193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 202 sayılı kanunla değiştirilmiş olan ziraî kazançlarla ilgili hükümleri, 484 sayılı kanunla değiştirilmiş ve bunlara yeni bazı hükümler eklenmiştir.
Değiştirilen ve eklenen hükümlerin mahiyeti aşağıda, 484 sayılı kanundaki maddeler sırasiyle açıklanmıştır.
1. İşletme Büyüklüğü ölçüsü :
Bilindiği gibi, küçük çiftçi muaflığı, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 12 nci ve 13 üncü maddelerinde yazılı şartlara göre tayin edilmektedir. Bunlardan 12 nci maddede yazılı olanı, işletme büyüklüğü; 13 üncü maddede yazılı olanı ise satış tutarı ölçüleridir.
İşletme büyüklüğü ölçüsü, 202 sayılı kanunla değiştirilmiş ve bu değişikliğin nelerden ibaret olduğu 53 sayılı Gelir Vergisi Genel Tebliğinde gösterilmiştir. Anılan ölçüler, bu kerre, 484 sayılı kanunla da değiştirilmiş bulunmaktadır.
Yapılan değişikliğe göre, 12 nci maddenin aldığı şekil şöyledir.
İşletme büyüklüğü ölçüsü :
Madde 12 - Küçük çiftçi muaflığını tâyin bakımından, bir takvim yılı içinde nazara alınacak işletme büyüklüğü ölçüleri şunlardır :
1 inci grup : Hububat ziraatinde ekili arazinin yüz ölçümü toplamı 300 dönümü;
2 nci grup : Bakliyat, ayçiçeği, afyon, susam, keten ziraatinde ekili arazinin yüz ölçümü toplamı 220 dönümü;
3 üncü grup : Pamuk ziraatinde ekili arazinin yüz ölçümü toplamı 150 dönümü;
4 üncü grup : Pancar, patates, soğan, sarımsak, kavun, karpuz, çeltik kendir ziraatinde ekili arazinin yüz ölçümü toplamı 90 dönümü;
5 inci grup : Tütün, çay, sebze ziraatinde ekili arazinin yüz ölçümü toplamı 50 dönümü (Çayda mahsul verebilecek hale gelmiyenler hariç) ;
6 ncı grup : Meyve verebilecek hale gelmiş bağ, incir ve fındık ziraatinde yüz ölçümü toplamı 150 dönümü;
7 nci grup : Meyve verebilecek hale gelmiş antep fıstığı ve zeytinliklerde 1500 ağacı;
8 inci: grup Meyve verebilecek hale gelmiş narenciyede 500 ağacı;
9 uncu grup : Diğer meyve ve mahsul ziraatinde ekili arazinin yüz ölçümü toplamı 75 dönümü (Meyve ve mahsul verebilecek hale gelmiyenler ile palamut hariç) ;
10 uncu grup : Büyükbaş hayvan sayısı 50 adedi, (İş hayvanları ile iki yaşındaki büyükbaş hayvanlar hariç);
11 inci grup : Küçükbaş hâyvan sayısı 250 adedi, (Bir yaşındaki küçükbaş hayvanlar ile kümes hayvanları hariç) ;
Yukarıda yazılı ziraat gruplarının birkaç tanesinin içine giren ziraî faaliyetlerin birârada yapılması halinde, en fazla iki grupa ait işletme büyüklüklerinin bu gruplar için yukarıda yazılı hadlerin yarısını aşmadığı takdirde muaflık devam eder.
Yukarıda zikredilen meyveli ve meyvesiz ağaçlarda meyve veya mahsul verebilecek hâle gelme durumu bâşlangıcı Tarım ve Maliye Bakanlıklarınca müştereken tesbit olunur.
Maddede yapılan değişiklikleri şöylece sıralayabiliriz :
1. İşletme büyüklüğü ölçülerinin dahil olduğu grup sayısında değişiklik:
12 nci maddenin 202 sayılı kanunla değiştirilmiş olan şeklinde, işletme büyüklüğü ölçüleri 1-7 grup halinde tesbit olunmuştu. Bu maddede 484 sayılı kanunla yapılan değişiklik sonucunda grup sayısı 7 den 11 e çıkarılmıştır.
2. Grupların bünyelerinde yapılan değişiklik :
İşletme gruplarının 11 e çıkarılmasının bir neticesi olarak, bu gruplârdan her birinde yer alan ziraat nevileri ile bunlar için kabul olunan işletme büyüklüğü ölçüleri, 12 nci maddenin son değişiklikten önceki gruplarında yazılı olanlarına nazaran farklıdır. Bu farklılık, maddenin yukarıya çıkarılan metninde görülmekle beraber ayrıca açıklanması da faydalı bulunmuştur :
1. inci grup : 202 sayılı kanunda inci grupda yer alan hububat, afyon, ayçiçeği ziraatinde yalnız hububat aynı grup içinde bırakılmış diğerIeri başka gruplara aktarılmıştır.
Hububat için evvelce tanınan yüz ölçümü 500 dönüm iken bu had yeni kanunla 300 dönüme indirilmiştir.
2. nci grup : Bu grupda evvelce bakliyat, çeltik, pamuk, pancar, susam, tütün, kendir ve keten ziraatleri mevcuttu. Bunlardan bakliyat. susam ve keten grupda muhafaza edilmiş; diğerleri bu grupdan çıkarılmıştır.
Bu gruba giren ziraat nev'ilerine ait işletme büyüklüğü ölçüsü, 220 dönüm olarak kabul edilmiştir.
3. üncü grup : 202 sayılı kanunla değişik 12 nci maddenin 3 üncü grubunda bostan ve sebze ziraati yer almakta idi. Yeni kanun bu gruba yalnız pamuk ziraatini ithal etmiş; işletme büyüklüğü ölçüsü olarak 150 dönüm kabul etmiştir. Yeni kanundaki 3 üncü grup ile 202 sayılı kanundaki aynı numarayı taşıyan grup arasında hiç bir ilişki yoktur.
4. üncü grup : Bu grubun bundan evvelki şeklinde meyve verebilecek hale gelmiş bağ, incir ve fındık ziraati yer almakta idi. 484 sayılı kanunla değişik şekline göre, (Pancar, patates, soğan, sarımsak, kavun, karpuz, çeltik, kendir) ziraat nevileri mezkûr gruba alınmıştır. İşletme büyüklüğü ölçüsü olarak konulan had 90 dönümdür.