Seri No: 95 Gelir Vergisi Genel Tebliği

Öte yandan, aynı kanunun 86 ncı maddesinde, "tam mükellefiyette vergiye tabi gelirin, sadece; ücretlerden, götürü usulde tesbit edilen ticarî veya meslekî kazançlardan veya bu kazançlarla ücretlerden ibaret olması halinde beyanname verilmiyeceği ve toplama yapılmıyacağı belirtilmiş, 87 nci maddesinde de" Tam mükellefiyette, vergiye tabi yıllık gayrisâfi kazanç ve iratlarının toplamı 10.000 lirayı aşmıyan mükelleflerin bu kazanç ve iratlarından tevkif yolu ile vergisi kesilmiş bulunanları beyannameye ithal etmeleri ihtiyaridir.

Ücretler, götürü usulde tesbit olunan ticarî ve meslekî kazançlar ile kazanç ve iratların istisna hadleri içinde kalan kısımları 10.000 liralık haddin hesabında nazara alınmaz denildikten sonra, ticarî, zirai veya mesleki kazançlarını yıllık beyanname ile bildirme mecburiyetinde olanların (götürü gider usulüne göre tesbit edilen ziraî kazançlar için beyanname verenler hariç) ihtiyari toplama hakkında faydalanamıyacakları hükme bağlanmıştır.

87 nci maddenin yukarda işaret edilen 3 üncü fıkrasında yer alan meslekî kazanç tabirinden, serbest meslek kazançlarının anlaşılması ve yine bu maddede, serbest meslek faaliyetinin devamlı veya ârızî olması noktasından bir ayırım yapılmamış olduğundan, ârızî şekilde elde edilen serbest meslek kazançlarının da bu fıkra hükmü şumulünde mütalâa edilmesi lâzım gelir.

Belirtilen bu duruma ve mezkûr kanun hükümlerine göre :

1. Gerek bir işyeri açmak suretiyle ve gerekse bir işyeri açmaksızın serbest meslek faaliyetinde bulunanların,

2. Esas görevleri itibariyle hizmetli durumunda bulunmaları ve sair özel durumları sebebiyle arızî olarak serbest meslek faaliyetinde bulunanların ve bu meyanda telif esas vücuda getirmek suretiyle 18 inci maddede yer alan serbest meslek kazançları istisnasından yararlanan kimselerin,

3. Serbest meslek faaliyetinin terkinden sonra; bu faaliyeti ile ilgili olarak hasılat elde eden kimselerin,

İhtiyarî toplama hakkından faydalanmalarına imkân bulunmamaktadır. Bu kimselerin, bir takvim yılı içinde muhtelif kaynaklardan elde ettikleri kazanç ve iradlarını (vergileri tevkif suretiyle alınmış olsun veya olmasın) o yıl için verecekleri beyannamelerinde toplamaları icap eder.

Behemehal, bu zümreye dahil mükelleflerin dosyalarının taranarak, bu esas hilâfına yapıldığı tesbit edilen işlemlerin, zaman aşımı süresi içinde ıslahı ve bu noktadan mükellefler adına ikmalen yapılacak tarhiyatlara, Vergi Usul Kanununun 369/2 nci maddesi hükmü gözönünde bulundurulmak suretiyle ceza uygulanmaması ve yapılacak tarhiyatlar safahatından bilgi verilmesi.

B - TEVKİFAT YÖNÜNDEN :

Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasında hangi idare, müessese ve kuruluşlarla kişilerin vergi tevkifatı yapmaya mecbur oldukları tadadi bir şekilde açıklanmış. aynı maddenin 3 numaralı bendinde de, "yaptıkları serbest meslek işleri dolayısiyle bu işleri icra edenlere yapılan ödemelerden (18 inci ve 69 uncu maddelerde yazılı otanlara ve noterlere serbest meslek faaliyetlerinde dolayı yapılan ödemeler hariç" vergi tevkif olunacağı belirtilmiştir.

Görüldüğü gibi, maddenin 3 numaralı bent hükmünde, tevkifat noktasından serbest meslek işinin devamlı veya ârızî olarak yapılıp yapılmaması hususunda bir ayırım yapılmamış, tevkifata tabi olmayan serbest meslek kazançları, parantez içindeki hükümle, sarih ve kesin bir şekilde açıklanmıştır.

Bu hükme göre :

1. G. V. K.nun 18 inci maddesi şumulüne giren serbest meslek kazanç sâhiplerine bu işleri dolayısiyle yapılan ödemelerin ,

2. Aynı kanunun 69 uncu maddesinde yazılı olanların (götürü usulde vergiye tabi serbest meslek erbabına) yapılan ödemelerin,

3. Noterlere, serbest meslek faaliyetlerinden dolayı yapılan ödemelerin,

Vergi tevkifatına tabi tutulmasına imkân ve mahal yoktur.

Şu kadar ki, yukarda sayılanlar dışında kalan serbest meslek kazancı ödemelerinden -sahibinin, serbest meslek faaliyetinin, devamlı veya ârızî olup olmadığına ve ârizî serbest meslek faaliyeti karşılığında elde edilen kazancın da, 82/4 üncü maddeye göre, 1000 lirayı aşıp aşmadığına bakılmaksızın- vergi tevkif edilmesi gerekir.