1475 Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünün 01/03/1985 Tarihli ve 1475 Sayılı Genelgesi (mülga)

Kanun 4 bölüm altında 97 maddeden oluşmuştur.

Kanunun idarelerimizi ilgilendiren hükümleri aşağıda açıklanmış ve tüm metni genelgenin sonuna eklenmiştir.

Başlı başına mevcudiyeti haiz olmak üzere teşekkül eden dernekler, federasyon ve konfederasyonlar kurulma isteğini içeren kuruluş bildirisini ve tüzüklerini merkezlerinin bulunduğu mahallin en büyük mülki amirliğine vermekle tüzel kişilik kazanırlar. (Madde 9, 37)

Türk Medeni Kanunun 45 ve müteakip maddelerinde sözü edilen diğer tüzel kişilikler gibi dernekler de; cins, yaş, hısımlık ve benzeri yaradılış gereği olarak ancak gerçek kişilere özgü olanlar dışında tüm hakları edinebilir ve borçları yüklenebilirler.

Ne var ki, dernekler, hakları edinmede ve borçları yüklenmede bazı kısıtlamalara tabi tutulmuşlardır.

2908 sayılı kanun hükümlerine göre kurulacak olan dernek, federasyon ve konfederasyonların tanımı:

1) Dernekler:

Dernek, kazanç paylaşma dışında kanunlarla yasaklanmamış belirli ve ortak bir gayeyi gerçekleştirmek üzere, en az yedi gerçek kişinin, bilgi ve çalışmalarını sürekli olarak birleştirmeleri suretiyle kurulan ve tüzüğü bulunan tüzel kişiliğe sahip bir kuruluştur.

Bunlar özel ve kamu yararına çalışan dernekler olmak üzere ikiyi ayrılır.

Bir derneğin kamu yararına çalışan derneklerden sayılabilmesi için ilgili bakanlıkların görüşü alınarak İçişleri Bakanlığının önerisi, Danıştay İdari İşler Kurulunun kararı ve Bakanlar Kurulunun onayına bağlıdır. (Madde 59)

Kamu yararına çalışan derneklerin her türlü vergi ve harçtan bağışık olmaları sebebiyle, bir derneğin, kamu yararına çalışan derneklerden sayıldığının Bakanlar Kurulu Kararının gün ve sayısı gösterilerek mülkiye amirinden alınacak belgede ayrıca belirtilmiş olması veya ilgilisinin bunu tevsik etmesi gerekir.

Diğer taraftan; Türkiye Kızılay Derneği ile Türk Hava Kurumu gibi Bakanlar Kurulunca onanmış tüzükleriyle yönetilen derneklerin tüzüklerinde ve ilgili kanunlarda yazılı muafiyetlerden faydalanacakları tabiidir.

2) Federasyonlar:

Federasyon, kuruluş amaçları aynı olan ve kamu yararına çalışan en az üç derneğin, amaçlarını gerçekleştirmek üzere üye sıfatıyla bir araya gelmeleri suretiyle kurulan ve tüzüğü bulunan, tüzel kişiliğe sahip bir kuruluştur.

3) Konfederasyonlar:

Konfederasyon, kuruluş amaçları aynı olan en az üç federasyonun üye sıfatıyla bir araya gelmeleri suretiyle kurulan ve tüzüğü bulunan, tüzel kişiliğe sahip bir kuruluştur.

4) Dernek - Federasyon ve Konfederasyon Namına Taşınmaz Malların Tescili:

Dernekler, federasyonlar ve konfederasyonlar, ikametgahları ile amaç ve faaliyetleri için gerekli olan taşınmaz malları satın alabilecekleri veya mevcut taşınmaz malları satabilecekleri kanunun 8,26,34,35,41 ve 64 ncü maddeleri ile hükme bağlanmıştır.

Tüzel kişiliği haiz olan bu kuruluşlar, taşınmaz mal tasarrufuna yetkili olmaları nedeniyle mülkiyetten gayri ayni hakları edinmeleri ve kendi taşınmaz malları üzerinde başkaları yararına ayni ve şahsi hak tesis etmeleri de mümkün bulunmaktadır. Ne var ki, edinilecek taşınmaz mallar ile leyh ve aleyhinde tesis edilecek ayni ve şahsi hakların Dernekler Kanununa ve amacına uygun bulunduğunu mülkiye amirliğinden alıp ibraz edecekleri belgede açıkça belirtilmiş olması lazımdır. Çünkü bu kuruluşların bir taşınmaz mala veya ayni hakka tasarruf edip edemiyeceğinin takdiri, tapu sicil müdürlüklerine ait olmayıp, kanun gereğince mahallin en büyük mülkiye amirine ait görevlerdir.

Diğer taraftan; dernek için gerekli olan taşınmaz malların satın alınması veya mevcut taşınmaz malların satılması hususunda genel kurul yetkili olduğundan yönetim kuruluna yetki verilmiş ise bu hususun Tapu Kanununun 2 nci maddesi uyarınca ibraz edilecek belgede açıkça belirtilmiş olması aranılacaktır.

Federasyon ve konfederasyonlar faaliyet merkezleri daşında taşınmaz mal iktisap edemezler.

Ancak; derneklerin, tüzüklerinde gösterilen amaçları gerçekleştirmek üzere, kanunların dernekler tarafından yapılmasını yasaklamadığı eğitim ve öğretim faaliyetleri için yurt, pansiyon, kitaplık ve okuma odası, sosyal yardım faaliyetleri için, çocuk bakım yuvası, huzur evi, aş ocağı, sportif faaliyetler için spor saha veya salonu ve mezkur yerler dışında kamp tesisleri kurmaları ve işletmeleri, izin almalarına bağladır. Hangi tesisler için hangi merciden izin alınacağı ve izin verilme esas ve usulleri Bakanlar Kurulu kararıyla yürürlüğe konulacak yönetmelikte ayrıca belirtilecektir.