Bilindiği gibi, 20 Aralık 1990 günlü ve 20731 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 3689 sayılı Kanunla, Gelir Vergisi Kanununun bazı maddeleri yeniden düzenlenmiş ve Kanuna bazı geçici maddeler eklenmiştir. Ayrıca, 30 Ocak 1991 günlü Resmi Gazete'de yayımlanan 91/1372 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile de 1 Ocak 1991 tarihinden geçerli olan özel indirim tutarları yeniden tespit edilmiştir. 3689 sayılı Kanunla yeniden düzenlenen vergi tarifeleri ile ücretlerin vergilendirilmesinde uygulanacak özel indirim tutarları hakkında aşağıdaki açıklamaların yapılması gerekli görülmüştür.
1. YENİDEN DÜZENLENEN GENEL VERGİ TARİFESİ VE UYGULAMASI:
3689 sayılı Kanunun 5 inci maddesi ile Gelir Vergisi Kanununun 103 üncü maddesindeki vergi tarifesi, gelir dilimleri genişletilmek suretiyle yeniden düzenlenmiştir. Ayrıca, maddenin, vergi oranlarını indirme konusunda Bakanlar Kuruluna tanıdığı yetkiye ilişkin ikinci fıkrası yürürlükten kaldırılmıştır. Kanunun yürürlükle ilgili 13/c maddesinde de yeniden düzenlenen genel vergi tarifesinin 1.1.1991 tarihinden itibaren elde edilecek gelirlere uygulanacağı hükme bağlanmıştır.
Yeniden düzenlenen vergi tarifesi aşağıdadır.
Gelir class="tbl_tab"vergisine tabi gelirler;
12.000.000 liraya kadar |
% 25, |
24.000.000 liranın 12.000.000 lirası için 3.000.000 lira, fazlası |
% 30, |
48.000.000 liranın 24.000.000 lirası için 6.600.000 lira, fazlası |
% 35, |
96.000.000 liranın 48.000.000 lirası için 15.000.000 lira, fazlası |
% 40, |
192.000.000 liranın 96.000.000 lirası için 34.200.000 lira, fazlası |
% 45, |
192.000.000 liradan fazlasının 192.000.000 lirası için, |
|
77.400.000 lira, fazlası |
% 50, |
nispetinde vergilendirilir.
a) Kalkınmada Öncelikli Yöreler Dışında Kalan Yerlerde Çalışan Hizmet Erbabının Ücretlerine Yeni Vergi Tarifesinin Uygulanması:
Kalkınmada Öncelikli yöreler dışında kalan yerlerde çalışan hizmet erbabının 1 Ocak 1991 tarihinden itibaren elde edecekleri ücretleri, Gelir Vergisi Kanununun 103 üncü maddesinde yer alan yukarıdaki vergi tarifesi esas alınarak vergilendirilecektir.
Hizmet erbabına her ne ad altında olursa olsun 31 Aralık 1990 tarihine kadar ödenecek ücretlere, 89/14913 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenen vergi tarifesi; 1 0cak 1991 tarihinden itibaren yapılan ücret ödemelerine (15 Aralık-14 Ocak dönemine ait olup, 14 Ocak'ta ödenen ücretler dahil) ise yukarıdaki vergi tarifesi uygulanacaktır.
Hizmet erbabına çeşitli ödeme dönemleri itibariyle, çeşitli adlar altında ücret ödemeleri yapıldığı gözönünde bulundurularak, vergilendirmede basitliğin sağlanabilmesi amacıyla; hizmet erbabına takvim yılı başından itibaren yapılan her türlü ücret ödemelerinin vergi matrahına vergi tarifesinin aynı gelir dilimi içinde kaldığı sürece o dilime ait vergi nispeti, aşması halinde ise aşan kısmına, sonra gelen dilime ait vergi nispeti uygulanacaktır.
Öte yandan, işverenlerin ücret ödemelerine ilişkin olarak düzenleyecekleri ücret bordrolarında, hizmet erbabına o takvim yılı içinde daha önce yaptıkları ücret ödemelerinin vergi matrahları toplamını da göstermeleri zorunludur.
b) Kalkınmada Öncelikli Yöreler Dışında Kalan Yörelerde Diğer Gelirlere Uygulanacak Vergi Tarifesi:
Yukarıda belirtilen tarife, 1.1.1991 tarihinden itibaren elde edilen gelirlere uygulanacak; 1990 takvim yılına ait olup, 1991 yılı Mart ayında verilecek yıllık gelir vergisi beyannameleri ile beyan edilecek gelirlere uygulanmayacaktır. Bu gelirlere, 30.12.1989 gün ve 20388 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan 89/14913 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile düzenlenen vergi tarifesi uygulanacaktır.
c) Kalkınmada Öncelikli Yörelerde Elde Edilen ve Ücret Dışında Kalan Diğer Kazanç ve İratlara Uygulanacak Vergi Tarifesi :
Gelir Vergisi Kanununun geçici 37 nci maddesi ile düzenlenen vergi tarifeleri, münhasıran kalkınmada öncelikli yörelerde fiilen ve sürekli olarak çalışanların ücret gelirlerine uygulanacak, diğer gelirlere uygulanmayacaktır.
Bu nedenle, kalkınmada öncelikli yöreler dışında kalan ve beyan edilecek diğer kazanç ve iratlara ait vergiler ile götürü usule tabi mükelleflerin vergileri, Gelir Vergisi Kanununun 103 üncü maddesinde yer alan genel vergi tarifesi esas alınarak hesaplanacaktır.
ÖRNEK :
Kalkınmada öncelikli yörelerden olan Kars İlinde götürü usulde vergi mükellefi bulunan bir ticari kazanç sahibinin 1991 yılı Nisan ayında adına tarh edilecek vergi, Gelir Vergisi Kanununun 103 üncü maddesindeki genel vergi tarifesi dikkate alınarak hesaplanacaktır.
2. KALKINMADA ÖNCELİKLİ YÖRELERDE ÇALIŞAN HİZMET ERBABININ ÜCRETLERİNE UYGULANACAK VERGİ TARİFELERİ :
3689 sayılı Kanunun 7 nci maddesi ile 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununa eklenen geçici 37 nci madde ile Gelir Vergisi Kanununun 103 üncü maddesinde yer alan genel vergi tarifesinden ayrı olarak, 1.1.1991-31.12.2000 tarihleri arasında, münhasıran kalkınmada öncelikli yörelerde çalışan hizmet erbabının ücretlerine uygulanmak üzere, iki ayrı vergi tarifesi daha düzenlenmiştir.