Bilindiği gibi, 20.12.1990 günlü ve 20731 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 3689 sayılı Kanunla, Gelir Vergisi Kanununun bazı hükümleri değiştirilmiş ve Gelir Vergisi Kanununda yer alan bazı maktu had ve miktarlar artırılarak yeniden tespit edilmiştir.
3689 sayılı Kanunla Gelir Vergisi Kanununda yapılan bu düzenlemeler ve götürü usulde vergilendirmeye ilişkin hükümlerde yapılan değişiklikler ile diğer bazı konularda aşağıdaki açıklamaların yapılması gerekli görülmüştür.
A) ARTIRILARAK YENİDEN TESPİT EDİLEN BAZI MAKTU HAD VE MİKTARLAR:
3689 sayılı Kanunun 7. maddesiyle Gelir Vergisi Kanununa eklenen geçici 36. madde ile Gelir Vergisi Kanununun 13, 17, 21, 24/3, 53, 68, mükerrer 80, 86, 87, 111 ve 112. maddelerinde yazılı maktu had ve miktarlar attırılarak yeniden tespit edilmiştir.
Yeniden tespit edilen hadler aşağıda açıklanmıştır:
1) Küçük Çiftçi Muaflığına İlişkin Yıllık Satış Tutarı Ölçüsü ve Çiftçilerde Götürü Gider Usulünde Vergilendirilmeye İlişkin Had:
a) Küçük Çiftlik Muaflığına İlişkin Artırılarak Yeniden Tespit Edilen Satış Tutarı Ölçüsü:
193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 13. maddesinde, küçük çiftçi muaflığına ait olan satış tutarı ölçüsü 10 milyon lira olarak belirlenmiş ve daha sonra bu tutar, 16.6.1989 tarih ve 89/14258 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 1989 yılı hasılatına da uygulanmak üzere 16 milyon liraya yükseltilmişti.
Küçük çiftçi muaflığına ilişkin 16 milyon liralık satış tutarı ölçüsü, 3689 sayılı Kanunla 25 milyon liraya yükseltilmiş olup, bu ölçü 1990 yılı gelirlerine de uygulanacaktır. Buna göre; 1990 yılındaki zirai ürünlerinin satışları tutarı 25 milyon lirayı aşmayan çiftçiler, diğer şartları da taşımaları kaydıyla, 1990 yılı itibariyle de küçük çiftçi muaflığından yararlanmaya devam edeceklerdir.
b) Çiftçilerde Götürü Gider Usulünde Vergilendirilmeye İlişkin Yeniden tespit Edilen Had:
Gelir Vergisi Kanununun 53. maddesinde, yıllık hasılatı 4 milyon lirayı aşmayan çiftçilerin zirai kazançlarının götürü gider, usulüne göre tespit edileceği hükme bağlanmıştır. Bakanlar Kurulu Kararları ile bu had çeşitli defalar artırılmış ve son olarak da 16.6.1989 tarih ve 89/14258 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 20 milyon liraya yükseltilmişti. Bu tutar, 3689 sayılı Kanunla 50 milyon lira olarak tespit edilmiştir. Bu çerçevede, 1990 yılındaki hasılatı 50 milyon lirayı aşmayan çiftçilerin, götürü gider usulüne göre vergilendirilmelerine devam edilecektir.
Öte yandan, satış hasılatının tamamı üzerinden tevkif yoluyla gelir vergisi alınan çiftçilerin, satış Hasılat tutarlarına bakılmaksızın götürü gider usulünde vergilendirilmelerine devam edileceği tabiidir.
2) Göçmen ve Mülteci Muaflığına Ait Artırılarak Yeniden Tespit Edilen Tutar:
Gelir Vergisi Kanununun göçmen ve mülteci muaflığı ile ilgili 17. maddesinde, yıllık muafiyet tutarı 60.000 lira olarak hükme bağlanmıştır. Bu tutar, 1.1.1990 tarihinden itibaren elde edilecek gelirlere uygulanmak üzere, 27.12.1989 tarih ve 89/14913 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yıllık 120.000 liraya yükseltilmişti. Dolayısıyla, 1990 yılına ait kazanç ve iratlara yıllık 120.000 liralık muafiyet tutarı uygulanacaktır. 3689 sayılı Kanunla söz konusu muafiyet tutarı, yıllık 600.000 lira olarak yeniden tespit edilmiştir. Bu tutar,1 Ocak 1991 tarihinden itibaren elde edilecek kazanç ve iratlara uygulanacaktır.
Bu muafiyetten, kazanç ve ücretleri götürü usulde tespit edilen mükelleflerin de yararlanacağı tabiidir.
3) Gayrimenkul Sermaye İratlarında İstisna Tutarı:
Gelir Vergisi Kanununun 21. maddesinde mesken olarak kiraya verilen gayrimenkullerden elde edilen iratların yıllık 120.000 liralık kısmının vergiden müstesna tutulacağı hükme bağlanmıştır. Bu tutar, 1989 yılında elde edilecek iratlara uygulanmak üzere 89/14913 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 600.000 liraya yükseltilmişti. 3689 sayılı Kanunla, 1990 yılında elde edilen gayrimenkul sermaye iratlarına da uygulanmak üzere, bu istisna tutarı, yıllık 1.000.000 liraya yükseltilmiştir.
Buna göre, gayrimenkul sermaye iradına ait istisnadan yararlanabilecek mükelleflerin, mesken olarak kiraya verdikleri gayrimenkullerden elde ettikleri gayri safi kira gelirlerinin yıllık 1.000.000 liralık kısmı vergiden istisna edilecektir.
4) Bilirkişilere, Tanıklara ve Resmi Arabuluculara Ödenen Ücretlere Ait İstisna Tutarı:
Kanunun 24/3. maddesi ile bilirkişilere, tanıklara ve resmi arabuluculara, bu sıfatları dolayısıyla ödenen ve yıllık tutarı 360.000 lirayı aşmayan ücretler, gelir vergisinden istisna edilmiştir. Bu tutar, 1 Ocak 1991 tarihinden itibaren elde edilecek ücretlere uygulanmak üzere 500.000 liraya yükseltilmiştir.
Buna göre, bilirkişi, resmi arabulucu ve tanıkların 1990 yılında, bu sıfatları dolayısıyla elde ettikleri ücretlerin yıllık tutarının 360.000 lirayı aşması halinde, bu ücretlerin Gelir Vergisi Kanununun 95. maddesine göre yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilmesi gerekmektedir.
EN
TR
