EN
TR
Kimi ülkelerde anayasa metni içinde yer almasa da maddi anlamda anayasa kuralı sayılabilecek…
2. İhtiyari Referandum
İhtiyari referandum, belirli bir işlem gerçekleştirildikten sonra belirli bir süre…
a. Devlet Organlarının Başlattığı Referandum
Burada herhangi bir devlet organı, referanduma başvurmak suretiyle norm yapma sürecine…
i. Parlamento Çoğunluğunun Başlattığı Referandum
Parlamenter sistemlerde referanduma başvurma yetkisinin, parlamento çoğunluğuna ait…
Sert kuvvetler ayrılığının bulunduğu ABD’de bir çok eyalette halk vetosunun yanında…
Avusturya’da basit parlamento çoğunluğunun kanun referandumuna gitme yetkisi bulunmaktadır…
İzlanda örneğine bakılırsa parlamentonun nitelikli çoğunluğunun referanduma gitme…
ii. Parlamento Azınlığının Başlattığı Referandum
Parlamento azınlığına referandum başlatma yetkisi verilmesi, çoğunlukçu demokrasi…
iii. Devlet Başkanının Başlattığı Referandum
Devlet başkanının referandum başlatma açısından sahip olduğu yetkinin niteliği hükümet…
Karşılaştırmalı anayasa hukukuna bakıldığında ilk olarak (şu ana kadar hiç uygulanmamış…
Bundan başka devlet başkanına referandum yetkisinin verildiği ancak bu yetkinin münhasır…
Fransa 1958 anayasasına göre (md.11) cumhurbaşkanı hükümetin önerisi veya her iki…
Fransa örneğinde devlet başkanına verilen referandum yetkisine şüpheyle yaklaşmak…
Uygulamada De Gaulle, cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesi ve senato reformları…
Bu uygulamalar, doktrin ve siyasi çevrelerde tartışma yaratmıştır. Görüş ayrılıklarının…
11. maddenin geniş yorumlanması De Gaulle tarafından savunulurken doktrinin çoğunluğunun…
De Gaulle uygulamalarına getirilen eleştirilerden bir örnek vermek gerekirse Pavia,…
b. Seçmenlerin Başlattığı Referandum (Halk Vetosu)
Bu referandum türü, süreci başlatma yetkisinin belirli sayıda seçmene ait olması…
i. Güçleştirici Referandum (Güçleştirici Halk Vetosu)
Güçleştirici referanduma tabi olan kanunlar için referandum geciktirici bir etkiye…
İsviçre’de federal düzeyde parlamentonun (Federal Meclis) kabul ettiği bir kanun…
İsviçre federal düzeyde referandum talebinin geri alınması açık bir şekilde yasaklanmaktadır.…
ABD eyaletlerinde referandum başlatmak için gerekli olan imza sayısı belirli bir…
İmza listelerinin kontrolü: Referandum talebinde bulunanlar, gerekli imzalar toplandıktan sonra imza listelerini doğruluğunu onaylatmak için yasayla yetkili kılınmış bir makama teslim ederler. Örneğin İsviçre federal düzeyde referandum talebi ve imza listeleri iki ayrı kontrolden geçer. İlk olarak imza listeleri her bir kantonda imza atanların seçmen yeterlilikleri ve atılan imzaların doğruluğunun tasdik etmesi için kanton hukukunun belirlediği yetkili bir makama teslim edilir. İmza listelerinin, kanton makamına referandum süresinin bitiminden, yeterince önce teslim edilmesi gerekmektedir (Siyasi Haklara Dair Kanun-md. 62). Buradan kanton makamında imza incelemesi için geçen sürenin 100 günlük referandum süresini durdurmadığı anlaşılmaktadır. Bu yüzden imza listelerinin olabildiğince erken bir tarihte ilgili kanton ma-
ii. İlga Edici Referandum: İtalya Örneği
İtalyan Anayasası 75. maddeye göre; mali konular, af ve uluslararası anlaşmaları…
İlga edici referandumun etkisinin negatif olduğu ileri sürülmektedir. Bu durum söz…
İlga edici referandum sadece yeni kabul edilmiş kanunlar için değil herhangi bir…
Referandum başlatma usulü şöyle özetlenebilir: Gerekli imzalar toplandıktan sonra…
Bir referandum talebinin Anayasa Mahkemesi tarafından kabul edilmesinden sonra cumhurbaşkanı…
3. Alternatif Referandum
Kimi anayasalarda referandum zorunluluğu, ‘nitelikli parlamento çoğunluğunun bir…
Bize göre alternatif referandumu, aynı anda zorunlu ve ihtiyari referandum özellikleri…
Öte yandan aynı tip referandum ihtiyari referandum özelliği de göstermektedir. Çünkü…
Bu açıklamalar ışığında, Türk öğretisinde ‘zorunlu halkoylaması’ olarak tanımlanan
4. Olaya Özgü Yapılan (ad hoc) Referandum
Olaya özgü yapılan referandum, herhangi bir konunun anayasa tarafından referanduma…
Olaya özgü referandumlara daha çok doğrudan demokrasi araçlarının etkin olmadığı…
Ad hoc referandumlara ilişkin anayasa hukukunda doğabilecek bir sorun, anayasada öngörülmemesine rağmen basit parlamento çoğunluğuyla ya da salt yürütme organının kararıyla referanduma gidilip gidilemeyeceğidir. Bu konuda eğer bir yasama ve yürütme organı, anayasada zaten bulunan (bağlayıcı)
Ad hoc referandumlar, Birleşik Krallık örneğinde görüldüğü haliyle, mevcut parlamento çoğunluğunun özel bir konunun referanduma sunulacağı yönünde bir karar alması üzerine ve aynı zamanda referandum usulünün düzenlendiği bir kanun ile gerçekleştirilir. Ancak, devletin siyasi organlarının referandum karar ve usulünü içeren yasal düzenlemeleri gerçekleştirmesi söz konusu referandumu olaya özgü bir referandum olmaktan çıkarmaz. Aksine hükmedebilmek için gerekli olan ilgili ülkenin anayasasında söz konusu mesele ortaya çıkmadan önce bir referandum kurumunun bulunmuş olmasıdır.(44)…