Nişantaşı’nda kendisine ait mağazada hazır giyim ürünleri satan Bayan (A), üretim…
SORULAR/CEVAPLAR
1) Bay (K)’nin kumaş ve tekstil malzemeleri üzerindeki zilyetlik durumunu gerekçesini de belirterek açıklayınız.
Bay (K) satıştan önce söz konusu malzemeler üzerinde malik sıfatıyla, dolaysız, tek başına zilyettir. Bayan (A) ile yaptığı satış sözleşmesinden sonra ise zilyetliği sona ermemiştir. Zira taraflar, bir süre daha bu malzemelerin Bay (K)’ye ait depoda kalması hususunda anlaşmışlardır. Bu durumda zilyetlik, zilyetliğin teslimsiz devir yollarından biri olan hükmen teslim ile devredilmiştir. MK m.979, f.1 uyarınca bir üçüncü kişi veya zilyetliği devreden, özel bir hukukî ilişkiye dayanarak zilyet olmakta devam ederse zilyetlik, teslim gerçekleşmeksizin kazanılmış olur. Bu itibarla hükmen teslim, eski zilyedin bir başka hukuki ilişkiye dayanarak zilyet olmaya devam etmesi ve eşyayı edinene dolaylı zilyetlik tanıdığı durumlarda karşımıza çıkar.(1)
Kumaş ve tekstil malzemelerinin satışından sonra Bay (K)’nın zilyetlik durumu da böylece hükmen teslim yoluyla değişmiştir. Bay (K) bu son halde, emin sıfatıyla, fer’i ve dolaysız zilyettir. Bayan (A) ise malik sıfatıyla, asli, dolaylı zilyet olmuştur.
2) Bay (M), kumaş ve tekstil malzemeleri üzerindeki zilyetliğini zilyetliğin devri türlerinden hangisi yolu ile kazanmıştır? Bu devir hangi anda gerçekleşmiştir ve koşulları nelerdir?
Zilyetliğin havalesi, üçüncü bir kişinin dolaysız zilyetliğinde olan bir malın, dolaylı asli zilyet tarafından başkasına devredilmesidir. Bu anlaşma şekil şartına tabi değildir. Sadece art rehinde yazılı olarak yapılması gerekir. Zilyetliğin havalesi, zilyetliği havale eden dolaylı zilyedin durumu dolaysız zilyede haber vermesinden önce, dolaysız zilyede karşı hüküm ifade etmez. Bu bildirim havale eden dolaylı zilyet tarafından yapılır ve herhangi bir şekle tabi değildir.
Bay (M) zilyetliği zilyetliğin havalesi yoluyla kazanmıştır. Bunun hüküm doğurması ise zilyetliğin havale yoluyla devredildiğinin Bayan (A) tarafından Bay (K)’ye bildirmesine bağlıdır.
3) Kumaşların eksikliğini fark eden Bayan (A), bunların kendisine iadesini sağlayabilir mi?
Sahibinin elinden iradesi ile çıkan mallar, bizzat malın sahibi tarafından bir kimseye geçici olarak saklanmak, kullanılmak, tamir edilmek, başkasına iletilmek vb. üzere teslim edilen mallardır. Malın teslim edildiği kişi emin sıfatıyla zilyet sıfatını taşır. MK m.988 uyarınca “Bir taşınırın emin sıfatıyla zilyedinden o şey üzerinde iyiniyetle mülkiyet veya sınırlı aynî hak edinen kimsenin edinimi, zilyedin bu tür tasarruflarda bulunma yetkisi olmasa bile korunur.” Üçüncü kişi, malı emin sıfatıyla zilyetten iyiniyetle teslim alırsa burada iyiniyetin varlığı satıcının tasarruf yetkisi eksikliğini gidererek alıcının o eşya üzerindeki mülkiyet hakkını kazanmasını sağlar. Burada taşınırın devredildiği anda iyiniyetin varlığı aranır. Sonradan öğrenme, iyiniyeti zedelemez.
Söz konusu olayda Bay (M), Bayan (A)’nın iradesi ile bu kumaşlara zilyet olduğundan, başkası için ve emin sıfatıyla zilyet konumundadır. Bu durumda Bay (M)’den kumaşları satın alan üçüncü kişi konumundaki Bay (Z)’nin iyiniyeti araştırılmalıdır. Bay (Z) iyiniyetli değilse, yani Bay (M)’nin bu malların maliki olmadığını biliyor veya bilmesi gerekiyorsa mülkiyeti kazanamayacak ve MK m.988 korumasından yararlanamayacaktır. Buna karşılık, Bay (Z)’nin iyiniyetli olması halinde MK m.988 uygulanacak, Bay (Z) kumaşların maliki olacaktır. Bu durumda Bay (T) de, emin sıfatıyla zilyet olan Bay (M)’den iyiniyetle ayni hak kazanarak malik olan Bay (Z)’den hak iktisabında bulunduğu için mülkiyet hakkını geçerli bir şekilde kazanmış olacaktır. Bayan (A) ise iyiniyetli Bay (T)’nin MK m.988 uyarınca mülkiyeti kazandığı anda mülkiyet hakkını kaybetmiş olacağından söz konusu kumaşların kendisine iadesini sağlayamaz.
4) Bay (Z), söz konusu kumaşları Bay (M)’den çalmış olsa idi, yukarıda vermiş olduğunuz cevapta bir değişiklik olur muydu?
Bay (Z) malları çalmış olsaydı MK m.982 uyarınca bu durum zilyetliğin gasbı olarak nitelendirilirdi. Zira dolaysız zilyedin iradesi dışında eşya onun fiili hakimiyetinden alınmıştır. Bu durumda dolaysız zilyet sıfatını taşıyan Bay (M) veya gasp anında orada bulunması koşuluyla Bayan (A), kuvvet kullanma imkanından faydalanabilir. Diğer bir imkân, zilyetlik davası olabilir. Ancak zilyet davasının davalısı gasıp ile onun külli halefleri olabilir, cüz’i halefleri olamaz. Dolaylı zilyet Bayan (A) kumaşlar henüz Bay (Z)’nin elindeyken ona karşı bu davayı açabilir. Ancak, kumaşlar Bay (Z) tarafından Bay (T)’ye satılmış ise Bay (T)’ye karşı bu dava hakkından yararlanılamaz. Diğer yandan Bayan (A), önceki hakka dayanan taşınır davası veya mülkiyet hakkına dayanan istihkak davası açabilirdi.
EN
TR
