Bu doküman Resmi Gazete dışında bir kaynakta yayınlanmıştır. Konsolide metin çalışmaları ilgili kaynak güncellendikçe sağlanabilmektedir.
Konu : NATO-SOFA Uygulaması
GENELGE NO
73
(1) İkinci Dünya Savaşından sonra, kısa adı NATO olan “Kuzey Atlantik Teşkilâtı Antlaşması” Belçika, Kanada, Danimarka, Fransa, İzlanda, İtalya, Lüksemburg, Hollanda, Norveç, Portekiz, İngiltere, Amerika Birleşik Devletleri arasında 4 Nisan 1949 günü Vaşington’da imzalanmıştır. On iki devlet tarafından kurulan NATO, antlaşmanın gerekli onay işlemlerinin üye ülkelerce tamamlanmasından sonra 24 Ağustos 1949 tarihinde uluslararası bir örgüt olarak oluşumunu tamamlamıştır. Türkiye, Örgüte 18 Şubat 1952 tarihinde katılmıştır. Örgüt, sonradan Almanya, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Estonya, İspanya, Letonya, Litvanya, Macaristan, Polonya, Romanya, Slovakya, Slovenya ve Yunanistan'ın da katılımıyla, bugünkü 26 üyeli halini almıştır.
(2) Ülkemizin NATO’ya üye olmasından sonra, “Güneydoğu Avrupa Müttefik Kara Kuvvetleri Komutanlığı” İzmir’de kurulmuş, Türk ve NATO personeli görevine başlamıştır.
(3) Avrupa Müttefik Komutanlığı’nın (SACEUR) Hareket Komutası ve Güney Deniz Saha Komutanlığı’nın (COMNAVSOUTH) hareket kontrolünde 30 Nisan 1992 tarihinde “Akdeniz Daimi Deniz Kuvveti” (STANAVFORMED) oluşturularak göreve başlamıştır. Türkiye dışında Almanya, Yunanistan, İtalya, Hollanda, İngiltere, İspanya ve Amerika Birleşik Devletleri anılan kuvvete dönüşümlü olarak sürekli savaş gemisi tahsis etmekte, Deniz Kuvvetlerine ait Aksaz-Marmaris Üssünden yararlanmaktadırlar.
(4) Diğer taraftan, metni 24/11/1984 tarih ve 18252 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Yabancı Silâhlı Kuvvetlere Bağlı Gemilerin Türk İçsularına ve Limanlarına Gelişleri ve Bu Sulardaki Hareket ve Faaliyetlerine İlişkin Yönetmelik” hükümlerine göre ilgili Hükümet tarafından yapılan başvuru üzerine yapılacak resmî, resmî olmayan ve olağan ziyaretler Dışişleri Bakanlığı eşgüdümünde yürütülmektedir.
(5) NATO’nun plânlı tatbikatlarından olan “Kararlılık Gösterisi” tatbikatı da periyodik olarak Doğu Akdeniz ve Ege dahil olmak üzere iç sularımızda ve sahillerimizde icra edildiğinden, NATO personelinin ülkemizde geçici görev yapması da olağan bulunmaktadır. Aynı zamanda, son yapılanma ile İzmir’de oluşturulan “Güneydoğu Müşterek Alt Bölge Komutanlığı” ve Eskişehir’de bulunan 1’inci Taktik Hava Kuvveti Komutanlığı’nın hem millî yapıda hem de NATO yapısında görev yapması nedeniyle ülkemizde görev yapan NATO personel sayısında doğal olarak göreceli bir artış meydana gelmiştir.
(6) Bu Genelge, NATO personelinin yasal statüsü konusunda adlî teşkilatın bilgilendirilmesi amacıyla hazırlanmıştır.
(7) Ülkemizin Kuzey Atlantik Teşkilâtı Antlaşması'na katılmasına Dair Protokol ve buna bağlı Antlaşma 18/02/1952 tarih ve 5886 sayılı Kanun ile onaylanmış ve metinleri 19/02/1952 tarih ve 8083 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmış bulunmaktadır.
(8) Bu antlaşmayı onaylayan Devletler, kendi kuvvetlerinin diğer bir tarafın ülkesinde bulundukları sırada tâbi olacakları statüyü belirleme konusunda anlaşıp, kısa olarak NATO- SOFA olarak tanımlanan “Kuzey Atlantik Antlaşmasına Taraf Devletler Arasında Kuvvetlerin Statüsüne Dair Anlaşma”yı ve yapılacak ikili anlaşmalarla ülkelerinde milletlerarası askerî karargâhlar kurulabileceğini göz önünde bulundurularak, bu karargâhlardaki görevlilerin Kuzey Atlantik Antlaşması alanı içindeki statülerini belirlemede mutabakata vararak, Anlaşmaya ek olmak üzere “Kuzey Atlantik Antlaşmasıyla Kurulmuş Olan Milletlerarası Askerî Karargâhların Statüsüne Dair Protokol"ü ve ayrıca “Kuzey Atlantik Antlaşması Teşkilâtının Milli Temsilcilerinin ve Milletlerarası Personelinin Statüsüne Dair Anlaşma”yı imzalamışlardır. Ülkemizce 10/03/1954 tarih ve 6375 sayılı Kanun ile onaylanan anılan Anlaşmalar ve Protokol metinleri 20/03/1954 tarih ve 8363 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır.
(9) Kuzey Atlantik Teşkilâtına üye olan Devletlerle ülkemiz arasındaki ilişkileri Özellikle yabancı NATO görevlilerinin Ülkemizde suç işlemeleri halinde izlenecek hukukî prosedürü düzenleyen “Kuzey Atlantik Antlaşmasına Taraf Devletler Arasında Kuvvetlerin Statüsüne Dair Antlaşma”nın 1 ve 7’nci maddeleri herhangi bir yanlış anlamaya ve uygulamaya yer verilmemesi için aşağıda açıklanmış bulunmaktadır. Anılan Antlaşma’da yer alan deyimler birinci maddesinde tanımlanmaktadır. Buna göre;
a) “Kuvvet”, bir Bağıtlı Tarafın resmî görevle başka bir Bağıtlı Tarafın Kuzey Atlantik Antlaşması bölgesi içindeki Ülkesinde bulunan kara, deniz ve hava silahlı kuvvetlerine bağlı personeldir.
b) “Sivil unsur”, Bağıtlı Tarafın Kuvvetlerine eşlik eden ve bu Tarafın ordusu hizmetlerinde bulunan ve uyruksuz ya da Kuzey Atlantik Antlaşmasına taraf olmayan bir Devletin ya da ülkesinde Kuvvetin görevli bulunduğu Devletin uyruğu olmayan, ya da normal olarak o Devletin ülkesinde oturmayan kişilerdir.
EN
TR
