Bu doküman Resmi Gazete dışında bir kaynakta yayınlanmıştır. Konsolide metin çalışmaları ilgili kaynak güncellendikçe sağlanabilmektedir.
I - GENEL ESASLAR:
Yapılacak vergi incelemelerinde, perakende ticaret erbabı ile otel, bar, gazino, lokanta, kahvehane, kır bahçesi, plâj ve emsali gibi eğlence ve istirahat yerlerini işletenlerin beyannamelerinde gösterdikleri gayrisâfi kazançların, Vergi Usul Kanununun 42 nci maddesi gereğince her il merkezindeki ticaret odası ve bulunmayan yerlerde belediyece kurulan özel bir komisyonca tesbit edilen "ortalama kâr hadleri"ne nazaran; açık bir surette düşük olduğu görüldüğü ve düşüklük, mükellef tarafından haklı sebeplerle izah olunmadığı gibi bu cihet yapılan inceleme ile de meydana çıkarılamadığı takdirde Gelir Vergisi Kanununun 98 inci maddesi uyarınca beyan edilen bu kazançlar yerine, Vergi Usul Kanununun 66 ncı maddesine göre kurulan takdir komisyonunca takrir olunacak kazançlar nazara alınmak icabeder.
Ortalama kâr hadlerinin, defterdarın yazılı talebinden itibaren ticaret odaları ve ticaret odası olmıyan yerlerde belediye tarafından kurulacak özel komisyonlarca üç ay içinde ve ilçeler itibariyle tesbit olunması gerektiğinden, Bakanlığımızca emtia ve iş nevilerine göre hazırlanıp kâfi miktarda gönderilen cetvellerin, alınmasını müteakip yazılacak bir yazı ile ticaret odasına ve olmıyan yerlerde belediyeye tevdi olunması ve mezkûr süre içinde ortalama kâr hadlerinin ilçe itibariyle tesbit ettirilmesi lâzımdır.
II - ORTALAMA KÂR HADLERİNİN TESBİTİ ŞEKLİ:
A - Emtia cetvelleri
İthal ettikleri emtiayı perakende olarak satanlarla, memleket içinde ithalâtçılardan, imalâtçılardan, müstahsillerden veya toptancılardan satın aldıkları maddeleri gerek imal ederek gerekse olduğu gibi satan perakendecilerin gayrısâfi kârları bir değildir. Bu sebeple Bakanlığımızca hazırlanan emtia cetvellerindeki emtia nevileri hizasındaki ortalama kâr haddi sütunu,
Biri, ithal ettikleri maddeleri perakende olarak satanlara mahsus kâr haddini göstermek üzere (ithalâtçılarda) başlığı altında,
İkincisi imal ettikleri maddeleri perakende olarak satanların kâr haddine müteallik olmak üzere (imalâtçılarda) başlığı altında,
Ve üçüncüsü memleket içinde satın aldıkları mamul ve gayri mamul emtiayı perakende olarak satanların kâr hadlerini göstermek üzere (alım satım yapanlarda) başlığı altında,
Üç tabloya ayrılmıştır. Binaenaleyh ortalama kâr hadlerin cetvellerde yazılı her bir emtia nev'i için bu üç kategoriye göre tesbit edilmesi, ithalât veya imalâtı mevcut bulunmayan emtialarda alâkalı sütunların boş bırakılması iktiza eder. Cetvellerdeki emtia nevilerine gelince: Buradaki emtia nev'inden bakkaliye, tuhafiye, hırdavat, kırtasiye, nalburiye, züccaciye vesaire gibi muayyen sanat ve faaliyet sahalarına has çeşitli emtianın gruplandırılmış nevileri kastedilmiş olup bu gruplara dâhil bulunan her çeşit malın kendine mahsus özel cins ve nevileri mevzuubahis değildir.
Meselâ, bardak, vazo her biri müstakil birer emtia nev'ini teşkil etmekte iseler de hepsi züccaciye emtiasını teşkil ettiklerinden cetvellerde bu grup emtia arasında mütalâa edilecek ve ortalama kâr hadleri zücaciye emtiası olarak bir tek nispetle tesbit olunacaktır.
1. İthal ettikleri mahsul ve emtiayı perakende satanlar:
Bilindiği gibi perakende satış yapan ithalâtçılar satışlarına, biri (ithalâtçı kârı), diğeri ise (perakende satış kârı) olmak üzere iki nizamî kâr ilâve ederler. Binaenaleyh komisyonlarca bu cihetin gözönünde bulundurulması suretiyle bir yüzde nispeti tesbit ve cetvelin ithalâtçılara mahsus tablosuna dercedilmesi lâzım gelir.
Ancak ithalâtçılar, perakende sattıkları maddelerin kâffesini ithal etmemiş ve bu maddelerin bir kısmını memleket içersindeki diğer ithalâtçı, sanayi ve tüccarlardan satın almış olabilirler. Bu takdirde ithalâtçıların bu nevi emtialarına cetvellerin imalâtçılar veya alım satım yapanlara mahsus tablolarındaki ortalama kâr hadleri uygulanır. Bu gibi hallerde idare, ithal edilen maddelerle memleket içindeki mübayaa edilen maddeleri tefrik edecek ve ithal edilen maddelere ithalâtçılara mahsus olan kâr hadlerini ve diğerlerine de taallûkuna göre imalâtçılara veya alım satım yapanlara mahsus hadleri tatbik etmek suretiyle mükellefin gayrisâfi kazancını tesbit edecektir.
Gerçekten, ithal olunan maddelerin bu maddelere ait lisans, döviz, gümrük vesaire gibi kayıtlar ianesiyle tesbiti kolaylıkla mümkün bulunmaktadır.
2. Memleket mahsulât, mamulât ve emtiasını perakende satanlar:
Perakende ticaretle iştigal edenlerle aldıkları iptidai madde ve yardımcı malzemeyi işledikten sonra vücuda getirdikleri mamulleri perakende satanların gayrisâfi kazançlarını, sattıkları maddelerin maliyet bedelleri (Vergi Usul Kanunu madde: 246 ve 259) ile satış bedelleri arasındaki fark teşkil ettiğinden bu gibilerde ortalama kâr hadlerinin tâyininde bu noktadan hareket edilmesi, mahallî alış ve satışlara ait rayiçlerin gözönünde tutulması icabeder.
EN
TR
