Firmaların Yurt Dışı Kaynaklı Dövizlerinin Türk Lirasına Dönüşümünün Desteklenmesi Hakkında Tebliğe İlişkin Uygulama Talimatı

Tanımlar ve kısaltmalar

(1) Bu Uygulama Talimatında geçen;

a) (Değişik: 1/8/2025) Banka: 19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanununun 3 üncü maddesinde tanımlanan bankaları,

b) (Değişik: 5/5/2025) Döviz dönüşüm desteği: Yurt dışı kaynaklı dövizlerinin Merkez Bankasına satışını gerçekleştiren firmalara Merkez Bankasınca sağlanacak desteği,

c) Dönüşüm kuru: Merkez Bankası tarafından saat 10:00, 11:00, 12:00, 13:00, 14:00 ve 15:00’te ilan edilen ve firmaların yurt dışı kaynaklı dövizlerinin veya döviz tevdiat hesapları ile döviz cinsinden katılım fonu hesaplarında bulunan dövizlerinin Türk lirasına çevrildiği saat itibarıyla en son açıklanmış olan döviz alış kurunu,

ç) Firmalar: Bankalar ve Merkez Bankasınca belirlenen diğer mali kuruluşlar hariç olmak üzere Türkiye'de kanuni yerleşim yeri bulunan tüzel kişiliği haiz firmaları,

d) Merkez Bankası: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasını,

e) (Değişik: 10/6/2024-9/7/2024-15/10/2024-24/2/2025) Yurt dışı kaynaklı döviz: 11/8/1989 tarihli ve 20249 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Kararın 2 nci maddesinin (j) bendinde tanımlanan tüm kıymetli madenlerin ihracından kaynaklananlar hariç olmak üzere firmaların döviz cinsi ihracat gelirleri, yabancılara yurt içinde sunulan hizmetler karşılığında kazanılan döviz tutarları da dahil olmak üzere yurt dışında yerleşiklerden elde ettikleri döviz kazandırıcı hizmet gelirlerinden yurda getirdikleri döviz ile serbest bölgede faaliyet gösteren firmaların yurt dışına yaptıkları satışlara ilişkin döviz gelirlerini,

f) (Değişik: 1/8/2025) Gümrük Beyannamesi: Fiili ihracatın gerçekleşmesi sonucunda kapatılan gümrük beyannamelerini,

g) (Değişik: 1/8/2025) Taahhüt Tutarı: Firmaların 1 ay boyunca döviz alımı yapmamayı taahhüt etmek suretiyle, Merkez Bankasına sattıkları yurt dışı kaynaklı döviz tutarını,

ifade eder.

İşleme esas döviz cinsleri

(1) Bu Uygulama Talimatı kapsamında gerçekleştirilecek işlemler, Merkez Bankasınca alım satıma konu olan döviz cinsleriyle sınırlıdır.

(2) Bankalarca Merkez Bankasına satışı yapılacak döviz cinsleri ABD doları, Euro ve İngiliz sterlinidir. Diğer döviz cinsleri üzerinden yapılan işlemlerde söz konusu döviz tutarları banka tarafından ABD doları, Euro veya İngiliz sterlinine dönüştürülerek Merkez Bankasına satılır.

Yurt dışı kaynaklı dövizlerin Merkez Bankasına satılmasında firmalara döviz dönüşüm desteği sağlanması

(1) (Değişik: 14/3/2023-9/7/2024-15/10/2024-1/8/2025) Bu Uygulama Talimatının 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinde yer verilen yurt dışı kaynaklı döviz tanımına dahil olmak ve döviz dönüşüm desteğinden faydalanmak isteyen firmaların yurt dışına yaptıkları satışlara ilişkin dövizlerinin banka aracılığıyla Merkez Bankasına satışı sırasında 1 ay boyunca döviz alımı yapmamayı taahhüt etmesi kaydıyla;

a) İhracatçı firmaların 16 Ocak 2020 tarihli İhracat Genelgesinin Ek 3 üncü maddesi kapsamında Merkez Bankasına satmakla yükümlü oldukları ihracat bedeli dövizler, 13 Ocak 2000 tarih ve 2000/YB-4 sayılı Görünmeyen İşlemler Genelgesinin "A) Döviz Kazandırıcı İşlemler (20. Madde)" başlıklı maddesi kapsamında döviz kazandırıcı hizmet bedeli dövizler ile serbest bölgede faaliyet gösteren firmaların yurt dışına yaptıkları satışlara ilişkin dövizlerin banka aracılığıyla Merkez Bankasına satışının gerçekleştiği gün dönüşüm kuru üzerinden Türk lirasına çevrilen tutarın %2’si kadar döviz dönüşüm desteği taahhüt sahibi firmalara ödenmek üzere Merkez Bankasınca aracı bankaya aktarılır.

b) Peşin ihracat işlemi gerçekleştiren ihracatçı firmaların 16 Ocak 2020 tarihli İhracat Genelgesinin Ek 3 üncü maddesi kapsamında Merkez Bankasına satmakla yükümlü oldukları dövizlere ödenecek döviz dönüşüm desteğine ilişkin hususlar bu Uygulama Talimatının 8’inci maddesinin on üçüncü fıkrasında ayrıca düzenlenmiştir.

(2) (Değişik:10/6/2024) (Yürürlükten kaldırılmıştır.)

(3) Bankalar nezdinde Merkez Bankası adına ABD doları, Euro ve İngiliz sterlini hesaplar açılarak bankanın topladığı taleplere ilişkin olarak satın aldığı dövizler iş günlerinde saat 17:00’ye (yarım iş günlerinde saat 13:30’a) kadar Merkez Bankasına bildirilir ve toplu bir şekilde söz konusu hesaplara aktarılır. Belirtilen saatlerden sonra yapılan bildirimlere ait işlemler bir sonraki iş günü gerçekleştirilir.