7338 sayılı Kanunun 1318 sayılı Kanunla değişik 10 uncu maddesindeki «..... ilk tarhiyatta nazara alınmak üzere mükellefler tarafından bu maddedeki esaslara göre beyan edilen miktar ile idarece aynı değerleme ölçülerine göre bulunan miktar arasındaki farka ait vergi kusur cezalı olarak alınır. Ancak menkul mallar ile gayrimenkullere ve gemilere ilişkin değerlemelerde % 50 ye kadar bulunacak fark için ceza uygulanmaz», hükmünün uygulamada bazı yanlışlıklara yol açtığı anlaşılmış ve 17 seri numaralı genel tebliğimiz ile konu açıklığa kavuşturulmuş ve cezalı vergi uygulanacak matrahın hesaplama şekli belirtilmişti.
Bu kerre, Maliye Müfettişleri ve Kontrolörler tarafından vergi dairelerinin teftiş sonucunda düzenlenen raporlar ile çeşitli Valiliklerle yapılan haberleşmelerden, veraset ve intikal vergisinin müterakki nispetlere göre alınan bir vergi olması nedeniyle cezalı verginin ne şekilde hesaplanacağı hakkında tereddütlere düşüldüğü anlaşıldığından konunun daha ayrıntılı bir biçimde açıklanması gereği duyulmuştur.
Örnek; Muris (A) nın ölümünü müteakip tek varisi oğlu (B) tarafından süresinde verilen beyannamede,
Menkul mal değeri 50.000 TL.
Gayrimenkul mal değeri 100.000 TL.
Borç 30.000 TL. beyan edilmiş, idarece de bu mallara,
Menkul mal değeri 120.000 TL.
Gayrimenkul mal değeri 250.000 TL. takdir olunmuş ve borç aynen kabul edilmiş olsun.
1- Beyana göre ön tarhiyatın hesaplanma şekli:
Örnekte gösterilen 30.000 liralık borç ile 7338 sayılı Kanunun 4/b maddesiyle tanınan 40.000 liralık istisna aşağıdaki orantılar kurularak menkul ve gayrimenkullere dağıtılacaktır.
a) Borcun menkul ve gayrimenkul mallara dağılış şekli:
150.000 lira toplam değere 30.000 lira borç isabet ederse
50.000 lira menkul değere X lira borç isabet eder?
20.000 TL, gayrimenkul matrahtan indirilecektir.
b) İstisnanın menkul ve gayrimenkul mallara dağılış şekli:
120.000 lira için 40.000 lira istisna isabet ederse
40.000 lira menkul için X lira istisna isabet eder?
Borçlar ve istisnalar tenzil edildikten sonra kalan 80.000 lira safi matrahın vergisi 7338 sayılı Kanunun 16 ncı maddesine göre 1 inci derecedeki mirasçı için 3000 liradır.
Ancak, aynı kanunun 19 uncu maddesinde farklı ödeme süreleri tespit edildiğinden hu verginin menkul ve gayrimenkul mallara isabet eden miktarlarım da aynı şekilde hesaplamak gerekmektedir.
80.000 lira matrahın vergisi 3000 lira ederse
26.667 lira menkulün vergisi X eder?
3000 - 1000 = 2000 lira gayrimenkul malın vergisi olur.
Vergiye konu gayrimenkuller birden fazla vergi dairesi görev alanı içinde bulunduğu takdirde bu gayrimenkullere ilişkin vergi payının da benzer şekilde hesaplanarak adı geçen yer vergi dairelerine gönderileceği tabiidir.
2- Takdir kararına göre kusur cezalı verginin aynı örnekle hesaplanma şekli,
Kabul edilen 30.000 TL. lık borç ile 40.000 liralık istisna yukarıda belirtilen orantı yoluyla hesaplanacak ve 120.000 liralık menkul matrahtan
matrahtan da (30.000-9.729 =) 20.271 TL. borç ile (40.000-13.090=) 26.910 TL. istisna tenzil edilecektir.
Menkul ve gayrimenkul için takdir olunan 370.000 liradan borç ve istisnanın tenzilinden sonra kalan 300.000 liranın vergisi, kanunun 16 ncı maddesine göre 21.000 TL. olarak hesaplanacak ve bu miktarın, yine yukarıda belirtilen şekilde,
rası da gayrimenkule ait olacaktır.
3- Cezalı ve cezasız vergi matrahı ile kusur cezasının hesaplanma şekli:
Örneğimizde,
(Borç ve istisnanın tenzilinden sonra) Beyan edilen 80.000 TL.
(Borç ve istisnanın tenzilinden sonra) Takdir edilen 300.000 TL.
Beyanın % 50 si 40.000 TL.
olduğuna göre 17 seri Numaralı genel tebliğde de belirtildiği gibi,
300.000 - 80.000 = 220.000 TL. fark matrah
80.000 + 40.000 = 120.000 TL. cezasız matrah ve
300.000 - 120.000 = 180.000 TL. ceza uygulanması gereken matrah olacaktır.
Ceza noksan tahakkuk ettirilen vergiye uygulandığına, 7338 sayılı Kanunun değişik 10 uncu maddesinde belirtilen ölçülerle bulunan değerin (borç ve istisnalar dikkate alınarak) hesaplanan vergisinden cezasız matrahın aynı şekilde hesaplanan vergisinin indirilmesinden sonra kalan fark noksan tahakkuk ettirilmiş sayıldığına ve takdir edilen 300.000 TL. nin vergisi 21.000 lira, ceza dışı kalması gereken 120.000 TL. nin vergisi de 5.200 Ura olduğuna göre ceza uygulanacak verginin (ceza matrahının)
21.000 - 5.200 = 15.800 TL. olarak hesaplanması gerekmektedir.
Bu hesaplama sonucuna göre ise kesilecek kusur cezası (15.800 TL. nin % 50 si) 7.900 miktarında olacaktır.
Şukadarki, yapılacak idari tahkikat sonunda beyan edilmeyen mallar tespit edildiği takdirde, taunlara ait değerlerin de matraha ekleneceği ve ziyana uğratılan verginin yukarıdaki şekilde ayrıca hesaplanacağı ve bu fark için şartlar mevcut olduğu takdirde, kaçakçılık cezası kesilebileceği tabiidir.
EN
TR
