2010/04 İzalei Şüyu (Ortaklığın Giderilmesi) Satışlarında Alınacak KDV ve Tellaliye Ücreti (Tellallık Harcı) Hakkında Genelge

1) Bilindiği üzere, izalei şüyu (ortaklığın giderilmesi) satışlarında KDV yükümlüsü başlangıçta satışı yapan mahkeme satış memurluğu ise de, bu verginin “yansıtılabilme” özelliği nedeniyle vergi yükü, açık artırma yoluyla yapılan satış sonucunda taşınmazı satın alan paydaşa ya da üçüncü şahıslara geçmektedir.

Diğer taraftan, 21/7/1985 tarihli ve 18818 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 15 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğinin “I-Müzayede Mahallinde Yapılan Satışlar” başlıklı bölümünün (2) numaralı bendinde; “3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 23 üncü maddesinin (d) bendi hükmüne göre; satılan malın kesin satış bedelinin katma değer vergisinin matrahı olacağı ancak, izalei şüyu çerçevesinde yapılan satışlarda alıcının paydaşlardan biri olması halinde, bu payın (bu pay için mülkiyet devri söz konusu olmadığından) matrahtan indirileceği ” açıklanmıştır.

Buna göre, izalei şüyu (ortaklığın giderilmesi) amacıyla yapılan açık artırma satış ihalesi sonucunda taşınmazın Hazine adına ihale edilmesi durumu dışında bu satışlarda Hazinece KDV ödenmemesi; taşınmazın Hazine adına ihale edilmesi ve Hazineye KDV tahakkuk ettirilmesi halinde ise, Hazinenin ödeyeceği KDV’nin, toplam satış bedelinden Hazine payı indirildikten sonra geriye kalan bedel üzerinden hesaplanması gerekmektedir.

2) 26/5/1981 tarihli ve 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununun 67, 68 ve 69 uncu maddeleri uyarınca; her çeşit taşınır ve taşınmaz ile ürünlerin satışından tellallık harcı (tellaliye ücreti) alınabilmesi için, satışın, belediye sınırları ve mücavir alanlar içerisinde belediyelere ait hal, balıkhane, mezat yerlerinde ya da ilgilinin isteğine bağlı olarak belediye münadisi veya tellal bulundurulan sair yerlerde yapılması gerekmekte, harcın mükellefi ise, mal ve ürünleri satılan gerçek veya tüzel kişiler olmaktadır.

Bu sebeple, paylı taşınmazlar hakkında izalei şüyu (ortaklığın giderilmesi) amacıyla yapılan açık artırma ihalelerinde, tellallık harcının (tellaliye ücretinin), mal veya ürünü satılan gerçek veya tüzel kişilerce ya da bu kişiler adına ilgili mahkeme satış memurluğu tarafından, belediyece görevlendirilecek yetkiliye satış anında defaten makbuz karşılığında ödenmesi gerekmektedir.

Öte yandan, belediyelere ait hal, balıkhane ve mezat yerleri dışında ve belediye münadisi veya tellalı bulundurulmaksızın mahkemelerin kendi satış mahallerinde açık artırma yoluyla yapacakları satışlarda tellallık harcı (tellaliye ücreti) tahakkuk ettirilmesi mümkün değildir.

Bunun yanı sıra, 29/6/2001 tarihli ve 4706 sayılı Hazineye Ait Taşınmaz Malların Değerlendirilmesi ve Katma Değer Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun 7 nci maddesinin son fıkrasında yer alan; “Hazineye ait taşınmaz malların satış ve devir işlemleri ve bu işlemler sırasında düzenlenen belgeler vergi, resim ve harçtan müstesnadır. Satışı yapılan taşınmaz mallar, satış tarihini takip eden yıldan itibaren beş yıl süre ile emlak vergisine tabi tutulmaz. ” hükmü uyarınca; Hazinenin de ortak olduğu taşınmazlarda, izaleyi şüyu (ortaklığın giderilmesi) amacıyla yapılan açık artırma ihaleleri sonucunda tellallık harcı (ücreti) alınması gereken hallerde, bu harcın (ücretin), satışların gayrisafı tutarı üzerinden hesaplanması, Hazineye ait taşınmazların satışında ise, Hazine payına isabet eden tutarın 4706 sayılı Kanunun 7 nci maddesi hükmü gereğince istisna tutulması gerekmektedir.

3) Mahkeme satış memurluklarınca yukarıda belirtilen hususlara aykırı olarak yapılan işlemlerin öncelikle idari yoldan düzeltilmesinin sağlanması, bunun mümkün olmaması halinde süresi içerisinde yargı yoluna başvurulması gerekmektedir.

Bilgilerini, gereği ile Bakanlığımız Gelir İdaresi Başkanlığının görüşü de alınarak hazırlanan bu Genelgenin ilinize bağlı ilçelere de iletilmesini rica ederim.