Amaç
Bu Tebliğin amacı, işletmeler tarafından alımı ve satımı gerçekleştirilen vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinin değerlemesine ve muhasebeleştirilmesine ilişkin usul ve esasları belirlemektir.
Kapsam
Bu Tebliğ, vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri ile borsalarda işlem görme şartı hariç, vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinin diğer özelliklerini taşıyan ve sözleşmenin makul değerinin elde edilmesini sağlayacak etkin bir piyasanın var olması, vade sonunda sözleşme hükümlerinin yerine getirilmesine yönelik yeterli teminatların bulunması, sözleşmenin karşı tarafının yatırım yapabilme derecesi almış aracı kuruluş olması şartlarını birlikte sağlayan sözleşmelerin muhasebeleştirilmesine ilişkin usul ve esasları kapsar.
Dayanak
Bu Tebliğ, 28/7/1981 tarihli ve 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununun değişik 16 ncı maddesi ile 22 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) ve (j) bentlerine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
Bu Tebliğde geçen;
Kurul: Sermaye Piyasası Kurulunu,
Kanun: Sermaye Piyasası Kanununu,
Yönetmelik: 23/2/2001 tarihli ve 24327 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsalarının Kuruluş ve Çalışma Esasları Hakkında Yönetmeliği,
Borsa: Yönetmelik uyarınca kurulmuş olan borsalar ile vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinin işlem gördüğü borsalar ile teşkilatlanmış diğer piyasaları,
Vadeli İşlem Sözleşmesi: Yönetmelikte tanımlanan vadeli işlem sözleşmesini,
Opsiyon Sözleşmesi: Yönetmelikte tanımlanan opsiyon sözleşmesini,
Kısa Pozisyon: Yönetmelikte tanımlanan kısa pozisyonu,
Uzun Pozisyon: Yönetmelikte tanımlanan uzun pozisyonu,
Kullanım Fiyatı: Yönetmelikte tanımlanan kullanım fiyatını,
Uzlaşma Fiyatı: Yönetmelikte tanımlanan uzlaşma fiyatını,
Makul Değer: Bilgili ve istekli taraflar arasında, herhangi bir ilişkiden etkilenmeyecek şartlar altında bir varlığın el değiştirebileceği fiyatı veya yükümlülüklerin yerine getirilmesinde esas teşkil edecek olan meblağı,
Mali Tablolar: Dipnotlarıyla birlikte bilanço ve gelir tablolarını ve bu tabloların eki mali tabloları,
Ortaklık: Menkul kıymetlerini halka arzetmiş veya arzetmiş sayılan anonim ortaklıkları,
Aracı Kuruluşlar: Vadeli işlem ve opsiyon piyasalarında faaliyet göstermek üzere Kurul’dan izin almış kurumları,
İşletmeler: Ortaklık, aracı kuruluşlar ve Kanunun 32 nci maddesinde belirtilen diğer sermaye piyasası kurumlarını,
Yatırım Yapabilme Derecesi: Borçlanmayı temsil eden sermaye piyasası araçlarının ana para ve faiz ödemelerinin ihraçcısı tarafından taahhüt edilen zamanda ve tutarda yapılmama riskinin bir göstergesi olarak, Kurul tarafından belirlenen derecelendirme kuruluşları tarafından verilen dereceleri,
ifade eder.
Muhasebe esasları
Bu Tebliğ kapsamındaki sözleşmelerin muhasebeleştirilmesine ilişkin esaslar sözleşmelerin kullanılış amacına bağlı olarak değişir.
Korunma amaçlı sözleşmeler, riski ortadan kaldırmak, azaltmak veya bir başkasına yansıtmak amacıyla kullanılır ve riskten korunma muhasebesinin uygulanmasını gerektirir. Riskten korunma muhasebesi, riskten korunma amacıyla kullanılan sözleşmelerin muhasebeleştirilmesinde bu sözleşmelerin değerinde meydana gelen değişmelerin gelir tablosuna yansıtılma zamanı ile riske maruz pozisyonun değerinde meydana gelen değişmelerin ortaya çıktığı zaman arasında denklik sağlanması sürecidir.
Korunma amaçlı olmayan sözleşmelerin alım-satımı ise, spekülasyon amaçlı işlem olarak kabul edilir.
Korunma amaçlı işlemler
İşlemlerin korunma amaçlı olarak kabul edilebilmesi için aşağıdaki şartların tümünün birlikte sağlanması zorunludur.
a) Korunması amaçlanan varlık veya yükümlülüğün, mali tablolarda, 29/1/1989 tarihli ve 20064 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Seri: XI, No: 1 sayılı "Sermaye Piyasasında Mali Tablo ve Raporlara İlişkin İlke ve Kurallar Hakkında Tebliğ"in 19 uncu maddesinde tanımlanan rayiç bedel üzerinden değerlenmesi,
b) Korunması amaçlanan varlık, yükümlülük ve taahhütlerin değeri ile varlık veya yükümlülük ya da belirli bir riskle ilişkisi kurulabilen muhtemel işlemlerin nakit akışlarındaki değişmelerin işletmeyi döviz kuru, fiyat ve faiz oranı riskine maruz bırakması,
c) Riske karşı korunma önlemi oluşturulurken, riskin niteliği, işletmelerin risk yönetim stratejisi, riske karşı korunma ilişkisi, riske karşı korunma aracının niteliği ve korunmada etkinliğin nasıl değerlendirileceğine ilişkin yetkili organ tarafından karar alınması ve korunma işleminin belgeye dayandırılması,
d) Hem riske karşı korunma önlemi oluşturulurken hem de korunma ilişkisi sürdürülürken, riske karşı korunma ilişkisinin, riske karşı korunmanın belirlendiği dönemde korunan risk ile ilişkisi kurulabilen makul değer ve nakit akışı değişikliklerini dengelemede etkin olması ve etkinliğin mali tablo hazırlanma dönemlerinde düzenli olarak değerlendirmeye tabi tutulması,
EN
TR
