4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 54-57 nci maddeleri ile 24/5/2004 tarihli ve 25471 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan İhalelere Karşı Yapılacak İdari Başvurulara Ait Yönetmelikteki hükümlerin uygulanmasında karşılaşılan tereddütleri gidermek üzere aşağıdaki hususların açıklanmasına gerek duyulmuştur.
I- İhale işlemlerine karşı yapılacak idari başvuru yolları
İhalelere ilişkin olarak yapım müteahhidi, tedarikçi veya hizmet sunucusu tarafından öncelikle ihaleyi yapan idareye şikayet başvurusunda bulunulması zorunlu olup, idarece alınan kararların uygun bulunmaması ya da başvurudan itibaren otuz gün içerisinde idarece bir karar alınmaması durumunda Kuruma itirazen şikayet başvurusunda bulunulabilir. Ayrıca 4734 sayılı Kanun kapsamındaki ihalelerde mevzuata aykırılıklar bulunduğu iddiasıyla şikayet ehliyeti bulunmayan gerçek veya tüzel kişiler tarafından Kuruma iddiaların incelenmesi talebiyle başvurulabilir.
A. İdareye şikayet başvurusu
İdarenin ihale sürecine ilişkin her türlü eylem ve işlemine karşı şikayet başvurusunda bulunulabilir. İhale sürecinin, ihale yetkilisinin ihale onayından sözleşmesinin imzalanmasına kadar olan süreci ifade ettiği dikkate alındığında, aday, istekli ya da istekli olabilecekler ancak bu süreçte idarece gerçekleştirilen işlem ve eylemlere karşı şikayet başvurusunda bulunabileceklerdir. İhalenin idarece iptali işlemi ihale süreci içerisinde tesis edilen ve ihale sürecine ilişkin bir işlem olduğundan, bu işleme karşı da şikayet başvurusu yapılabilir.
1) Şikayet başvurusunda bulunabilecekler
İhale işlemleriyle ilgili bir hak kaybına veya zarara uğradığını veya zarara uğramasının muhtemel olduğunu iddia eden aday ve istekliler ile istekli olabilecekler şikayet yoluna başvurabilirler. Aday veya istekliler, ön yeterlik başvurusunda bulunmuş veya teklif vermiş olduklarından ihale sürecindeki bütün işlem ve eylemlerle ilgili olarak şikayet başvurusunda bulunabilirken, istekli olabilecekler ihale ilanında ve ihale veya ön yeterlik dokümanlarında yer alan hususlar ile bu hususlarla idari uygulamalar arasındaki uyumsuzluklar hakkında şikayet başvurusunda bulunabileceklerdir.
2) Başvuru süresi
4734 sayılı Kanunun 55 inci maddesi uyarınca idareye şikayet başvurusu sözleşme imzalanmamışsa ve yapım müteahhidi, tedarikçi veya hizmet sunucusunun şikâyete yol açan durumların farkına vardığı veya farkına varmış olması gerektiği tarihi izleyen onbeş gün içinde yapılmışsa dikkate alınacaktır.
İdareye şikayet süresi; ihale süreci içerisinde şikayete konu eylem veya işlemin farkına varıldığı veya farkına varılmış olması gerektiği tarihten itibaren onbeş gün olup, süreler; ilgisine göre tebliğ, ilan, bildirim veya şikayete yol açan durumların farkına varıldığı yahut farkına varılmış olması gerektiği tarihi izleyen günden itibaren işlemeye başlayacaktır.
İhale veya ön yeterlik dokümanına karşı yapılacak başvurularda, ihale veya ön yeterlik dokümanının satın alındığı tarih, şikayete yol açan durumun farkına varıldığı tarih olarak kabul edilecektir.
Tatil günleri sürelere dahil olup, sürenin son günü tatil gününe rastlarsa, süre tatil gününü izleyen çalışma gününün bitimine kadar uzayacaktır.
4734 sayılı Kanunun 41 inci maddesi uyarınca kesinleşen ihale kararının ihale üzerinde bırakılan dahil bütün isteklilere bildirilmesi üzerine, teklifi değerlendirmeye alınmayan veya uygun görülmeyenler tebliğ tarihini izleyen beş gün içinde idareye yazılı talepte bulunarak tekliflerinin değerlendirmeye alınmama ya da uygun görülmeme gerekçelerinin bildirilmesini isteyebilir. İdare tarafından talep tarihini izleyen beş gün içinde yazı ile gerekçelerin bildirilmesi zorunludur. Tekliflerinin değerlendirmeye alınmama ya da uygun görülmemesine karşı yapılacak şikayet başvurusunda, istekliler kararın gerekçelerinin bildirilmesiyle şikayet konusundan haberdar olduklarından sürenin hesabında ihale kararının bildirim tarihinin değil, kararın gerekçelerinin bildirim tarihinin esas alınması gerekmektedir.
Bununla beraber teklifi değerlendirmeye alınmayan veya uygun görülmeyen isteklilere KİK022.0/M-H-Y ve KİK024.0/D nolu standart formlara uygun yapılan bildirimlerde belirtilen teklifin değerlendirmeye alınmama veya uygun görülmeme gerekçelerinin isteklilerce yeterli görülmesi halinde, bu isteklilerce açıklama talebinde bulunulmadan doğrudan idareye şikayet başvurusu yapılabilecektir. Bu durumda sürenin hesabında ihale kararının bildirim tarihinin esas alınması gerekmektedir.
Ayrıca, Kanunun 41 inci maddesi uyarınca idareden açıklama istenilmesi idareye yapılacak şikayet öncesi tüketilmesi zorunlu bir yol olmadığından, isteklilerce ihale kararının tebliğinden sonra idareden açıklama talebinde bulunulmadan doğrudan idareye şikayet başvurusunda bulunulması da mümkün bulunmaktadır. Ancak bu durumda, başvuru dilekçesinde şikayete konu durumun farkına varıldığı tarih ihale kararının bildirim tarihinden farklı ise bu tarihi de belirtmek kaydıyla, onbeş gün içinde başvurulması gerekmektedir.