Toplantı Tarihi: 23.01.2020
Kararın Konusu: TFRS Yorum 20 Açık İşletme Madeninin Üretim Aşamasındaki Dekapaj'in Yayımlanması
660 sayılı KHK’nın 9’uncu maddesi uyarınca Uluslararası Finansal Raporlama Standartlarıyla (IFRS) tam uyumu sağlamak üzere Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu tarafından “Amendments to References to the Conceptual Framework in IFRS Standards” başlığıyla yayımlanan TFRS'lerde Kavramsal Çerçeve’ye Yapılan Atıflara İlişkin Değişiklikler kapsamında yapılan değişikliklerin TFRS Yorum 20 Açık İşletme Madeninin Üretim Aşamasındaki Dekapaj'a eklenmesine ve söz konusu Yoruma ilişkin Tebliğin yürürlükten kaldırılarak Yorumun Kurul Kararı olarak yeniden yayımlanmasına karar verilmiştir.
TFRS Yorum 20
Açık İşletme Madeninin Üretim Aşamasındaki Dekapaj Maliyetleri
İlgili Düzenlemeler
• Finansal Raporlamaya İlişkin Kavramsal Çerçeve1
• TMS 1 Finansal Tabloların Sunuluşu
• TMS 2 Stoklar
• TMS 16 Maddi Duran Varlıklar
• TMS 38 Maddi Olmayan Duran Varlıklar
Ön bilgi
1 Açık işletme madenciliği çalışmalarında, mineral cevher yatağına ulaşabilmek için madenin atık maddelerinin (“örtü tabakas"nın) kaldırılması gerekebilir. Bu atık kaldırma işlemi ‘dekapaj’ olarak bilinmektedir.
2 Madenin geliştirilmesi aşamasında (üretime geçilmeden önce), dekapaj maliyetleri genellikle madenin kuruluş, geliştirme ve inşasının amortismana tabi maliyetinin bir parçası olarak aktifleştirilir. Aktifleştirilen bu maliyetler, üretime geçildikten sonra genellikle üretim birimi yöntemi kullanılarak sistematik bir biçimde amortismana tabi tutulur veya itfa edilir.
3 Maden işletmesi, örtü tabakasını kaldırmaya ve dekapaj maliyetlerine katlanmaya madenin üretim aşaması boyunca devam edebilir.
4 Üretim aşamasındaki dekapaj sırasında kaldırılan madde % 100 atık olmayabilir. Söz konusu madde genellikle cevherin ve atığın bir karışımı olmaktadır. Cevher-atık oranı, ekonomik olmayan düşük seviyeler ile kârlı olan yüksek seviyeler arasında farklı oranlarda olabilir. Cevher-atık oranı düşük olan maddenin kaldırılmasıyla mamul üretiminde kullanılabilen bazı maddeler elde edilebilir. Ayrıca, bu tabakanın kaldırılması alt tabakalardaki cevher oranı daha yüksek olan maddeye ulaşılmasına imkân sağlayabilir. Bu nedenle, dekapaj çalışması neticesinde iki tür fayda ortaya çıkabilir: mamul üretiminde kullanılabilir nitelikteki cevher elde edilmesi ve gelecek dönemlerde çıkarılacak daha fazla miktarda maddeye erişimin kolaylaşması,
5 Bu Yorum, dekapaj çalışmaları sonucunda ortaya çıkan bu iki faydanın muhasebeleştirme usul ve zamanı ile ilk ve sonraki ölçümünü düzenler.
Kapsam
6 Bu Yorum, açık işletme madenciliği çalışmalarında madenin üretim aşaması boyunca katlanılan atık kaldırma maliyetlerine (“üretim dekapaj maliyetleri"ne) uygulanır.
Konular
7 Bu Yorum aşağıdaki konulan ele almaktadır:
(a) Üretim dekapaj maliyetlerinin varlık olarak muhasebeleştirilmesi,
(b) Dekapaj çalışması varlığının ilk ölçümü ve
(c) Dekapaj çalışması varlığının sonraki ölçümü.
Görüş birliği
Üretim dekapaj maliyetlerinin varlık olarak muhasebeleştirilmesi
8 Dekapaj çalışmalarında oluşan faydanın üretilen mamul şeklinde gerçekleşen kısmına karşılık gelen dekapaj çalışmalarına ilişkin maliyetler TMS 2 “Stoklar" Standardına göre muhasebeleştirilir. 9 uncu paragrafta yer alan kriterlerin karşılanması durumunda, faydanın cevhere erişimin kolaylaşması şeklinde gerçekleşen kısmına karşılık gelen maliyetler ise duran varlık olarak muhasebeleştirilir. Bahse konu duran varlık bu Yorumda “dekapaj çalışması varlığı” olarak adlandırılmaktadır.
9 “Dekapaj çalışması varlığı”, yalnızca aşağıda yer alan kriterlerin tamamının karşılanması durumunda muhasebeleştirilir:
(a) İşletmenin dekapaj çalışmasına ilişkin gelecekteki ekonomik faydayı (cevher yatağına erişimin kolaylaşması) elde etmesinin muhtemel olması,
(b) İşletmenin cevher yatağının erişimi kolaylaşan kısmını tanımlayabilmesi ve
(c) Bu kısımla ilgili dekapaj çalışması maliyetlerinin güvenilir olarak ölçülebilmesi.
10 Dekapaj çalışması varlığı, mevcut bir varlığa eklenmek ya da mevcut bir varlığın değeri artırılmak, suretiyle muhasebeleştirilir. Başka bir ifadeyle, dekapaj çalışması varlığı mevcut bir varlığın parçası olarak muhasebeleştirilecektir.
11 Dekapaj çalışması varlığı, mevcut varlıkla aynı şekilde maddi duran varlık veya maddi olmayan duran varlık olarak sınıflandırılır. Başka bir ifadeyle, dekapaj çalışması varlığının maddi duran varlık olarak mı yoksa maddi olmayan duran varlık olarak mı sınıflandırılacağı mevcut varlığın niteliğine göre belirlenecektir.
Dekapaj çalışması varlığının ilk ölçümü
12 İşletme dekapaj çalışması varlığını başlangıçta maliyeti üzerinden ölçer. Söz konusu maliyet, cevherin tanımlanan kısmına erişimi kolaylaştıran dekapaj çalışması yapılırken direkt katlanılan maliyetler ile dekapaj çalışması ile doğrudan ilişkilendirilebilir genel üretim giderlerinin dağıtımından isabet eden payın toplamıdır. Bazı arızi faaliyetler üretim dekapaj çalışması ile eş zamanlı olarak gerçekleşebilmekle birlikte bu faaliyetler üretim dekapaj çalışmasının planlandığı gibi sürdürülmesi için gerekli değildir. Bu türden arızi faaliyetlere ilişkin giderler dekapaj çalışması varlığının maliyetine dahil edilmez.