2022/3 Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü'nün 04/07/2022 Tarihli ve 2022/3 Sayılı Genelgesi

Tapu müdürlüğünce ölünceye kadar bakma sözleşmesi düzenlenebilmesi için; bakım alacaklısı olacak kişinin bir veya birden fazla taşınmazını bakım borçlusuna devretmeyi, buna karşılık da bakım borçlusunun bakım alacaklısı kişiyi ölünceye kadar bakıp gözetmeyi kabul ve beyan etmesi gerekir.

Ölünceye kadar bakma sözleşmesi iki tarafa borç yükleyen bir sözleşme olup, bakım alacaklısı daima bir gerçek kişidir. Buna karşılık bakım borçlusu gerçek kişi olabileceği gibi bir tüzel kişi de olabilir.

Ölünceye kadar bakma sözleşmesinde taraflar bakım alacaklısının üçüncü kişi olmasını kararlaştırabilirler. Bakım alacaklısı birden fazla kişi olabileceği gibi bakım borçlusu da birden fazla kişi olabilir.

2- Türleri

Bakım alacaklısının edimi ölüme bağlı bir tasarruf ile ifa edilecekse miras hukuku, sağlar arası bir işlem ile ifa edilecekse borçlar hukuku anlamında ölünceye kadar bakma sözleşmesinden söz edilir.

Her iki ölünceye kadar bakma sözleşmesi kuruluşu ve şekli yönünden miras hukuku hükümlerine tabi olmakla birlikte tapu siciline tescili yönünden farklı hükümler uygulanır.

3- Şekli ve Düzenleyebilecek Makamlar

TBK gereği ölünceye kadar bakma sözleşmesi, mirasçı atamasını içermese bile, miras sözleşmesi şeklinde yapılmadıkça geçerli olmaz.

Miras sözleşmesinin şeklini düzenleyen 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun (TMK) 545 inci maddesi gereğince miras sözleşmesinin geçerli olabilmesi için resmi vasiyetname şeklinde düzenlenmesi gerekir. Resmi vasiyetname, resmi memur önünde ve iki tanık huzurunda düzenlenir. Resmi memur sulh hâkimi, noter veya kanunla kendisine yetki verilmiş diğer bir görevlidir.

Bir taşınmaz temlikini içermesi şartıyla ölünceye kadar bakma sözleşmesini Yargıtay İçtihadı Birleştirme Genel Kurulu'nun 10.12.1952 tarihli ve 1952/4 Esas ve 1952/5 Karar sayılı kararı gereğince noter ve sulh hâkiminin yanı sıra tapu müdürlükleri de düzenleyebilmektedir.

Tapu müdürlüklerince, ölünceye kadar bakma sözleşmesi için 10.11.2009 tarihli 27402 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Tapu Müdürlüklerince Düzenlenen Resmî Senetlere İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 30 uncu maddesi kapsamında resmi senet düzenlenir. 17.08.2013 tarihli 28738 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tapu Sicili Tüzüğü'nün 24 üncü maddesi ve söz konusu Yönetmeliğin 17 nci maddesi gereğince ölünceye kadar bakma sözleşmesinde iki tanık bulundurulur.

Tapu müdürlükleri, sadece sağlar arası ölünceye kadar bakma sözleşmesini düzenleyebilir. Sözleşme ile taşınmaz bakım borçlusu adına tescil edilir. Bakım alacaklısının ölümünden sonra taşınmazın bakım borçlusu adına tescilini içeren sözleşmeler ile taşınmaz dışında diğer malvarlığı değerlerinin (taşınır v.b) devrini içeren sözleşmeler tapu müdürlüğünce düzenlenemez.

Taşınmazın ölünceye kadar bakım sözleşmesi gereğince bakım borçlusu adına tescilinden sonra bakım borçlusu taşınmaz üzerinde her türlü tasarrufta bulunabilir. Bakım borçlusunun ölümü halinde taşınmaz mirasçılarına intikal eder.

4- Noterler Tarafından Düzenlenmesi Durumunda Tapu Siciline Tescili

Ölünceye kadar bakma sözleşmesinin, noter tarafından düzenlenmesi durumunda bu sözleşme sağlar arası hüküm ve sonuç doğurabileceği gibi ölüme bağlı tasarruf işlemine de konu olabilecektir.

Noterlerce düzenlenen sözleşmede bakım alacaklısı, sözleşmenin kurulmasından sonra taşınmazın mülkiyetini devretmeyi taahhüt etmişse bakım alacaklısının (malikin) talebi ile taşınmaz bakım borçlusu adına tescil edilir. Bakım alacaklısı tescil talebinde bulunmaz ise taşınmazın bakım borçlusu adına tescili mahkeme kararı ile mümkündür. Ancak, ölünceye kadar bakma sözleşmesinde, bakım borçlusuna bakım alacaklısı hayatta iken tek başına tescil yetkisi vermiş ise bakım borçlusunun talebi ile de taşınmazın tescili sağlanır. Taşınmazın tescili sağlanılmadan bakım alacaklısı ölmüş ise bakım borçlusu taşınmazın tescilini mirasçılardan talep eder. Mirasçılar tescile muvafakat etmezse tescil için mahkeme kararının ibrazı gerekir.

Ölünceye kadar bakma sözleşmesinde bakım alacaklısının ölümünden sonra tescil edilebileceğine yönelik düzenleme yapılmışsa başka bir ifade ile taşınmazın mülkiyetinin devri bakım alacaklısının ölümüne bağlı kılınmışsa miras hukuku anlamında ölüme bağlı tasarruf işlemi söz konusu olacaktır. Bu durumda bakım borçlusunun, bakım alacaklısının ölümü üzerine ölünceye kadar bakma sözleşmesine istinaden tapu müdürlüğünden doğrudan tescil talep etme hakkı yoktur. Bakım alacaklısının mirasçılarının talebi veya mahkeme kararı ile taşınmaz bakım borçlusu adına tescil edilir. Bakım alacaklısının üçüncü kişi olduğu durumlarda ise taşınmaz maliki veya malikin mirasçılarının talebi ya da mahkeme kararı ile taşınmaz bakım borçlusu adına tescil edilir.