2012/17 Karayolları Genel Müdürlüğü'nün 2012/17 Sayılı İç Genelge

Hazırlanan kamulaştırma planlarına göre imar planı dışında kalan alanlar için Kamu Yararı Kararı (KYK), imar sınırları içerisinde kalan alanlar için Kamulaştırma İşlemine Başlama Kararı (KİBK) alınmaktadır.

Bu kararlar alındıktan sonraki aşamalarda herhangi bir nedenle yol inşası sırasında zeminin yapısı, yerleşim durumu, varyant, ripaj, kesitlerin daraltılması (duvar koyularak vb.), şev değerlerinin değiştirilmesi nedeniyle kamulaştırma planları revize edilerek Kapsam Daraltma ve beraberinde İlave Kamulaştırma planları hazırlanmaktadır. Hazırlanan bu planlara göre Ek Kamulaştırma veya Kapsam Daraltma Kararları talep edilmektedir. Bu durumda aynı güzergâhta birkaç plan tanzim edilmekte, dolayısıyla dosya düzenlenmesi, arşiv oluşturulması ve kamulaştırma işlemlerinin yürütülmesi olumsuz yönde etkilenmektedir.

Bu tür işlemlerin çokluğu; bu çalışmaların bir parçası olan diğer kamu kurum ve kuruluşları (Tapu ve Kadastro, Belediye, Orman, Nüfus, Tarım, Hazine, Kültür ve Tabiat Varlıkları, Mekânsal Planlama vb.) nezdindeki İdaremiz güvenirliğinin sarsılmasına, ciddiyet ve inandırıcılığının yitirilmesine sebep olmaktadır.

Şöyle ki; kamulaştırıları parsele ait teknik dokümanlar Kadastro ve Tapu Müdürlüklerine gönderilmekte, o parselle ilgili tapu kütüklerine şerh koyulmakta, kapsam daraltma veya ilave kamulaştırma söz konusu olduğunda bilahare aynı parsellerde aynı işlemler tekrarlanmakta, kadastrodaki dosyaların ve paftaların yine aynı şekilde tapudaki dosyaların ve kütüklerin intizam ve bütünlüğü bozulduğundan kurumlar nezdinde tekrarlanan bu işlemler hoş karşılanmadığı gibi taşınmaz maliklerinden de zaman zaman bu doğrultuda çeşitli şikâyetler ve yakınmalarla karşı karşıya kalınmaktadır.

Yine aynı şekilde imarlı kesimlerde Belediyelerle ve yukarıda belirtilen diğer kurum ve kuruluşlarla da aynı tür sorunlar yaşanmaktadır.

Bu tür işlemlerin onlarca ve yüzlerce parseli kapsaması durumunda da bu durumdan yüzlerce malik olumsuz yönde etkilendiğinden kamuoyunda yanlış yorumlar ile çeşitli olumsuz düşüncelerin oluşmasına neden olduğu gibi İdaremizin itibarı da zedelenmektedir.

KYK veya KİBK alındıktan sonraki aşamalarda her nedenle ve ne şekilde olursa olsun İdareden veya taşınmaz mal maliklerinden kaynaklanan sınır değişiklikleri taleplerinin karşılanması durumunda İdaremiz çeşitli sorunlarla karşı karşıya kalmaktadır. Bu aşamalarda yapılan herhangi bir sınır değişikliği emsal teşkil ettiğinden aynı güzergâhta taşınmazları kamulaştırıları veya kamulaştırılacak olan diğer taşınmaz maliklerinden de aynı doğrultuda talepler gelmektedir.

Taleplerin karşılanmaması durumunda da çeşitli şikâyetlerle karşı karşıya kalınmaktadır. Bu ve buna benzer durumlar ayrıca İdaremiz çalışmaları ve çalışanlarını da olumsuz yönde etkilemektedir. Bu tür işlemlerin; çalışmalarımıza ilave yükler getirdiği, çalışma hızımızı ve tempomuzu azalttığı, zamanında yapılması gereken diğer işlerin yerine getirilmesinde de gecikmelere neden olduğu gibi, İdare Hukuku’na göre bu duruma sebebiyet veren personelin hizmet kusuru olarak nitelendirilen davranış biçimi içerisinde değerlendirilebileceği de unutulmamalıdır.

İdaremizin kurumsal yapısı ve kültürü ile çalışma prensiplerinin diğer Kurum ve Kuruluşlar ile kamuoyu nezdinde itibar ve güvenilirliğinin zedelenmemesi bakımından aşağıdaki hususların da dikkate alınarak bundan böyle bu tür taleplerin belirtilen usul ve esaslar çerçevesinde yürütülmesi gerekmektedir.

Kapsam Daraltma ve Ref Kararı alınmasına neden olan sebepler, sakıncaları, izlenmesi gereken yol;

1- Proje değişiklikleri; ripajlar, varyantlar, kesitlerin daraltılması, şev değerlerinin değiştirilmesi,

2- İmar değişiklikleri, yerleşim durumu vb.

3- Bina ve tesislerin kurtarılması,

4- Taşınmaz mal maliklerinden kaynaklanan sınır değişiklikleri talepleri, plan değişikliklerine dolayısıyla da kapsam daraltma taleplerinin artmasına neden olmaktadır.

Kamulaştırma işlemleri kısmen veya tamamen tamamlanan kesimlerde ise Kapsam Daraltma Kararları beraberinde ayrıca taşınmaz malın geri alınması taleplerini de gündeme getirmektedir.

Hâlbuki; 6001 sayılı Kuruluş Kanununun 22/3 maddesi “Karayolu güzergâh planına uygun olarak yapılan kamulaştırmalarda ilgili karayolu güzergâh planı yürürlükte olduğu sürece 4.11.1983 tarihli ve 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 23 .maddesi (Mal Sahibinin Geri Alma Hakkı) hükmü uygulanmaz” denilmekle güzergâh planı yürürlükte olduğu sürece taşınmaz malın geri alma hakkı kalmadığı gibi Kamulaştırma Kanununun 22. Maddesinin (Tarafların Anlaşmasıyla Vazgeçme ve Devir) uygulanmasına da belli bir kısıtlama getirmiştir.