5521 İş Mahkemeleri Kanunu (mülga)

Bu mahkemeler:

A) 5018 sayılı kanunun 4 Üncü maddesinin (E) fıkrasına göre sendikaların açacakları ve bu sıfatla aleyhlerine açılacak hukuk dâvalarına;

B) İşçi Sigortaları Kurumu ile sigortalılar veya yerine kaim olan hak sahipleri arasındaki uyuşmazlıklardan doğan itiraz ve dâvalara da bakarlar.

İş mahkemesi kurulmamış olan yerlerdeki bu dâvalara o yerde görevlendirilecek mahkeme tarafından, temsilci üyeler alınmaksızın, bu kanundaki esas ve usullere göre bakılır.

Fiili ve hukuki imkânsızlıklar dolayısiyle iş mahkemesinin toplu olarak görevini yapamadığı hallerde de yukarıki fıkra hükmü uygulanır.

Birden fazla iş mahkemesi bulunan yerlerde, sosyal güvenlik hukukundan kaynaklanan davaların görüleceği iş mahkemeleri, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu tarafından belirlenebilir.

İş mahkemeleri bu iş için görevlendirilen yargıcın başkanlığında teşekkül eder.

Bu mahkemeye katılacak işveren temsilcileri, varsa o yerdeki Ticaret ve Sanayi Odası, yoksa en yakın Ticaret ve Sanayi Odası meclislerinin, işçi temsilcileri ise o yerdeki İş Kanununa göre seçilmiş olan temsilci işçilerin toplanarak gizli oyla seçecekleri 12 şer aday arasından birer asli ve üçer yedek olmak üzere Adalet ve Çalışma Bakanlıklarınca tâyin olunur.

Seçimlerin şekil ve usulleri Adalet ve Çalışma Bakanlıklarınca tesbit edilir.

Asli üyelerin bulunmadığı hallerde yedek üyeler başkan tarafından çağrılarak mahkeme teşkil olunur.

Temsilcilerin görev süreleri iki yıldır.

Gerek asli ve gerek yedek üyelere, tâyinlerini müteakip başkan tarafından, üye sıfatı ile iştirak edecekleri bütün işlerde kanuna riayet edeceklerine ve tarafsızlıklarını muhafaza eyliyeceklerine ve görüşmeleri ifşa etmiyeceklerine dair yemin ettirilir.

İş mahkemesine üye seçilebilmek için:

A) Türk vatandaşı olmak;

B) Otuz yaşını bitirmiş olmak;

C) Türkçe konuşur ve okur yazar olmak;

D) Medeni ve siyasi haklardan mahrum olmamış bulunmak;

E) Ağır hapsi müstelzim veya şeref veya haysiyeti kırıcı bir suçtan mutlak surette veya üç aydan fazla hapis cezası ile mahkûm olmamış bulunmak;

F) Bulunduğu yerde devamlı olarak en az bir yıldan beri işveren veya işveren vekili veyahut işçi olarak çalışmış olmak; (Fâsılalı ve mevsimlik işlerde çalışanların, geçmiş hizmet sürelerinin toplamı nazara alınır.)

Şarttır.

İş mahkemelerinde açılacak her dâva, açıldığı tarihte dâva olunanın Türk Medeni Kanunu gereğince ikametgâhı sayılan yer mahkemesinde bakılabileceği gibi, işçinin işini yaptığı işyeri için yetkili mahkemede de bakılabilir. Bunlara aykırı sözleşme muteber sayılmaz.

İş mahkemesinin işçi ve işveren üyelerinin reddi, yazılı veya sözlü olarak yapılabilir. Sözlü yapıldığı takdirde keyfiyet zabıtnameye yazılır ve istemi yapanın imzası alınır.

Ret istemi, reddi istenen üyenin yerine yedek üye alınarak, yedekler de reddolunmuş ise yalnız yargıç tarafından umumi hükümler dairesinde karara bağlanır.

Ret isteminin kabulü hakkındaki karar aleyhine itiraz ve temyiz yoluna başvurulamaz. Ret isteminin reddi üzerine itiraz olunabilir.

İtiraz iş mahkemesinin bulunduğu bölge ağır ceza mahkemesince tetkik olunarak kesin şekilde bir karara bağlanır.

Mahkeme toptan reddolunur veya yargıç ile bir üye birlikte reddedilirse, yargıca tebaan Hukuk Muhakemeleri Usulü Kanunundaki hükümlere göre işlem yapılır.

İş mahkemelerinde şifahi yargılama usulü uygulanır, ilk oturumda mahkeme tarafları sulha teşvik eder. Uzlaşamadıkları ve taraflar veya vekillerinden birisi gelmediği takdirde yargılamaya devam olunarak esas hakkında hüküm, verilir.

İş Kanununun 79 uncu maddesinde yazılı uzlaşma teşebbüsünün yapılmamış olması dâvanın kabulüne ve görülmesine mâni teşkil etmez.