Seri No: 93 Gelir Vergisi Genel Tebliği

Bu durum karşısında bu mükellef grubunun vergilendirme şeklinin açıklığa kavuşturulması lüzumlu görülmüştür.

Ayrıca şimdiye kadar götürü usulde vergilendirilen fakat değişen ticarî ve iktisadî şartlar dolayısiyle kazançlarının gerçek usulde tesbitinde artık herhangi bir güçlük kalmayan artist ve musiki ajanları ile, inşaat kalfaları grubunda yer alan teknik elemanlar ve messahlar (araziyi ölçüp krokisini yapanlar) 1/1/1972 tarihinden itibaren gerçek usule tabi tutulacaklardır.

I - HALEN UYGULANAN ESASLAR

1. Ses, Saz ve Sahne Sanatkârlarının Mükellefiyet Şekli :

Bilindiği üzere ses, saz ve sahne sanatkarlarının mesleki faaliyetleri, Gelir Vergisi yönünden serbest meslek faaliyeti olup elde ettikleri gelirlerde serbest meslek kazancı teşkil eder.

Gerçekten, Gelir Vergisi Kanununun 65 inci maddesine göre serbest meslek faaliyeti; sermayeden ziyade, şahsî mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticarî olmayan işlerin işverene tabi olmaksızın şahsî sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılmasıdır.

Serbest meslek erbabı ise, serbest meslek faaliyetini mutat meslek halinde ifa eden kimselerdir.

Yapılan bu tariflerden anlaşılacağı üzere, kanun, serbest meslek faaliyetinde bulunanlar ile serbest meslek erbabını ayırmıştır. Bu ayırımdan maksat amatör serbest meslek faaliyeti ile profesyonel serbest meslek faaliyeti arasında mükellefiyet şekli yönünden, bir farklandırma yapmaktadır.

Filhakika serbest meslek kazancının tesbitine müteallik 67 nci maddenin 202 sayılı kanunla değişen 4 üncü fıkrasına göre, serbest meslek erbabının meslekî kazançlarının V. U. Kanunu hükümlerine göre tutacakları Serbest Meslek Kazancı Defterine istinaden tesbit edileceği, 69 uncu madde hükmünün saklı olduğu açıklanmıştır. 69 uncu maddede ise götürü olarak vergilendirilecek serbest meslek erbabı tâyin edilmiştir.

Yapılan bu açıklamadan anlaşılacağı üzere kanun, götürülük dışında kalan ses, saz ve sahne sanatkârlarının tamamının gerçek esasa göre vergilendirilmesini öngörmüştür.

Şu kadar ki profesyonel olarak faaliyette bulunanların yani serbest meslek faaliyetini mutat meslek haline getiren ses, saz ve sahne sanatkârlarının defter tutup beyanname vermeleri gerekmekte; amatör olarak faaliyette bulunanların ise gelirlerinden % 15 stopaj yapıldığı cihetle ayrıca defter tutmalarına lüzum kalmamaktadır.

2. Götürü Vergilendirilen Ses, Saz ve Sahne Sanatkârları İle Artist ve Musiki Ajanları :

Gelir Vergisi Kanununun 69 uncu maddesine göre, götürü vergilendirilecek ses, saz ve sahne sanatkârları, gerçek kazançlarının tesbitinde zorluk bulunan sanatkârlardır.

Maliye Bakanlığı 1, 6, 11 ve 24 Seri No. lu Tebliğler ile ses, saz ve sahne sanatkârlarından hangilerinin götürü olarak vergilendirileceğini tayin ve tesbit etmiştir.

Gerçekten bu tebliğlere dayanılarak hazırlanan götürü usulde tesbit edilen Serbest Meslek Erbabına Ait Takdir Cetvelinde söz konusu ses, saz ve sahne sanatkarlarından çalgı çalanlar, karagöz ve kukla oynatanlar, seyyar tiyatro sanatkârları, rakkaseler ve şarkı söyleyenlerin (musiki konseri verenler hariç) kendi nam ve hesaplarına çalışmak veya hasılattan hisse almak kayıt ve şartıyla götürü vergilendirileceği kabul edilmiştir.

Halen götürü usulde vergilendirilmektedir.

3. İnşaat Kalfaları Grubunda Yer Alan Mükellefler İle Messahlar :

Serbest meslek erbabı olarak faaliyette bulunan mimar ve mühendis ehliyetini haiz olmıyarak inşaat plânı yapanlar ve inşata nezaret edenler (Sürveyanlar) ile yapı kalfa okulu mezunu olsun olmasın tekniker ve fen memurları, diplomalı veya diplomasız her türlü teknik ressamlar ve messahlar (araziyi ölçüp krokisini yapanlar) uygulamada götürü usulde vergilendirilmekte idi.

II - 1/1/1972 DEN İTİBAREN UYGULANACAK ESASLAR

Bilindiği üzere yukarıda I. Bölümde söz konusu mükelleflerin ellerinde götürü serbest meslek erbabı karnesi mevcut olup kendilerine yapılan ödemelerden vergi kesilmediği cihetle, bunları istihkam edenler istedikleri gibi vesika alıp gider yazabilmektedirler.

Öte yandan sözü edilen götürü serbest meslek erbabı V. U. Kanununa göre defter tutmadığından bunlara yapılan ödemeler üzerinden oto kontrol sistemi kurulamamaktadır.

Bu durumdan yararlanan birçok gazino, kulüp vesair eğlence yerleri bir takım muvazaalı sözleşmelerle götürülük şartlarını haiz olmayan sanatkârlara stopaj dahi yapmamaktadır.

Vergi uygulamasında oto-kontrol sisteminin işlemesi ve vergi kayıplarının önlenmesi bakımından bir kısım götürü serbest meslek erbabı götürü usulden çıkarılmıştır.