193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 30.12.1993 günlü ve 21804 mükerrer sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 3946 sayılı Kanunla değişik 51 inci maddesinin 12 numaralı bendinin Bakanlar Kuruluna verdiği yetki, 31.12.1993 günlü ve 21805 mükerrer sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 93/5142 sayılı Kararname ile kullanılmıştır.
Bu Kararname ile Ankara, İstanbul ve İzmir illerinde faaliyette bulunan bazı mükellefler götürü vergileme usulünün kapsamı dışına çıkartılmıştır.
Götürü vergileme usulünün dışına çıkarılan ve 1.1.1994 tarihinden itibaren gerçek usule alınan mükelleflerle ilgili olarak aşağıdaki açıklamaların yapılması gerekli görülmüştür.
I - ANKARA, İSTANBUL VE İZMİR İLLERİNİN BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE SINIRLARI İÇİNDE FAALİYETTE BULUNAN MÜKELLEF-LERDEN GERÇEK USULE ALINANLAR :
93/5142 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Ankara, İstanbul ve İzmir illerinin büyükşehir belediye sınırları içinde (mücavir alanlar dahil) faaliyette bulunan mükelleflerden aşağıda yazılı olanlar, 1.1.1994 tarihinden itibaren gerçek usulde vergilendirileceklerdir.
- Her türlü emtia imalat ve alım-satımı ile uğraşanlar,
- Her türlü inşaat işi ile uğraşanlar,
- Mücavir alanlar da dahil olmak üzere kalkış veya varış noktası büyükşehir belediye sınırları içinde olan motorlu araçlarla yolcu ve yük taşıyanlar.
Bu mükellefler, götürü usulden yararlanmaya ilişkin genel ve özel şartları taşıyıp taşımadıklarına bakılmaksızın gerçek usulde vergilendirilecektir. Ancak esnaf muaflığına ilişkin şartları topluca taşıyanların 93/5142 sayılı Kararname kapsamına girmeyeceği ve muaflıktan yararlanmaya devam edecekleri tabiidir.
A - Her Türlü Emtia İmalat ve Alış-Satışı İle Uğraşanlar :
Götürü usulde vergiye tabi olan mükelleflerden emtia imalat ve alım-satımı ile uğraşanlar gerçek usulde vergilendirilecektir. Emtia alım-satımını sabit bir işyerine veya gezici olarak yapanlar ile emtiayı toptan veya perakende alıp satanlar bu kapsamda gerçek usulde vergilendirilecektir. Ancak, imalatçılar da imal etmiş oldukları emtiayı toptan veya perakende satmaları halinde bu kapsama gireceklerdir.
Örnek 1 :
Ankara ilinde ekmek imalatı yapan ve götürü usule tabi bir fırın işletmecisi, 1.1.1994 tarihinden itibaren gerçek usulde vergilendirilecektir.
Örnek 2 :
İzmir ilinde tuhafiyecilik yapan ve öteden beri götürü usulde vergilendirilen bir mükellef, emtia alıp satması nedeniyle 1.1.1994 tarihinden itibaren gerçek usulde vergilendirilecektir.
Emtia imalatı ve alım-satım işi yanında başkaca faaliayetleri olanlar da diğer işlerinin niteliğine bakılmaksızın gerçek usulde vergilendirilecektir.
Örnek 3 :
Öteden beri götürü usulde vergilendirilen oto tamircisi bir mükellef, bu faaliyetinin yanı sıra oto yedek parçası alım-satımını da yapmakta ise bu mükellef emtia alım-satımı nedeniyle 1.1.1994 tarihinden itibaren gerçek usulde vergilendirilecektir. Bu mükellefin diğer faaliyetlerinin de gerçek usulde vergilendirileceği tabiidir.
Bu mükellefin oto yedek parçası alım-satım işini yapmayıp, sadece oto tamirciliği işi ile iştigal etmesi ve diğer şartları taşıması halinde, götürü usulde vergilendirmeden yararlanabilecektir.
Örnek 4 :
Musluk tamirciliği yapan (A) bu faaliyetini işyeri açmaksızın gezici olarak ve doğrudan doğruya tüketiciye iş yaparak sürdürmektedir. (A) şahsı sadece musluk tamirciliği yapmakta olup, tamirciliğin yanı sıra herhangi bir emtia satışı bulunmamaktadır.
Bu durumda (A) şahsı, Gelir Vergisi Kanununun 48. maddesinde belirtilen alış, satış ve hasılat hadlerinin yarısını aşmayan biçimde faaliyetini gerçekleştiriyorsa esnaf muaflığından yararlanabilecektir. Bu takdirde (A) şahsının herhangi bir belge düzenleme zorunluluğu bulunmamaktadır.
Örnek 5 :
Çorap ve mendil satışı yapan (B), bu satışlarını el arabası (motorsuz araç) ile ve gezici olarak yapmaktadır. Bu durumda (B) şahsı, Gelir. Vergisi Kanununun 48. maddesinde belirtilen alış, satış ve hasılat hadlerinin yarısını aşmayan biçimde faaliyetini gerçekleştiriyorsa, esnaf muaflığından yararlanabilecektir. Bu takdirde (B) şahsının herhangi bir belge düzenleme zorunluluğu bulunmamaktadır.
B - Her Türlü İnşaat İşi İle Uğraşanlar :
Götürü usule tabi olan mükelleflerden inşaat işinin tamamını yapanlar ile inşaatın bir kısım işini yapanlar 1.1.1994 tarihinden itibaren gerçek usulde vergilendirilecektir.
Altyapı işleri (yol, su, kanalizasyon, kuyu açma, hafriyat gibi, duvar örülmesi, sıva, boya, badana, elektrik, sıhhi ve kalorifer tesisatı, karo ve fayans işleri, cam takılması, her türlü doğrama işleri, parke döşemesi, çevre düzeni ve benzeri işleri inşaat işine bağlı olarak ayrı ayrı veya bir kaçının bir arada yapılması inşaat işi olduğundan bu işleri yapan götürü usuldeki mükellefler de gerçek usulde vergilendirilecektir.