Bilindiği gibi, 30.12.1993 gün ve mükerrer 21804 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 3946 sayılı Kanunun 3 üncü maddesi ile 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 51 inci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“Amme alacağının ödeme müddeti içinde ödenmeyen kısmına vadenin bitim tarihinden itibaren her ay için ayrı ayrı % 9 gecikme zammı tatbik olunur. Ay kesirleri tam ay olarak hesap edilir.
Gecikme zammı 5 000 liradan az olamaz.
213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre uygulanan kaçakçılık, ağır kusur ve kusur cezaları hariç olmak üzere ceza mahiyetinde olan amme alacaklarına gecikme zammı tatbik edilmez.
Bakanlar Kurulu, gecikme zammı nispetlerini aylar itibariyle topluca veya her ay için ayrı ayrı, iki katına kadar artırmaya veya bu nispetleri % 30'una kadar indirmeye, yeniden kanuni hadlerine getirmeye ve gecikme zammı asgari miktarını 10 katına kadar artırmaya yetkilidir.″
Ayrıca, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanuna 3946 sayılı Kanunun 5 inci maddesi ile aşağıdaki Geçici 7 nci madde eklenmiştir.
“Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce, bu Kanunun 3505 sayılı Kanunun 24 üncü maddesi ile değişik 51 inci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca asıl addolunan alacakların tahsiline devam edilir ve bu alacaklara asıl addolundukları tarihten ödendikleri tarihe kadar geçen süre için gecikme zammı tatbik edilir.
213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre uygulanan kaçakçılık, ağır kusur ve kusur cezalarından vadesi bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce olanlara gecikme zararı tatbik edilmez.″
Bu değişikliklerle ilgili olarak aşağıdaki açıklamaların yapılması gerekli görülmüştür.
I- GECİKME ZAMMI HESABI:
6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 51 inci maddesinde yapılan değişiklikle, % 7 nispetinde uygulanmakta olan gecikme zammı, % 9'a yükseltilmiştir.
Buna göre, vadesinde ödenmeyen amme alacaklarına 3946 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin yürürlüğe girdiği 30.12.1993 tarihine kadar % 7, bu tarihten itibaren % 9 nispetinde gecikme zammı uygulanacaktır.
Ancak gecikme zammı, amme alacağının ödeme süresinin bitim tarihinden itibaren aylık olarak hesaplanmaktadır. Çeşitli amme alacaklarının ödenme sürelerindeki farklılıklar gözönüne alındığında 30.12.1993 tarihi, gecikme zammı uygulanacak bir aylık sürenin içerisinde kalabilmektedir. Bu durumda bir aylık süre 30.12.1993 tarihinden önce başlayıp bu tarihten sonra bitiyor ise, bu bir aylık süre için de eski % 7 nispeti uygulanacaktır.
Vadesi, 3946 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin yürürlük tarihi ya da bu tarihten sonra olup vadesinde ödenmeyen amme alacaklarına da vade tarihinden ödeme tarihine kadar geçen sürede her ay için ayrı ayrı % 9 nispetinde gecikme zammı tatbik edilecektir.
Bu uygulamaya ilişkin olarak aşağıda 2 ayrı örnek verilmiştir.
ÖRNEK 1:
Vadesi 25.12.1993 tarihi olan 5.000.000 TL. tutarında katma değer vergisinin 6.1.1994 tarihinde ödenmesi halinde gecikme zammı Kanunun yürürlüğünden önce başlayan bir aylık süre için % 7 nispeti uygulanarak hesaplanacaktır.
Buna göre, 5.000.000 TL. vergi aslı ve (5.000.000 x % 7=)350.000 TL. tutarında gecikme zammı tahsil edilecektir.
ÖRNEK 2:
25.9.1993 vadeli 2.000.000 TL. tutarında katma değer vergisinin 30.5.1994 tarihinde ödenmesi halinde gecikme zammı şu şekilde hesaplanacaktır.
- 6183 sayılı Kanunun 51 inci maddesine 3505 sayılı Kanunun 24 üncü maddesi ile eklenen hüküm 30.12.1993 tarihinde yürürlüğe giren 3946 sayılı Kanunun 3 üncü maddesiyle yürürlükten kaldırıldığından asıl addolunma işlemi yapılmayacaktır.
- 25.9.1993-25.1.1994 tarihleri arasında her ay için % 7 nispetinde olmak üzere 4 aylık süre için (4x % 7=) %28,
- 25.1.1994 tarihinden itibaren her ay için %9 nispetinde olmak üzere 5 ay için (5x%9=)%45,
olmak üzere toplam 9 ay için (% 28+% 45=) % 73 nispetinde gecikme zammı tatbik edilerek 2.000.000 TL. vergi aslı ve (2.000.000x % 73=)1.460.000 TL. tutarında gecikme zammı tahsil edilecektir.
- Gecikme zammı nispetinde yapılan değişiklik 30.12.1993 tarihinde yürürlüğe girmekle birlikte yukarıda yapılan açıklamalardan da anlaşılacağı üzere örnekte 25.12.1993 tarihinde işlemeye başlayan 4 üncü ay için değişiklikten önceki % 7 nispeti uygulanmıştır.
II- 3505 SAYILI KANUNUN 24 ÜNCÜ MADDESİ UYARINCA ASIL ADDOLUNAN ALACAKLAR:
6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 51 inci maddesine 3505 sayılı Kanunun 24 üncü maddesi ile eklenen 3 üncü fıkra hükmü 3946 sayılı Kanunun 3 üncü maddesi ile Kanunun yayımı tarihi itibariyle yürürlükten kaldırılmıştır.
Bu nedenle, 1.1.1994 tarihinden itibaren asıl addolunma işlemleri yapılmayacaktır.
Ancak, 3946 sayılı Kanunun 5 inci maddesi ile 6183 sayılı Kanuna eklenen Geçici 7 nci madde hükmüne göre 1.1.1990, 1.1.1991, 1.1.1992 ve 1.1.1993 tarihlerinde asıl addolunan alacakların tahsiline devam edilecektir.