Hükmî şahsiyeti haiz olmak ve bütün muamelelerinde bu kanun ve Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile hukuku hususiye ahkâmına tâbi bulunmak üzere Ankarada bir M. T. A. Enstitüsü, (Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü) kurulmuştur.
M. T. A. Enstitüsü ticarî usullere göre idare olunur. Bu enstitünün bütün sarfiyat ve muamelâtı, muhasebei umumiye, artırma, eksiltme ve ihale kanunlarına ve Divanı Muhasebatın vize ve murakabesine tâbi değildir.
M. T. A. Enstitüsünün başlıca vazifesi:
Memleketimizde işletmeğe elverişli maden ve taşocağı sahaları bulunup bulunmadığını ve işletilen maden ve taşocaklarının daha faydalı surette işletilmelerinin nelere mütevakkıf olduğunu araştırmak ve buna muktazi veya müteferri bulunan arama ameliyatı, fennî ve jeolojik tetkikat, kimyevî tahlil ve fennî tecrübeler yapmak, harita almak, plân, mürtesem, maktalar resmetmek, proje ve fennî raporlar, rantabilite hesabları tanzim etmek gibi bütün teknik ve ilmî işleri görmek ve memleketin madenlerinde ve maden sanayiinde çalışacak Türk mühendis, fen memuru, ustabaşı ve mütahassıs işçi yetiştirmektir.
M. T. A. Enstitüsü Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığından emir verildiği takdirde ikinci maddede yazılı işlerden başka, diğer fennî veya jeolojik tetkikleri, tahlilleri ve fen tecrübelerini yapabilir ve topoğrafya haritaları alabilir.
Maden tetkik ve arama enstitüsü, ikinci maddede yazılı işlerden her hangi bir kısmını, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanının müsaadesile, başkalarına da yaptırmak salâhiyetini haizdir.
M. T. A. Enstitüsü, ikinci maddede yazılı işleri, bakanlıklar, kamu kurum ve kuruluşları, bağlı müesseseler ve diğer hakikî veya hükmî şahıslar hesabına ücret mukabilinde yapabilir. Bu işlerden, tetkikat ve arama ameliyatı yapmak, harita almak gibi saha üstünde görülecek neviden olanlar hakkında Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığından müsaade alınmak lâzımdır.
Cumhurbaşkanlığı ve bakanlıklar ile bunlara bağlı müesseselerden başka hakiki veya hükmi şahısların tamamına veya ekseriyet hissesine sahip oldukları petrol iptida istikşaf veya taharri ruhsatnamesi, maden taharri ruhsatnamesi, maden ocağı ruhsat tezkeresi veya maden imtiyazı sahalarından M.T.A. Genel Müdürlüğü tarafından ücretsiz de arama ameliyatı yapılabilr. Bu takdirde alakadarlar ile Genel Müdürlük arasında arama ameliyatından doğacak menfaatlerden Devletin istifade edeceğine dair Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığınca bir mukavele yapmak lazımdır.
Değişik fıkra: 07/02/1990 t. 3612 s. K. m.15
M. T. A. Enstitüsü, hakikî veya hükmî şahıslar tarafından işletilen maden ve taş ocaklarında, veya üstlerinde hakikî veya hükmî şahısların tam veya ekseriyet hisse olarak maden ve taş ocakları hakkı bulunan sahalarda, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının müsaadesile lüzumlu görülecek fenni veya jeolojik tetkikatı yapmağa ve harita almağa salahiyetlidir. Sahalarında bu suretle tetkikat yapılacak hakikî veya hükmî şahıslar, M.T.A. Enstitüsünün işlerini kolaylaştırmağa ve buna kendi yapmış oldukları ameliyatı, tesisatı, harita, plân ve maktaları, projeleri fen raporlarını ve rantabilite hesablarını göstermeğe mecburdurlar.
M. T. A. Enstitüsü, kendi, hesabına, maden tetkikatı veya maden arama ameliyatı yapacağı yerler için maden kanunlarına tevfikan taharri veya iptidaî istikşaf ruhsatnamesi almağa mecbur değildir.
Her hangi bir vilâyetin tekmil sahasında veya bir kısmında, M. T. A. Enstitüsü tarafından, muayyen maden cevheri aranılacağını, İktısad Vekâleti, alâkadar vilâyete bildirdiği takdirde, aksi iş’ar vuku buluncıya kadar, bildirilen saha ve maden cevheri için hiç bir kimseye taharri ruhsatnamesi verilemez. Ancak İktisad Vekâletinin alâkadar vilâyete bildirmesinden önce başkaları tarafından usulü dairesinde yapılmış müracaatlardan doğan haklar mahfuzdur.
Mekşuf madenler ile her hangi bir sebeble tamamı veya ekseriyet hissesi Devlete geçmiş madenlerin sahasında, M. T. A. Enstitüsü tarafından arama ameliyatı yapıldığı takdirde bu işlerin arkası alınıncıya kadar Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı bu madenleri hiç bir kimseye devir ve ihale edemez.
Kendi hesabına maden veya taşocağı için arama ameliyatı yaptığı bir sahada, ameliyatın sonunda, M.T.A. Enstitüsü:
a - Arama ameliyatı yapılan yerler ile bunların maden yatağını kestiği noktalar gösterilmiş ve yatağın tahmini vaziyeti çizilmiş olmak şartile, aranılan sahanın topoğrafya ve jeoloji haritalarını,
EN
TR
