1319 sayılı Emlâk Vergisi Kanununda 2350 sayılı Kanunla yapılan değişikliklerle, bu güne kadar ki uygulamalarda tereddüte neden olduğu anlatılan hususlar hakkında aşağıda belirtilen esaslara göre hareket edilmesi uygun görülmüştür.
1: 2350 SAYILI KANUN HÜKÜMLERİNE İLİŞKİN AÇIKLAMALAR :
1.2. Bina Vergisi ile ilgili bölümde yapılan değişiklikler :
1.2.1. Daimi Muaflıklar
2350 sayılı Kanunun 1 inci maddesi ile 1319 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin (m) fıkrası değiştirilmiş ve aynı maddenin sonuna (r) fıkrası eklenmiştir.
4 ncü maddenin (m) fıkrasında yapılan değişiklikle, uygulamada yanlış anlamalara ve uyuşmazlıklara sebep olan ayrıca bu maddenin (e) fıkrasındaki hükümle mükerrerlik teşkil eden «Genel eğitime ve Kamu menfaatlerine yararlı dernekler» ibaresi fıkra metninden çıkartılmıştır.
Tapılan bu değişiklik uyarınca, söz konusu derneklere alt binalar, kiraya verilmedikleri ve (e) fıkrasında yazılı şartları taşıdıkları sürece vergiden muaf tutulacaklardır.
Diğer taraftan aynı maddeye eklenen (r) fıkrası hükmüyle uluslararası andlaşmalara, özellikle Lozan Andlaşmasına göre azınlık sayılan cemaatlere alt özel okul binalarının, kiraya verilmemek ve karşılıklı olmak şartlarıyla vergiden daimi olarak muaf tutulmaları öngörülmüştür.
Bu hüküm kapsamına giren cemaatlerin hangileri olduğu ilgili Valiliklere ayrıca bildirilecektir.
1.2.2. Köy binaları istisnası:
Kanunun 6 ncı maddesinde yapılan değişiklikle, köylerde mesken olarak kullanılan binaların vergi değerlerinin 300.000 liralık kısmı vergiden istisna edilmiş ancak, muayyen zamanlarda dinlenme amacıyla kullanılan ve daimi ikametgâh vasfı bulunmayan mesken binaları bu istisnanın dışında bırakılmıştır.
Bu hükme göre, devamlı kullanılmayan (yazlık veya kışlık dinlenme evleri) masken binaları bu istisnadan yararlandırılmayacaklardır. Bu arada mükelleflerce (kendileri veya başkaları tarafından) zirai faaliyetlerin icrasında kullanılan (bağ evleri ile hayvancılık işiyle iştigal edenlerin bu işleriyle ilgili yayla evleri gibi) dinlenme amacına yönelik bulunmayan mesken binaları işin istisnanın uygulanmasına devam edilecektir.
Öte yandan, maddenin değişik şekline göre köylerde bulunan işyerleri için istisnanın uygulanması söz konusu olmayacaktır.
Mükelleflerin istisna uygulamasına ilişkin iddialarını kapsıyan müracaatları vergi dairelerince yoklama yaptırılmak re yukarıdaki açıklamalarımız çerçevesinde binanın gerçek durumu (işyeri, mesken, yazlık veya kışlık dinlenme evi olup olmadığı) tespit edilmek suretiyle değerlendirilecek ve işleme tabi tutulacaktır.
Ayrıca, bir mükellefin belirtilen özellikleri taşıyan birden fazla, mesken binası bulunması batinde, herbir binaya ayrı ayrı istisna uygulanacaktır.
Bu istisnanın tatbikinde idari açıdan Köy Kanununun uygulanması esas alınacak, bu durumdaki yerlerin imar düzeni açısından mücavir alana girmesi önem arzetmeyecektir. İl ve İlçe merkezi olmayan ve belediye kuruluşu bulunan beldelerdeki mesken binalarının bu istisnadan yararlanamıycağı da tabidir.
1.2.3. Nispet:
1.2.3.1. Mesken binalarında vergi nisbeti:
2350 Sayılı Kanunun 3 ncü maddesinde, mesken binalarına uygulanacak bina vergisi nispetinin binde 4 olacağı ancak, Türkiye sınırları içinde birden fazla meskeni bulunanların meskenlerinden yalnız birine bu nispetin uygulanacağı esasa bağlanmıştır.
Bu hükmün uygulanması için vergi dairelerince özel bir çalışmaya girilmesine gerek olmayıp, ötedenberi binde 4 nispetinin uygulandığı binalara (herhangi bir değişiklik yoksa) yine bu nispet uygulanacak, binde 4 oranından hiç bir şekilde yararlandırılmadığını bir dilekçe ile bildiren mükellefler hakkında ettikleri mesken için binde 4 nispeti tatbik olunacaktır.
1.3. Müşterek hükümlerle ilgili bölümde yapılan değişiklikler :
1.3.1. Genel beyanda bulunma süresi:
23 ncü maddede yapılan değişiklikle, Emlâk Vergisi mükelleflerinin 4 yılda bir defa genel beyana çağrılmaları esasa bağlanmıştır. Ayrıca bu sürenin bir yıla kadar indirilebilmesi konusunda Bakanlar Kurulu yetkili kılınmıştır.
1.3.2. Muhtar ve İhtiyar Kurulu üyelerine verilecek ücret :
26 ncı maddede yapılan değişiklikle genel beyan dönemlerinde 25 nci maddeye göre görev alan muhtar ve ihtiyar kurulu üyelerine verilebilecek ücretin tavanı yükseltilmiş bulunmaktadır. Ancak, ücret verilmesi esaslarının tesbit Bakanlığımızın yetkisinde olduğundan valiliklerce doğrudan ödeme yapılmıyacaktır.
1.3.3. Ek süre içinde beyanname verilmesi :
Kanunim 27 nci maddesinin ikinci fıkrası kaldırılmak suretiyle Emlâk Vergisi mükelleflerinin, 23 ncü maddede yazılı beyanname verme süresinin bitimini izleyen 2 aylık ek süre içinde de beyanda bulunmamaları halinde vergi dairesince beyana çağrılmaları yoluyla yapılan işleme son verilmiştir. Diğer bir deyişle iki aylık ek sürenin bitiminden sonra vergi dairesi, beyan edilmediğini öğrendiği bina, arsa veya arazi ile ilgili olarak 32 nci madde gereğince idarece tarh işlemini gerçekleştirebilecektir. Ancak, 28/2/1981 tarihine kadar mükellefler adına çıkarılan tebliğnameler üzerine, kaldırılan hükme göre işlem yapılacağı tabiidir.