Bilindiği üzere, 24/12/2003 tarihli ve 25326 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 22/12/2005 tarihli ve 5436 sayılı Kanunla değişik “Üst yöneticiler” başlıklı 11 inci maddesinin birinci fıkrasında;
“Bakanlıklarda müsteşar, diğer kamu idarelerinde en üst yönetici, il özel idarelerinde vali, belediyelerde belediye başkanı üst yöneticidir. Ancak, Milli Savunma Bakanlığında üst yönetici Bakandır.”
hükmüne yer verilmiş, aynı maddenin ikinci fıkrasında üst yöneticilerin 5018 sayılı Kanunda belirtilen görev ve sorumlulukların yerine getirilmesinden Bakana; mahalli idarelerde ise meclislerine karşı sorumlu oldukları ve üçüncü fıkrasında ise bu sorumluluklarının gereklerini harcama yetkilileri, mali hizmetler birimi ve iç denetçiler aracılığıyla yerine getirecekleri belirtilmiştir.
5018 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin (k) bendinde ise “Harcama birimi” kamu idare bütçesinde ödenek tahsis edilen ve harcama yetkisi bulunan birim olarak tanımlanmıştır.
Anılan Kanunun “Kamu İdareleri Bütçeleri” başlıklı ikinci kısmının dördüncü bölümünde “Harcama Yapılması”na ilişkin esaslar düzenlenmiş bulunmaktadır. Bu bölümde yer alan ve 5436 sayılı Kanunla değişik “Harcama yetkisi ve yetkilisi” başlıklı 31 inci maddesinin birinci fıkrasında;
“Bütçeyle ödenek tahsis edilen her bir harcama biriminin en üst yöneticisi harcama yetkilisidir.”
hükmü ile aynı maddenin dördüncü fıkrasının ilk cümlesinde;
“Genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinde; idareler, merkez ve merkez dışı birimler ve görev unvanları itibarıyla harcama yetkililerinin belirlenmesine, harcama yetkisinin bir üst yönetim kademesinde birleştirilmesine ve devredilmesine ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığınca belirlenir.”
hükmü yer almaktadır.
Bu çerçevede, 5018 sayılı Kanuna ekli (III) sayılı cetvelde yer alan düzenleyici ve denetleyici kurumlar hariç, genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinde harcama yetkililerinin belirlenmesine, harcama yetkisinin bir üst yönetim kademesinde birleştirilmesine ve devredilmesine ilişkin usul ve esaslar aşağıdaki gibi belirlenmiştir.
2. Harcama Yetkililerinin Belirlenmesi
5018 sayılı Kanunun 5436 sayılı Kanunla değişik 31 inci maddesinin birinci fıkrasında bütçeyle ödenek tahsis edilen her bir harcama biriminin en üst yöneticisi harcama yetkilisi olarak belirlenmiştir. Bu hüküm uyarınca bütçe sınıflandırması harcama yetkilisini belirleyen temel unsur olmaktadır.
Bilindiği üzere kamu idare bütçeleri, Maliye Bakanlığınca uluslararası standartlara uyumlu olarak belirlenen analitik bütçe sınıflandırmasına göre hazırlanmaktadır. Analitik bütçe sınıflandırması; kurumsal sınıflandırma, fonksiyonel sınıflandırma, finansman tipi ve ekonomik sınıflandırma olmak üzere dört gruptan oluşmaktadır.
Kurumsal sınıflandırmada dört düzeyli ve sekiz haneli bir kodlama sistemi benimsenmiş olup, birinci düzeyde Cumhurbaşkanlığı, Türkiye Büyük Millet Meclisi, yüksek yargı organları ile bakanlıklar ve bütçe türleri, ikinci düzeyde birinci düzeyde tanımlanan yöneticilere karşı doğrudan sorumlu birimler ile bütçe türleri kapsamında yer alan kurumlar, üçüncü düzeyde ana hizmet birimleri gibi ikinci düzeye bağlı birimler, dördüncü düzeyde ise destek ve lojistik birimler ile politika uygulayıcı birimler yer almaktadır.
Buna göre, kurumsal sınıflandırmanın üçüncü ve dördüncü düzeyinde yer alan birimler, bütçeyle ödenek tahsis edilen harcama birimlerini, bu birimlerin en üst yöneticileri de harcama yetkililerini ifade etmektedir.
Öte yandan, 5018 sayılı Kanunun 5436 sayılı Kanunla değişik 31 inci maddesinin ikinci fıkrasında, teşkilat yapısı ve personel durumu gibi nedenlerle harcama yetkililerinin belirlenmesinde güçlük bulunan idareler ile bütçelerinde harcama birimleri sınıflandırılmayan idarelerde harcama yetkisinin, üst yönetici veya üst yöneticinin belirleyeceği kişiler tarafından; mahallî idarelerde İçişleri Bakanlığının, diğer idarelerde ise Maliye Bakanlığının uygun görüşü üzerine yürütülebileceği ayrıca hüküm altına alınmıştır.
2.1. Merkez Teşkilatı Harcama Yetkilileri
5018 sayılı Kanuna ekli (III) sayılı cetvelde yer alan düzenleyici ve denetleyici kurumlar hariç olmak üzere, merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin, sosyal güvenlik kurumlarının ve mahalli idarelerin merkez teşkilatı harcama yetkilileri görev unvanları, bütçeyle ödenek tahsis edilen harcama birimleri ve hesap verme sorumluluğu açısından bağlı oldukları üst yöneticiler itibarıyla aşağıdaki gibi belirlenmiştir.
2.1.1 Genel Bütçe Kapsamındaki Kamu İdarelerinde Harcama Yetkilileri
Teşkilat YapısıBaşbakanlık,Bakanlık
(Milli Savunma Bakanlığı hariç)
Üst Yönetici
Müsteşar
Bütçeyle Ödenek Tahsis Edilen Harcama Birimi
Kurul Başkanlığı
Genel Müdürlük
Başkanlık
Müstakil Daire Başkanlığı
Müşavirlik
Özel Kalem Müdürlüğü
Savunma Sekreterliği
Merkez
Harcama Yetkilisi
Kurul Başkanı
Genel Müdür
Başkan
Daire Başkanı
Müşavir
Özel Kalem Müdürü
Savunma Sekreteri
Başkan
Müsteşarlık
Müsteşar
Kurul Başkanlığı
Genel Müdürlük
Müstakil Daire Başkanlığı
Başkanlık
Müşavirlik
Özel Kalem Müdürlüğü
Savunma Uzmanlığı
Kurul Başkanı
Genel Müdür
Daire Başkanı
Başkan
Müşavir
Özel Kalem Müdürü
Savunma Uzmanı
Genel Müdürlük
Genel Müdür
Kurul Başkanlığı
Müstakil Daire Başkanlığı
Daire Başkanlığı
Başkanlık
Müdürlük
Savunma Sekreterliği
Sivil Savunma Uzmanlığı
Savunma Uzmanlığı Müşavirlik
Akademi Başkanlığı
Birim
Kurul Başkanı
Daire Başkanı
Daire Başkanı
Başkan
Müdür
Savunma Sekreteri
Sivil Savunma Uzmanı
Savunma Uzmanı Müşavir
Akademi Başkanı
Birim Amiri
Başkanlık
Başkan
Kurul Başkanlığı
Müstakil Daire Başkanlığı
Daire Başkanlığı
Savunma Uzmanlığı
Savunma Sekreterliği
Müşavirlik
Kurul Başkanı
Daire Başkanı
Daire Başkanı
Savunma Uzmanı
Savunma Sekreteri
Müşavir
Genel Sekreterlik
Genel Sekreter
Daire Başkanlığı
Daire Başkanı
Yüksek Mahkemeler ve Sayıştay
Başkan
Genel Sekreter
Özel Kalem Müdürü
Genel Sekreter
Özel Kalem Müdürü
Kurul
Başkan
Genel Sekreterlik
Denetim ve İnceleme Grupları
Genel Sekreter
Genel Sekreter
Kurum
Başkan
Müstakil Daire Başkanlığı
Müşavirlik
Savunma Uzmanlığı