EN
TR
Sürpriz karar verme yasağına belirgin olarak, ilk defa 1959 tarihli Su Komisyonu…
1959 tarihli Su Komisyonu Tasarısının 89’uncu maddesi yasalaşmamıştır(226).…
Umar, sürpriz karar verme yasağının Türk hukuk öğretisinde ve içtihatlarda 1960’lı ve 1970’li yıllarda dahi işlenen bir konu olmadığını, ilk defa Postacıoğlu…
Postacıoğlu, öncelikle, 1974 tarihli eserinde, hâkimin hukukî sebepleri taraflar için sürpriz teşkil etmemesi kaydıyla re’sen dikkate alabileceğini, tarafların vakıaları belirli hukukî sebepler altında sunmalarının rasyonel bir yargılamada uyuşmazlığı sürprizlere kapatacağını ve tarafı sürpriz içinde bırakacak bir yargılama usûlünün sürece hâkim olmasının uygun olmayacağını ifade etmiştir(228)…
Postacıoğlu, Umar’ın işaret ettiği 1975 tarihli eserinde hukukî sebepteki bakış açısı değişikliği ekseninde şu ifadelere yer vermiştir(229)…
“[V]akıalar aynı kaldığı halde, bunlara kabili tatbik diğer bir hukukî sebebin, geç de olsa belirtilmesi diğer tarafı bu izah karşısında vaziyet almasına imkân …
Alangoya, sürpriz karar verme yasağını 1086 sayılı Hukuk Usûlü Muhakemeleri Kanununun 75’inci maddesi kapsamında ele almaktadır(230).…
Üstündağ, 1086 sayılı Hukuk Usûlü Muhakemeleri Kanununun 73’üncü maddesindeki “kanunun gösterdiği istisnalar haricinde hakim her iki tarafı istima veyahut iddia ve müdafaalarını beyan etmeleri için kanuni şekillere tevfikan davet etmedikçe hükmünü veremez”…
Özekes, 1086 sayılı Hukuk Usûlü Muhakemeleri Kanunu döneminde, sürpriz kararla ilgili şu değerlendirmeyi yapmıştır(234)…
“Sürpriz karar verme yasağı çerçevesinde, sürpriz karar farklı anlamlarda kullanılmıştır. Ancak genel olarak sürpriz karar yasağı denildiğinde, yargılamanın adil ve hakkaniyete uygun şekilde yürütülmesi durumunda tarafların öngöremedikleri bir kararla karşılaşmamaları olarak ifade edilebilir. Biraz daha açık bir anlatımla sürpriz karar, eksik veya yanlış yapılan bir yargılama ile yargılamayla ilgili tüm veya bazı kişileri hayrete düşürecek, umulmadık, sürpriz bir kararın verilmesidir. Sürpriz karar, ilgilinin yargılamanın o ana kadarki seyrine göre, haklı olarak beklemediği, umulmadık bir kararla karşılaşmasıdır.”…
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununda medenî yargılamadaki liberal etkinin azalmasını…
Hukuk Muhakemeleri Kanunu Tasarısında ise, kanunun yargılama akışını gözeterek bir…
Alangoya, ilgili maddenin gerekçesini temel alarak sürpriz karar yasağı ile kararın gerekçeli olması gerekliliğinin karıştırıldığını ifade etmiştir. Bu çerçevede, gerekçeli kararın da taraflar için sürpriz teşkil edebileceğini, sürpriz karar verme yasağının karar verilmesinden önceki safhaya ilişkin olduğunu ve maddî dava yönetimi içerisinde değerlendirilmesi gerektiğini belirtmiştir(239).…
Karaaslan, sürpriz karara ilişkin izahatında gerekçenin üzerinde durulmasının yanlış olmadığını, ancak eksik olduğunu ifade etmektedir. Sürpriz karar verme yasağı, karardan ziyade kararın öncesinde tesis edilmesi gereken işlemlere yöneliktir. Bu sebeple sürpriz kararın gerekçeli karara indirgenmesi ve tarafların açıklamalarının gerekçeli kararda değerlendirilmesi ile sınırlandırılması yerinde değildir(241).…
“Mahkeme; kararını taraflardan birinin gözden kaçırdığı açıkça anlaşılan veya önemsiz addettiği bir hususa dayandıracaksa, o husus sadece bir yan talebe ilişkin olmadıkça, bu hususta taraflarla müzakerede bulunmalı ve onlara beyanda bulunma imkânı vermelidir.”…
Türk hukukunda, yargı içtihatları açısından sürpriz karar verme yasağına bakıldığında,…
İçtihatlara bakıldığında Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 14 Kasım 2022 tarihinde verdiği…
“Yargılama sırasında taraflarca bilinmeyen ya da bilinmesi mümkün olmayan bilirkişi raporlarına istinaden hüküm kurulması, tarafların bilgisine ulaştırılmayan delillerle karar verilmesi adil yargılanma hakkının ihlalini teşkil etmektedir. Mahkeme iki tarafa eşit şekilde hukuki dinlenilme hakkı tanıyarak hükmünü vermelidir. Anayasamızın 36. maddesi, HMK’nın 27. ve AİHS’nin 6. maddesi birlikte değerlendirildiğinde tarafların bilgilenme hakkı, açıklama ve ispat hakkı ile dikkate alınma hakkı ihlal edilmemelidir. Yargı organları yargılamanın seyrine uygun düşmeyen sürpriz karar vermemelidir. Yargı organı tarafların bilgilenme açıklama ve itiraz imkânını ortadan kaldıracak şekilde uygulama yapmamalı, tarafların yokluğunda oluşturduğu delilleri hukuki değerlendirilmesine esas almamalıdır.”…
Son yıllardaki içtihatlarda sürpriz karar verme yasağına sıklıkla yer verildiği görülmektedir.…
