02.01.2004 gün ve mükerrer sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak 1.1.2004 tarihi itibariyle yürürlüğe giren 5035 sayılı Kanun ile 492 sayılı Harçlar Kanununun 123 üncü maddesi ve mükerrer 138 inci maddesinde değişiklik yapılmış, Kanuna Ek Madde 1 eklenmiş ve ayrıca Kanuna ekli (1), (2), (4), (6), (7), (8) ve (9) sayılı tarifelerde değişiklikler yapılmıştır. Söz konusu değişikliklerle ilgili açıklamalar aşağıda belirtilmiştir.
I- 492 SAYILI HARÇLAR KANUNUNDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER
A- 123 üncü maddede yapılan değişiklikler
5035 sayılı Kanunun 31 inci maddesi ile 492 sayılı Harçlar Kanununun 123 üncü maddesinin son fıkrası;
"Anonim, eshamlı komandit ve limited şirketlerin kuruluş, sermaye artırımı, birleşme, devir, bölünme ve nev'i değişiklikleri nedeniyle yapılacak işlemler ile bankalar, yurt dışı kredi kuruluşları ve uluslararası kurumlarca kullandırılacak kredilerin temini ve bunların teminatları ile geri ödenmelerine ilişkin işlemler harca tabi tutulmaz." şeklinde değiştirilmiştir.
Yapılan düzenlemeye göre, anonim, eshamlı komandit ve limited şirketlerin kuruluş ve sermaye artırımı ile ilgili işlemleri ayrıca, bankaların, yurt dışı kredi kuruluşlarının ve uluslararası kurumların kullandıracakları her türlü kredilerin temini ve bu krediler nedeniyle kredi kuruluşlarına karşı verilecek teminatlar ve alınan bu kredilerin geri ödenmesi safhasında geri ödemeye ilişkin işlemler harçtan müstesna tutulacaktır.
B - Mükerrer 138 inci maddede yapılan değişiklikler
3035 sayılı Kanunun 32 nci maddesi ile 492 sayılı Harçlar Kanununun mükerrer 38 inci maddesinin ikinci fıkrasının sonuna;
"Bu şekilde hesaplanan maktu had ve tutarların %5'ini aşmayan kesirleri dikkate alınmaz" hükmü eklenmiştir.
492 sayılı Harçlar Kanununun mükerrer 138 inci maddesinin Bakanlığımıza verdiği yetkiye istinaden maktu harçlar (maktu ve nispi harçların asgari ve azami miktarlarını belirleyen hadler dahil) her yıl yeniden değerleme oranında artırılarak bir tebliğ ile duyurulmaktır. 492 sayılı Harçlar Kanununun mükerrer 138 inci maddesine eklenen yukarıda belirtilen hüküm sadece, bu Kanuna bağlı tarifelerde yer alan ve her yıl yeniden belirlenen maktu harçların had ve tutarlarının Bakanlığımızca hesaplanması sırasında kullanılacaktır. Bu hükme göre mükellefler veya vergi dairelerince herhangi bir hesaplama yapılmayacaktır.
C- Ek 1 inci madde ile yapılan değişiklikler
492 sayılı Harçlar Kanunun 5035 sayılı Kanunun 33 üncü maddesi ile eklenen Ek 1 inci Maddesinde;
"Döviz kazandırıcı faaliyetlere ilişkin işlemler harçlardan müstesnadır.
Döviz kazandırıcı faaliyetlerin kısmen veya tamamen gerçekleştirilmemesi halinde, gerçekleşmeyen kısma ait alınmayan harç, mükelleflerden 213 sayılı Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre ceza ve gecikme faizi ile birlikle geri alınır.
Yukarıda belirtilen hususlarda harç istisnası uygulamak suretiyle işlem yapan kuruluşlar, istisnaya konu işlemin mahiyeti ile alınmayan harç tutarını, işlemin yapıldığı tarihi takip eden 30 gün içinde ilgililerin gelir veya kurumlar vergisi bakımından bağlı bulunduğu vergi dairesine
bildirmeye mecburdurlar.
Döviz kazandırıcı faaliyetin gerçekleşmediğinin tespit edildiği tarihi takip eden 30 gün içinde, bu durumu vergi dairesine bildirmeyen kuruluşlar, harç ile ceza ve gecikme faizinin ödenmesinden ilgililerle birlikte müteselsilen sorumludurlar.
Bu maddenin uygulanması bakımından döviz kazandırıcı faaliyetlerin neler olduğu ve bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığı ile Dış Ticaret Müşteşarlığı tarafında birlikte tespit edilir." denilmiştir.
Ek 1 inci madde ile döviz kazandırıcı faaliyetlerle ilgili harç istisnasına ilişkin düzenleme yapılmıştır. Yapılan düzenlemeye ilişkin uygulama usul ve esasları ayrıca yayımlanacak bir tebliğ ile duyurulacaktır.
II- 492 SAYILI HARÇLAR KANUNUNA EKLİ TARİFELERDE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER
492 sayılı Harçlar Kanununun Bakanlığımıza verdiği yetkiye dayanılarak 1.1.2004 tarihinden itibaren uygulanacak maktu harçlar ile maktu ve nispi harçların asgari ve azami miktarları, yeniden değerleme oranı uygulanmak suretiyle artırılarak 26.12.2003 gün ve 25328 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 41 Seri No'lu Harçlar Kanunu Genel Tebliği ile duyurulmuştur.
Ancak, 5035 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kamın ile 492 sayılı Harçlar Kanuna ekli (1), (2), (4), (6), (7), (8) ve (9) sayılı tarifelerde değişiklikler yapıtmış olup, bu değişikliklerin 1.1.2004 tarihinde yürürlüğe gireceği hükme bağlanmıştır.
Buna göre 1.1.2004 tarihinden itibaren aşağıda belirtilen tarifelerdeki değişiklikler esas alınarak işlem yapılması gerekmektedir.
A - (1) Sayılı Tarifede Yapılan Değişiklikler
492 sayılı Harçlar Kanununa ekli (I) sayılı tarifenin “A) Mahkeme Harçları'' başlıklı bölümünün (I-3), (III-I-e) ve (llI-2-b ve ç.) fıkralarında 5035 sayılı Kanunun 34 üncü maddesi ile yakılan değişiklikle belirtilen fıkralara "Askeri Yüksek İdare Mahkemesi" ibaresi eklenmiştir. Tarifenin ilgili hükümleri aşağıda belirtilmiştir.