7129 Bankalar Kanunu (mülga)

Hususi kanunlarla kurulmuş bankalara ait hükümler mahfuzdur.

Tarifler

Bu kanunun tatbikatında, aşağıdaki tâbirlerin ifade ettikleri mânalar karşılarında gösterilmiştir.

1. Millî Banka: Türk kanunlarına göre teşekkül etmiş ve sermayesi Türk parası olarak konulmuş ve sermayesinin ekseriyeti ve idare ve murakabesi Türklere ait olan bankalara millî banka denir.

2. Şube veya banka şubesi: Ayrıca tasrihe lüzum kalmaksızın bankaların şube, ajans ve banka muamelâtı ile iştigal eden sabit veya seyyar büroları gibi her türlü mahallî teşkilâtını ifade eder.

3. Ödenmiş veya Türkiye’ye tahsis edilmiş sermaye: Bankanın, muayyen bir hesap devresi sonunda fiilen ödenmiş veya Türkiye’ye tahsis ve tediye edilmiş sermayesinden bilânçoda görülen ve ihtiyatlarla karşılanamıyan zarar düşüldükten sonra kalan bakıyedir.

4. İhtiyat akçeleri: Bu kanunun 35 inci maddesine, bankaların kendi statülerine ve Türk Ticaret Kanununun 466 ve 467 nci maddelerine göre ayrılan ihtiyatlar yekûnundan, mevcut ise, zararların mahsubu sonunda elde edilen bakıyedir.

II- Kuruluş

Bankaların kuruluşları

Bankaların anonim şirket şeklinde kurulmaları şarttır. Türkiye’de banka muameleleri yapacak yabancı bankaların, tâbiiyetlerini taşıdıkları memleket kanunlarına göre anonim şirket veya muadili bir statüye sahip olmaları lâzımdır. Bu kanunun neşri tarihinde mevcut millî bankalarla halen Türkiye’de şubesi bulunan yabancı bankalar, hususi kanunlarına göre teşkil olunan veya sermayesinin tamamı yabancı bir Devlete ait bankalar ve İstanbul Emniyet Sandığı bu hükümden müstesnadır.

Hisse senedi ve ortaklar

Bankacılıkla uğraşmak amacıyla kurulmuş ve kurulacak Anonim Ortaklıklarda;

1. Hisse senetlerinin nakit karşılığında çıkarılması ve tamamının ada yazılı olması,

2. Hisse senetlerinin itibari değerlerinin 10 bin lirayı geçmemesi,

3. Bütün hisse senetlerinin menkul kıymetler borsasına kote edilmesi,

4. Ortak sayısının yüzden az olmaması,

5. Çalışanların çoğunluğunun yararlandığı yardım ve sosyal güvenlik vakıfları, dernekleri ve sandıkları ile sendikalara ait sermaye payları toplamının % 40 dan; diğer ortakların herbirine ait sermaye payının (ana, baba, kardeş, eş ve çocuklar ile bunların sermayesinin çoğunluğuna tek başına ya da birlikte sahip oldukları ortaklıklara ait paylar bir tek kişiye ait sayılır) % 30 dan fazla olmaması,

zorunludur.

Kamu İktisadi Teşebbüsü durumunda olan ya da sermayesinin çoğunluğuna kamu kurumlarının sahip olduğu bankalar için 4 ve 5 nci bent hükümleri uygulanmaz.

Ortak sayısının yüzden aşağı düşmesine ve 5 nci bentde yazılı sınırların aşılmasına yol açan işlemler pay defterine kaydolunmaz.

Belirlenen süre sonunda ada yazılı duruma getirilemeyen hamiline yazılı eski hisse senetleri ile yasal sınırlar üzerinde sermaye payı sahipleri bu maddenin 1 inci ve 5 inci fıkralarındaki koşullar yerine getirilinceye kadar temettü hariç ortaklık haklarından yararlanamazlar.

Bu maddenin 5 inci bendindeki oranların aşılması halinde;

a) Pay sahiplerince sermaye artırımı dolayısiyle ortaya çıkabilecek rüçhan hakları kullanılmaz,

b) Yeni pay senedi satın alınmaz,

Yukardaki hükümlere aykırı işlemler geçersizdir.

Müessislerin şahsi durumları

7 nci madde mucibince mezuniyet istihsali için yapılacak müracaat evrakına şirket müessislerinin, Maliye ve Ticaret Vekâletlerince hazırlanmış bir numuneye uygun şekilde ve noter huzurunda tanzim ve imza edecekleri birer beyanname eklemeleri mecburidir.

Bu beyannamelere, müessislerin:

1- İsimleri ve ikametgâhları;

2- Müracaat tarihine kadar hangi işlerle ve ne müddet meşgul oldukları;

3- Son beş sene içindeki yıllık gelirleri;

4- Mahkûmiyetleri bulunup bulunmadığı, varsa hangi suçlardan tevellüt ettiği ve cezaların nev’i ve miktarları;

5- Ticari ihtilâflardan dolayı şahsan ve idaresi ile mükellef bulundukları şirketlerin tazminat ödemeye mahkûm edilip edilmedikleri, edilmişlerse miktarları;

6- Nama ve hâmiline muharrer hisse senetlerinden satınalmayı deruhde edecekleri miktarlar;

İle Maliye ve Ticaret Vekâletlerince lüzum görülecek diğer malûmat dercedilir.

En az sermaye

Türkiye’de kurulan bankaların ödenmiş sermayeleri ile yedek akçeleri ve yabancı ülkelerde kurulmuş olup Türkiye’de şube açarak çalışan bankaların Türkiye’ye ayırdıkları sermaye ve yedek akçeleri toplamı 25 milyon liradan az olamaz.