3336 sayılı ve 3393 sayılı Kanunlarla Katma Değer Vergisi Kanununun bazı maddelerinde değişiklikler yapılmış ve bazı yeni hükümler eklenmiştir. Gerek Kanunda yapılan bu değişiklikler ve gerekse uygulamada tereddüt yarattığı anlaşılan bazı konularla ilgili olarak aşağıdaki açıklamaların yapılmasına gerek duyulmuştur.
A- KURUMLAR VERGİSİ KANUNUNUN GEÇİCİ 10. MADDESİNE GÖRE YAPILAN GAYRİMENKUL TESLİMLERİNDE İSTİSNA UYGULAMASI:
1- İstisnanın Uygulanması :
Katma Değer Vergisi Kanununa eklenen geçici 6. madde hükmü ile tam mükellefiyete tabi kurumların 1987, 1988 ve 1989 yıllarında, Kurumlar Vergisi Kanununun geçici 10. maddesinde yer alan şartlar çerçevesinde yaptıkları gayrimenkul teslimleri, katma değer vergisinden müstesna tutulmuştur.
Söz konusu hüküm uyarınca, katma değer vergisinden müstesna tutularak satışı yapılan gayrimenkullerin tam mükellef kurumlarca iktisabında yüklenilen ve satışın yapıldığı vergilendirme dönemine kadar indirimle giderilemeyen katma değer vergileri, kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınacaktır.
Öte yandan, Kurumlar Vergisi Kanununun geçici 10, maddesi hükmü uyarınca bu satış işleminden doğan kârın, satışın peşin olarak yapılması halinde tamamının satışın yapıldığı yılda; satışın vadeli olarak yapılması halinde ise satışın yapıldığı tarihi izleyen takvim yılı başından itibaren iki yıl içinde ödenmiş sermayeye dönüştürülmesi gerekmektedir. Ancak, gayrimenkulün vadeli satışı nedeniyle kazancın tamamının, teslimi izleyen takvim yılı başından itibaren iki yıl içinde ödenmiş sermayeye dönüştürülememesi halinde, gayrimenkulün satış bedelinden ödenmiş sermayeye dönüştürülen kısım düşüldükten sonra kalan miktar üzerinden hesaplanan katma değer vergisi, 6183 Sayılı Kanun hükümlerine göre, teslim dolayısıyla oluşan vadeden itibaren gecikme zammı ile birlikte tahsil edilecektir.
Bu işleme uygulanacak katma değer vergisi oranı, teslimin yapıldığı tarihte yürürlükte olan orandır.
Örnek:
Tam mükellefiyete tabi bir anonim şirket, aktifinde 20.000.000 lira bedelle kayıtlı bir gayrimenkulünü 7.5.1987 tarihinde 140.000.000 liraya vadeli olarak satmıştır.
Şirket, bu gayrimenkulün satışından (birikmiş amortisman ve yeniden değerleme fonu da dikkate alınarak) 130.000.000 lira kâr elde etmiştir.
Gayrimenkulün vadeli satışı nedeniyle, satış kârının yıllar itibariyle sermayeye ilavesi şöyle olmuştur.
Örneğimizde de görüleceği üzere, vadeli gayrimenkul satışından elde edilen kazancın tamamı, teslimi takip eden takvim yılı başından itibaren iki yıl içinde ödenmiş sermayeye dönüştürülememiştir. Bu durumda, gecikme zammı ile birlikte tahsil edilecek katma değer vergisi şöyle hesaplanacaktır.
Örnekte gayrimenkul 7.5.1987 tarihinde satıldığından, bu satışla ilgili katma değer vergisinin vade tarihi 25.6.1987 tarihi olup, bu tarihten 3.000.000 liralık katma değer vergisinin ödeneceği tarihe kadar geçen süre için 6183 sayılı Kanuna göre gecikme zammı hesaplanacaktır.
2- Kurumlar Vergisi Kanununun Geçici 10. Maddesinde Yer Alan Şartların İhlali Halinde Yapılacak Uygulama :
Gayrimenkullerin satışından elde edilen kazancın Kurumlar Vergisi Kanununun geçici 10. maddesine göre kurumlar vergisinden istisna edilmesi, Kanunun anılan maddesinde belirli şartlara bağlanmıştır. Söz konusu şartlar katma değer vergisi istisnasının uygulanması açısından da aynen geçerlidir.
Bu nedenle, Kurumlar Vergisi Kanununun geçici 10. maddesindeki şartları yerine getirmediği halde, bu şartları taşıyormuş gibi kurumlar ve katma değer vergisi istisnası uygulayanlara, Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre kurumlar vergisi açısından uygulanacak ceza hükümleri, katma değer vergisi yönünde de aynen uygulanacaktır.
Örnek:
(X) Anonim şirketi, aktifinde 150.000.000 lira değerle kayıtlı gayrimenkulünü 1.000.000.000 liraya peşin olarak satmış ve bu satıştan 850.000.000 lira kazanç sağlamıştır. Ancak bu şirket, gayrimenkul satışından elde ettiği kazancı, satışın yapıldığı yılda sermayesine ilave etmediği halde, tamamını ilgili yılın beyannamesinde kurumlar vergisinden müstesna kazançlar arasında göstererek, kurumlar vergisi matrahından indirmiştir.
Bu durumda, anılan şirket istisna uygulaması bakımından gerekli şartları taşımadığı halde, fuzulen istisnadan yararlanmış ve vergi ziyaına neden olmuştur. Bu nedenle, örnekte yer alan mükellef hakkında kurumlar vergisi ve katma değer vergisi yönünden Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre ceza uygulanacaktır.
B- KONUT İSTİSNASI :
Bilindiği üzere, Katma Değer Vergisi Kanununda yer alan ve net alanı 150 m2 'yi geçmeyen konutların teslimi ile konut yapı kooperatiflerine yapılan inşaat taahhüt işlerini vergiden müstesna tutan hüküm, geçici 8. madde olarak 31.12.1992 tarihine kadar uzatılmıştır.
EN
TR
