75935942-050.01.04-[01/310] Faizsiz Finans Denetim Standardı 5 - Finansal Tabloların Bağımsız Denetiminde Bağımsız Denetçinin Hata ve Hileye İlişkin Sorumlulukları

Bu FFDS’de geçen “denetim” terimi “bağımsız denetimi”, “denetçi” terimi ise “bağımsız denetçi”yi ifade eder.

2. Bu Standart;

(a) Hata ve hilelerin ayırt edici özelliklerine ve denetçinin bunlara ilişkin sorumluluğunun sınırlarına ilişkin rehberlik sağlar.

(b) Bir FFK’nın finansal tablolarında, hata ve hileye ilişkin sorgulama ve müzakereler ile hata ve hileye ilişkin bir göstergenin bulunması durumunda denetçi tarafından uygulanacak asgari prosedürleri tanımlar.

(c) Bir FFK’da hata ve hileyi değerlendirirken denetçiye yönetim beyanlarına ilişkin rehberlik sağlar.

3. Bu Standart, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu (Kurum) tarafından yayımlanan tüm FFDS’lerle birlikte dikkate alınır. Bu standart, FFK’ya ilişkin ilave hükümler yerine getirilirken hata ve hilenin değerlendirilmesi konusunda Kurum tarafından yayımlanan Bağımsız Denetim Standartlarını (BDS’leri) tamamlar.

Hatanın Tanımı ve Hata İçeren Durumlar

4. Hata, bazı tutar veya açıklamalara finansal tablolarda yer verilmemesi dâhil, kasıtlı olmadan yapılan aşağıdaki gibi yanlışlıkları ifade eder:

(a) Kurum tarafından yayımlanan Faizsiz Finans Muhasebe Standartlarında (FFMS’ler) ifade edildiği üzere; olayların gözden kaçırılması veya yanlış yorumlanmasından kaynaklanan yanlış bir muhasebe tahmini,

(b) Muhasebeleştirme, ölçüm, sunum ve açıklamalara ilişkin FFMS’lerde belirtilen muhasebe ilkeleri ve standartlarının uygulanmasındaki bir yanlışlık,

(c) Fıkhı İlke ve kuralların yanlış uygulanması ve yanlış gözden geçirilmesi.

Hilenin Tanımı ve Hile İçeren Durumlar

5. Hile; yönetimden, üst yönetimden sorumlu olanlardan, çalışanlardan veya üçüncü taraflardan bir veya birden fazla kişinin, haksız veya yasalara aykırı bir menfaat elde etmek amacıyla yaptığı aldatma içeren aşağıdaki gibi kasıtlı eylemlerdir:

(a) Katılım bankaları söz konusu olduğunda yatırım hesabı sahiplerinin (YHS) ve faizsiz sigorta şirketleri söz konusu olduğunda poliçe sahiplerinin (PS) fonlarının kötüye kullanılması gibi FFK, yatırımcılar ve diğer üçüncü taraflar arasındaki sözleşmelerin ihlali,

(b) Kârların FFK ve YHS/PS arasında kasıtlı olarak yanlış dağıtılması,

(c) FFK'nın, sözleşmelerin ihlali dâhil, YHS ve PS’nin fonlarını amacı dışında kullanması,

(ç) Bazı faaliyetlerin ve bilgilerin, yönetim tarafından FFK’nın faizsiz finans danışma komitesine (danışma komitesi), denetçilere, yatırımcılara veya pay sahiplerine kasıtlı olarak açıklanmaması,

(d) Kurum tarafından yayımlanan faizsiz finans standartlarının ve danışma komitesinin fetva, karar ve yönergelerinin kasıtlı olarak sürekli ihlal edilmesi ve yanlış yorumlanması,

(e) FFK’nın finansal tablolarını gerçeğe aykırı sunmak amacıyla belge ve kayıtların kasıtlı olarak manipüle edilmesi.

Denetçinin Sorumluluğu

6. FFDS 1, “Bağımsız Denetimin Amacı ve İlkeleri” dikkate alındığında; finansal tabloların denetiminin amacı, denetçinin, finansal tabloların tüm önemli yönleriyle Fıkhı ilke ve kurallara, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu (Kurum) tarafından yayımlanan Faizsiz Finans Muhasebe Standartlarına ve finansal kuruluşun faaliyet gösterdiği ülkede geçerli ulusal muhasebe standartları, mevzuat ve uygulamalarına uygun olarak hazırlanıp hazırlanmadığına ilişkin bir görüş vermesini sağlamaktır. FFDS’lere ve BDS’lere uygun yürütülen bir denetim; bir bütün olarak finansal tabloların hata veya hile kaynaklı önemli yanlışlık içermediğine dair makul güvence sağlamak amacıyla tasarlanır. Yürütülen bir denetim caydırıcı olabilir, ancak denetçi hata ve hilenin önlenmesinden sorumlu değildir ve sorumlu tutulamaz.

7. Ancak denetçi, hata ve hileyi tespit etmek amacıyla denetimin tasarlanması ve planlanmasında, makul çaba sarf etmez ve/veya önemli hata ve hileden haberdar olup bunu yetkili kuruma raporlamak için gerekli adımları atmazsa, ihmal ve kusurlu davranıştan sorumlu tutulur.

Mesleki Şüphecilik

8. Denetçi, FFDS 1’e uygun olarak, mesleki şüphecilik içinde hareket ederek denetimi planlar ve yürütür (Bkz.: 6 ncı paragraf). Böyle bir tutum, denetçinin aşağıdakilerin uygun şekilde belirlenmesi ve değerlendirmesi için gereklidir: