı galeri tarafından biçilen…
Bu gerçek karşısında, müşterinin sonradan ortaya çıkan birtakım aksilikler yüzünden…
Bu durumda yapılacak iş, sözleşmeyi değişik bir hukuksal nitelendirmeye tâbi tutmaktır.…
İşte o zaman, eski aracın teslimi, borçlunun sorumluluğunu gerektirmeyecek biçimde…
Müşterinin eski taşıtını "ayıplı" veya "zaptlı" olarak teslim etmesi olasılığına…
Kimi hukukçular bu doyurucu hukuksal sonuca ulaşabilmek için, mutlaka "yedek edimli…
Sözleşmenin nitelendirilmesi tartışmasının pratik önemini somut bir olayda, aynı…
A, aslında 20.000 lira eden kullanılmış eski otosunu gerçek değerinden yüzde yüz…
Gelgeldim, aksilik bu ya, A, B’ye eski otosunu henüz teslim edemeden, bu oto onun…
Bu olayda A’nın çıkarlarına hiç de uygun düşmeyecek şöyle bir hukuksal akıl yürütmeye…
A için bir yıkım oluşturabilecek olan böylesi duyarsız bir akıl yürütme yolu izlenmemeli,…
Olayda taraflarca izlenen amaç ışığında, A'nın kullanılmış eski aracının teslimi…
Değişik bir söyleyişle: Kullanılmış aracın para yerine teslimi salt "asıl para ödeme…
Unutulmasın ki, yeni aracın yüksek satış parasının diriltilmesi müşteri için hazırlıklı…
Müşteriden yana çözüm için izlenecek mantıksal yol açıktır: Buradaki somut ilişkide…
Özetleyerek yineleyelim: Örnekteki sözleşme; tarafların iradesi, amacı ve tüketicinin…
Bu nitelendirme karşısında A 120.000 lirayı ödeme borcundan, B de yeni aracı devretme…
Bir formülde toparlayalım: Trampa ediminin bölümsel imkansızlığı = Tümel imkansızlık…
Bir şemada gösterelim:…
Anlaşmanın özü, eski taşıtın asıl edimin belirli bir bölümünü oluşturduğu, tip kaynaşması…
Böylece, tüketiciden yana sosyal bir yaklaşımla, Avusturya hukukunun "in dubio pro permutatio" yorum…
Öyleyse, eski aracın batması üzerine, alıcı A'nın asıl edimini (ki bu bir trampa…
Gerçi imkansızlık salt eski aracın devrine ilişkin bölümsel bir imkansızlık görünümündedir.…
Eğer müşterinin kullanılmış eski taşıtı satımla bağlantılı bir komisyon gereğince satıcıya bırakılmışsa ve bu arada kullanılmış otonun baştan kararlaştırılmış olan görece yüksek satış parası da daha baştan satıcı oto galerisine temlik edilmişse, eski aracın, bünyesindeki ayıp yüzünden satılamaması halinde yine aynı çözüm geçerli olmalıdır. Öyle ki oto galerisi bağlantılı iki sözleşmeyi, yani satımı ve komisyonu ancak birlikte çözebilmeli; yoksa salt eski araca ilişkin komisyon sözleşmesini çözüp yeni aracın tüm parasal karşılığını talep edememelidir.…
EN
TR
