Çiftçilerden satın alınan tarımsal ürünlerin satış bedeli üzerinden gelir vergisi tevkifatı yapılacağı Gelir Vergisi Kanununun 94. maddesinin (A) fıkrasının 13 numaralı bendinde hükme bağlanmıştır. Bu konuyla ilgili olarak 128 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde de gerekli açıklamalar yapılmıştır.
Öte yandan tevkif yoluyla ödenen vergilerde müteselsil sorumluluk, Vergi Usul Kanununun 11. maddesinde düzenlenmiştir. Söz konusu maddede, mal alım ve satımı dolayısıyla vergi kesintisi yapmak ve vergi dairelerine yatırmak zorunda olanların, bu yükümlülükleri yerine getirmemeleri halinde, verginin ödenmemesinden, alım satıma taraf olanların müteselsilen sorumlu olacakları belirtilmiştir.
Ayrıca, söz konusu madde ile tarımsal ürünlerin alımında yapılacak vergi tevkifatının, hangi safhada yapılacağı konusunda Maliye ve Gümrük Bakanlığına yetki verilmiştir.
Yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde, tarımsal ürünlerin alım bedelleri üzerinden yapılacak vergi tevkifatı ile ilgili olarak aşağıdaki esaslar belirlenmiştir.
1. Destekleme Alımı Yapan Kamu Kurum ve Kuruluşlarının, Tarımsal Ürün Alımlarında Gelir Vergisi Tevkifatı ve Müteselsil Sorumluluk :
Bu Tebliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren, destekleme alımı yapan kamu kurum ve kuruluşları, (Tarım Satış Kooperatifleri Birlikleri ve benzerleri), gerek çiftçilerden, gerek çiftçi dışındaki kişi ve kuruluşlardan destekleme kapsamına girsin veya girmesin, satın aldıkları tüm tarımsal ürünlerin alış bedelleri üzerinden (işlenmiş olanlar dahil), gelir vergisi tevkifatı yapacaklardır. Tevkif edilen bu vergilerin zamanında ilgili vergi dairesine yatırılması ile bu kurum ve kuruluşlann bu alımlardan doğan vergi sorumlulukları sona erecektir.
Destekleme alımı yapan kamu kurum ve kuruluşlarının, tarımsal ürünlerle ilgili gelir vergisi tevkifatını yapmamaları halinde, ödenmeyen vergi ile buna bağlı ceza ve gecikme faizinden kendileri sorumlu olacaklardır.
Yukarıdaki açıklamalardan da anlaşılacagı üzere, Vergi Usul Kanununun 11. maddesinin Bakanlığımıza verdiği yetki uyarınca, tarımsal ürünlerin alım bedelleri üzerinden yapılacak gelir vergisi tevkifatı, destekleme alımı yapan kurum ve kuruluşlarının tarımsal ürün alım safhasına kaydırılmıştır.
Örnek : Toprak Mahsulleri Ofisi (A) çiftçisinden 100 ton buğday, (B) tacirinden 500 ton mercimek satın almıştır. Aynı şekilde Tariş (A) çiftçisinden 10 ton üzüm, (B) tacirinden de 50 ton incir satın almıştır.
Bu durumda, zirai ürün alımında bulunan Toprak Mahsulleri Ofisi ve Tariş, hem çiftçiden hem de tacirden satın aldıkları bu ürünlerle ilgili olarak gelir vergisi tevkifatını yapacak ve ilgili vergi dairesine beyan ederek yatıracaklardır.
2. Destekleme Alımı Yapan Kamu Kurum ve Kuruluşları Dışındaki Kurum, Kuruluş ve Kişilerce Tanmsal Ürün Alımında Uygulanacak Gelir Vergisi Tevkifatı ve Müteselsil Sorumluluk :
Gelir Vergisi Kanununun 94. maddesinin (A) fıkrasında, vergi tevkifatı yapmak zorunda olanlar aşağıdaki gibi sayılmıştır.
- Kamu idare ve müesseseleri,
- İktisadi kamu müesseseleri,
- Sair kurumlar,
- Ticaret şirketleri,
- Kooperatifler,
- Kooperatifler,
- İş ortaklıkları,
- Dernek ve vakıflar,
- Dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri,
- Menkul kıymetler yatırım fonu yönetenler,
- Gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı,
- Zirai kazançlarını bilanço veya zirai işletme hesabı esasına göre tesbit eden çiftçiler.
Aynı fıkranın 13 numaralı bendinde ise çiftçilerden satın alınan tarımsal ürünlerin alış bedelleri üzerinden gelir vergisi tevkifatı yapılacağı hükme bağlanmıştır.
Bu nedenle yukarıda sayılan kurum, kuruluş ve kişiler çiftçilerden satın aldıkları tarımsal ürünler için yaptıkları ödemelerden (avans olarak ödenenler dahil) tevkifat yapmak zorundadırlar. Ancak bu tevkifatın yapılmaması halinde, ürünü çiftçiden satın alanın sorumluluğu olmakla birlikte, bu ürünün daha sonraki aşamalarda alım-satımına taraf olanlar da tevkif yoluyla ödenmeyen bu vergi ile buna bağlı ceza ve gecikme faizinden müteselsilen sorumlu olacaklardır. Diğer bir anlatımla zirai ürünlerin çiftçi dışındaki kişilerden satın alınması halinde, ürünü satın alanlar, bu ürünlerle ilgili gelir vergisi tevkifatının yapıldığına kanaat getirirlerse gelir vergisi tevkifatını yapmayabileceklerdir. Bu durumda, tevkif yoluyla ödenmesi gereken vergi ile buna bağlı ceza ve gecikme faizinden müteselsilen sorumlu olacaklardır. Ancak, müteselsil sorumluluğun dışında kalmayı tercih etmeleri halinde, zirai ürünü kimden satın almış olursa olsunlar, gelir vergisi tevkifatı yaparak ilgili vergi dairesine yatırmak zorundadırlar.
Ziyaa uğratılan veya beyan edildiği halde ödenmeyen bir vergi ile buna bağlı ceza ve gecikme faizinin, müteselsil sorumludan istenebilmesi için, müteselsil sorumlu tutulacak kişinin ve bu sorumluluğu gerektiren olayın bir vergi inceleme raporuyla tespit edilmesi gerekmektedir. Dolayısıyla vergi dairesi bir vergi inceleme raporu olmaksızın müteselsil sorumluluğa dayanarak herhangi bir işlem yapmayacaktır.
EN
TR
