Seri No: 23 Gelir Vergisi Genel Tebliği

Muvakkat madde 2 - 1 - Muvakkat birinci madde gereğince bu kanun hükümlerinin tatbik edileceği yerlerdeki gayrimenkullerin, bu kanununun neşrini takip eden ay başından itibaren, 1939 yılı içindeki son âkıtlerle belli olan kira bedellerine :

a) Meskenlerden gayrı yerlerde 1953 yılı için yüzde yüz elli ve 1954 yılı için yüzde ikiyüz;

b) Meskenlerde 1953 yılı için yüzde elli ve 1954 yılı ile 1955 yılı için de yüzde elli ilâve edilerek 1939 yılı kirasına cem'an yüzde yüz,

zammiyle bulunacak miktarlardan fazla olmayacağı gibi akit şartlarında kiracılar aleyhine değişiklik yapılmaz

Muvakkat madde 7 - Bu kanuna göre yapılan zamlar, Bina Vergisi Kanunu mucibince tadile esas olamaz. İradı gayrısafî ve kira üzerinden alınmakta olan her türlü özel idare ve belediye vergi ve resimlerine ve bunların zam kesirlerine ve esnaf vergisi matrahına (5020 sayılı kanunla yapılan zamlar hariç), bu kanunun tatbik olunduğu müddetce aksettirilemez ve esnaf muaflığı şartlarının tesbitinde (5020 sayılı kanunla yapılan zamlar hariç) nazara alınmaz.

5421 sayılı Gelir Vergisi Kanununun geçici 6 ve 7 nci maddeleri ile 5423 sayılı Esnaf Vergisi Kanununun geçici 3 üncü maddesi hükümleri mahfuzdur.

1 . Esnaf muaflığı şartlarının tâyini ve esnaf vergisi bakımından :

Bilindiği gibi, Millî Korunma Kanununun 5020 sayılı kanunla muaddel 30 uncu maddesinin 1 numaralı fıkrası ile 1939 kiralarına; meskenlerden gayrı yerlerde % 50 meskenlerde % 20 zam yapılmıştır. 6084 sayılı kanunla bu zamlar, meskenlerde, 1953 yılı için % 50 ye, 1954 ve 1955 yılı için % 100 e; meskenlerden gayrı yerlerde ise, 1953 yılı için % 150 ye, 1954 yılı için de % 200 e yükseltilmiştir.

Mer'i hükümler gereğince, sabit esnaf vergisinin matrahının ve esnaf muaflığı şartlarından 20 lira kira haddinin tâyininde, gerçek kira esas olarak alınmaktadır. Diğer taraftan kiranın da gayrısafi irattan aşağı olmaması lazımdır. Burada bahis konusu kira gerçek kira yani fiilen ödenen kiradır. 5020 sayılı kanunla kiralara yapılan zamlar da kiraya dâhil bulunmaktadır.

Halbuki 6084 sayılı kanunun muvakkat 7 nci maddesi hükmü muvacehesinde, gerek esnaf muaflığından kira şartının, gerekse, sabit esnaf vergisi matrahının tâyin ve tesbitinde, artık gerçek kiranın değil, gerçek kiradan, zammın bu kanunla artırılan kısmı tenzil olunduktan sonra kalan bakiyenin nazara alınması lâzım gelmektedir.

Bilfarz, bir işyerinin 1939 kirası yıllık 300 lira ise, 5020 sayılı kanunla yapılan zam sonunda bu kira 450 ve bu kanunla yapılan zam sonunda ise, 1953 de 750, 1954 de 900 lira olabilecektir. Ancak gerek sabit esnafın vergi matrahı, gerekse esnaf muaflığı şartı olarak bu kiralardan 450 lira nazara alınacak, yani mezkür işyerinde çalışan kimse, esnaf muaflığından kira şartını haiz telâkki edilecek ve esnaflığın diğer şartlarını da haiz ise, esnaf vergisine işbu 450 lira gayrisafî irattan aşağı olmamak şartiyle matrah ittihaz olunacaktır.

İşyerinin kısmen veya tamamen iş sahibine ait bulunması veya bedelsiz olarak kullanılması veyahut da kirasının gayrısafi irattan az olması hallerinde, vergiye matrah olarak alınacak işyeri, gayrı safi iratlarında mezkûr 6084 sayılı kanun dolayısiyle herhangi bir değişiklik yapılmıyacak, 5423 sayılı Esnaf Vergisi Kanununun geçici 3 üncü maddesi hükmü gözönünde bulundurularak işlem yapılmasına devam olunacaktır.(*)

2 . Gayrimenkul sermaye iradı bakımından :

İşbu kanun ile zam gören binaları kiraya verenlerin gayrimenkul sermaye iratları bu zam miktarında artacağından ve artan bu miktarın vergi dışı bırakılacağına dair kanunda bir kayıt da mevcut olmadığından, yapılan zamlar da dâhil, alınan kiranın tamamının gayrimenkul sermaye iradı olarak gelir vergisi mevzuunda mütalâa edilmesi gerekecektir.

3. Masraf kaydı bakımından :

Gelir ve Kurumlar Vergisinde kiranın masraf unsuru olarak mütalaa edildiği hallerde, gerçek miktarı nazara alındığından ve mevzuubahis 6084 sayılı kanunda da hilâfına bir hüküm mevcut olmadığından kiracılar, işbu kanuna müsteniden kiralayanlara ödeyecekleri munzam kiraları da masraf göstereceklerdir.

Bilgi edinilmesi ve buna göre işlem yapılması rica olunur.